Kalendarz płodności - cykl menstruacyjny, estrogen i progesteron, fazy cyklu, metody naturalne
-
dni płodne
-
dni owulacja
-
pierwszy dzień miesiączki
(znikome)
Starania o dziecko potrafią być bardzo frustrujące. Często problemem jest brak znajomości swojego cyklu menstruacyjnego. W poznaniu siebie, staraniach o dziecko, bądź zapobieganiu ciąży pomaga kalendarz płodności. Ponadto pomocny może być kalkulator dni płodnyc i owulacji. Poznanie własnej płodności jest bardzo istotne ponieważ, ponieważ kobieta jest płodna jedynie przez 4 proc. swojego życia.
- 1. Cykl menstruacyjny
- 1.1. Dojrzewanie komórki jajowej
- 1.2. Owulacja
- 2. Co to jest estrogen?
- 3. Co to jest progesteron?
- 4. Brak zapłodnienia
- 5. Pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego
- 5.1. Faza niepłodności względnej
- 5.2. Faza płodności
- 5.3. Faza niepłodności bezwzględnej
- 6. Dokładność kalendarza płodności
- 7. Czas płodny
- 8. Pomiar temperatury przy sprawdzaniu płodności
1. Cykl menstruacyjny
Pierwsza miesiączka pojawia się zazwyczaj w wieku dwunastu-piętnastu lat i wtedy zaczyna się płodność kobiety. W tym okresie przydatane jest korzystanie z kalendarza płodności.
Zdolność do poczęcia dziecka u kobiety kończy się z wejściem w okres menopauzy, czyli mniej więcej około 50. roku życia. W każdym cyklu miesiączkowym kobiety dni płodne obejmują krótki czas, gdy komórka jajowa zostaje uwolniona z jajnika.
Najłatwiej zauważalnym przejawem cykliczności przemian w organizmie kobiety jest miesiączka, czyli menstruacja. Występuje ona najczęściej co 28 dni. Są jednak kobiety, które mają cykle miesiączkowe dłuższe lub krótsze, a nawet u tej samej kobiety odstępy między miesiączkami mogą się zmieniać z różnych przyczyn, co utrudnia korzystanie z kalendarza płodności i wyliczenia owulacji.
Miesiączka wcale nie jest najważniejszym zjawiskiem w kalendarzu płodności. W zasadzie stanowi ona ostatnią fazę przemian w organizmie kobiety. Ponieważ jednak najłatwiej ją zaobserwować i oznaczyć w kalendarzu płodności, to tradycyjnie pierwszy dzień miesiączki przyjmowany jest za pierwszy dzień cyklu i to on stanowi podstawę **wyznaczania płodności w kalendarzu płodności*.
1.1. Dojrzewanie komórki jajowej
Po zakończeniu miesiączki, w jednym z jajników zaczyna dojrzewać komórka jajowa. Tworzy się ona wewnątrz tzw. pęcherzyka Graffa, który zaczyna być widoczny na powierzchni jajnika jako wybrzuszenie. Dojrzewanie takiego pęcherzyka trwa około jednego tygodnia, lecz może ulec przyspieszeniu lub (o wiele częściej) zahamowaniu, np. pod wpływem stresu, infekcji czy zmian klimatu.
Takie zahamowanie spowoduje wydłużenie się cyklu i zmniejszy skuteczność kalendarza płodności. Gdy pęcherzyk dojrzewa, jajnik zwiększa wytwarzanie hormonów zwanych estrogenami.
1.2. Owulacja
Dojrzały pęcherzyk Graffa pęka, uwalniając komórkę jajową, która zostaje wychwycona przez lejkowato rozszerzony koniec jajowodu. To zjawisko nazywa się jajeczkowaniem lub owulacją i możemy sprawdzić jego datę w kalendarzu płodności. Jest to najważniejszy, kulminacyjny moment w kalendarzu owulacji i okres największej płodności kobiety.
Uwolnione jajeczko przesuwane jest wzdłuż jajowodu w kierunku macicy. Jego żywot jest bardzo krótki – jeśli w ciągu doby nie zostanie zapłodnione, obumiera. Jajeczkowanie kończy pierwszą fazę cyklu zwaną fazą przedowulacyjną, którą możemy sprawdzić w kalendarzu płodności. Po jajeczkowaniu rozpoczyna się faza poowulacyjna.
2. Co to jest estrogen?
W pierwszej fazie cyklu miesięcznego działają estrogeny. Powodują one odbudowywanie się błony śluzowej macicy. Pobudzają również gruczoły znajdujące się w szyjce macicy do produkcji specjalnego śluzu, który odżywia plemniki i umożliwia im sprawne poruszanie się w drogach rodnych kobiety.
Jest to tzw. śluz płodny, który pojawia się w dniach wyznaczonych w kalendarzu płodności. Dzięki niemu plemniki mogą żyć w organizmie kobiety nawet do pięciu-siedmiu dni po stosunku płciowym. Gdy w drogach rodnych kobiety brak śluzu płodnego, zapłodnienie nie jest możliwe. Te dni w kalendarzu płodności są oznaczone jako dni niepłodne.
3. Co to jest progesteron?
Z resztek pękniętego pęcherzyka Graffa w drugiej fazie cyklu w jajniku tworzy się ciałko żółte, które zaczyna produkować progesteron. Ciałko żółte istnieje około dwóch tygodni, po czym zanika. Progesteron hamuje wydzielanie śluzu płodnego, powoduje również dalsze pogrubianie błony śluzowej macicy i gromadzenie w niej substancji odżywczych na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej.
Progesteron blokuje też dojrzewanie następnych pęcherzyków Graffa, co oznacza, że kolejne jajeczkowanie w danym cyklu jest niemożliwe. Powoduje wzrost temperatury ciała kobiety o kilka "kresek". Z tego powodu w danym cyklu w kalendarzu dni płodnych wyznaczy jedynie jeden okres płodny.
4. Brak zapłodnienia
Kalendarz dni płodnych wyznacza również datę kolejnej miesiączki. Jeśli do zapłodnienia nie doszło, wszystkie przygotowania organizmu kobiety na przyjęcie zarodka są niepotrzebne. Ciałko żółte zanika po dziesięciu-szesnastu dniach od jajeczkowania, co powoduje spadek poziomu progesteronu we krwi. Skutkuje to spadkiem temperatury ciała i złuszczaniem się błony śluzowej macicy – jej szczątki są wydalane z krwią, pochodzącą z pękniętych naczynek krwionośnych.
Miesiączka zatem to jakby "wielkie sprzątanie" pod koniec cyklu. W kalendarzu płodności ten okres oznaczony jest jako niepłodny. Po jej zakończeniu wszystko zaczyna się od początku, a w kalendarzu płodności znajdziemy informację o przewidywanej dacie kolejnej miesiączki.
5. Pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego
Jak już wiadomo, pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego, a zarazem pierwszy dzień w kalendarzu dni płodnych, następuje wraz z pojawieniem się krwawienia miesięcznego, a ostatni w przeddzień kolejnego krwawienia. Można go podzielić na trzy fazy.
5.1. Faza niepłodności względnej
Faza niepłodności względnej. Jest to inaczej tzw. niepłodność przedowulacyjna względna. Dlaczego względna? Otóż jej długość w kalendarzu dni płodnych jest zmienna i zależy od czasu dojrzewania pęcherzyka Graffa.
W przypadku krótkiego cyklu menstruacyjnego, komórka jajowa zaczyna się rozwijać tak szybko, że dni płodne mogą się pojawić nawet pod koniec miesiączki. W takiej sytuacji, możliwe jest zajście w ciążę po stosunku płciowym odbytym w trakcie menstruacji. W przypadku normalnego cyklu, trwającego ok. 28 dni, miesiączka jest czasem niepłodnym dla kobiety. W kalendarzu płodności ta faza oznaczona jest jako niepłodna.
5.2. Faza płodności
Faza płodności to czas w kalendarzu płodności, kiedy następuje owulacja, a więc kiedy komórka jajowa zostaje uwolniona z jajnika do jajowodu. Komórka jajowa żyje około doby i do poczęcia może dojść w ciągu tych dwudziestu czterech godzin.
Plemniki żyją w drogach rodnych kobiety w obecności śluzu przeciętnie trzy-siedem dni, dlatego pięć dni przed uwolnieniem się komórki jajowej należy traktować za czas płodny oraz trzy-cztery dni po owulacji także są okresem płodnym. W kalendarzu płodności jest to faza oznaczona jako płodna.
5.3. Faza niepłodności bezwzględnej
Faza niepłodności bezwzględnej trwa zazwyczaj czternaście dni, od chwili obumarcia komórki jajowej do miesiączki. Jest to faza stała, widoczna też w kalendarzu płodności. W kalendarzu płodności dzień owulacji, a więc szczyt płodności kobiety, otrzymuje się, odejmując od daty przewidywanej miesiączki czternaście dni.
Jeśli krwawienie miesięczne ma się zacząć 25 września, to znaczy, że 11 września kobieta powinna mieć owulację. Biorąc pod uwagę żywotność plemników w drogach rodnych kobiety, pięć dni przed 11 września oraz trzy-cztery dni po tej dacie należy się powstrzymać od stosunków płciowych, jeśli nie planuje się dziecka. Ta faza również oznaczona jest w kalendarzu płodności.
ROZWIĄŻ TESTY I PRZEKONAJ SIĘ:
6. Dokładność kalendarza płodności
Odliczanie czternastu dni od przewidywanej daty wystąpienia miesiączki w celu ustalenia dnia jajeczkowania nigdy nie daje stuprocentowej pewności, podobnie jak kalendarz płodności. Dnia wystąpienia miesiączki nigdy nie można przewidzieć z pełną dokładnością.
W wyniku intensywnego stresu, chorób, stosowania antybiotyków, zmiany klimatu oraz braku snu krwawienie może pojawić się w terminie innym, niż planowany. Jednak w przypadku, gdy metodę obliczeniową, taką jak kalendarz płodności, uzupełnimy o pomiary temperatury oraz obserwację śluzu, można określić dni płodne z dużo większą dokładnością.
7. Czas płodny
Przeważnie podczas cyklu miesiączkowego szyjka macicy zablokowana jest przez gęsty śluz. W czasie dni niepłodnych wraz z dojrzewaniem komórki jajowej, pojawia się mętny i lepiący śluz, który następnie staje się przejrzysty i ciągnący i jest już oznaką dni płodnych. Stopniowo zwiększa się też jego ilość. Od momentu wystąpienia śluzu do pojawienia się śluzu płodnego mija najczęściej 6 dni.
Śluz płodny przypomina surowe białko, a gdy okres jego występowania dobiega końca, następuje jajeczkowanie, w kalendarzu dni płodnych oznaczone jako faza płodna. Za okres płodny cyklu, wyznaczany również w kalendarzu dni płodnych, uważa się kilka dni przed owulacją. Można zatem powiedzieć, że gdy jest ślisko i mokro, to występują dni płodne, a gdy jest sucho – dni niepłodne, wyznaczone również w kalendarzu płodności.
8. Pomiar temperatury przy sprawdzaniu płodności
Kalendarz płodności można również wspomóc pomiarem temperatury. Temperaturę ciała najlepiej jest mierzyć codziennie o ustalonej godzinie – tuż po przebudzeniu jeszcze leżąc w łóżku i na czczo. W przypadku, gdy kobieta pracuje w nocy, pomiaru powinna dokonać po ok. trzech godzinach snu. Tuż po jajeczkowaniu temperatura wzrasta o co najmniej dwie kreski, a spada wraz z zakończeniem się cyklu.
W sytuacji prowadzenia nieregularnego trybu życia, pewniejszym sposobem będzie jednak kalendarz płodności. W kalendarzu owulacji jajeczkowanie związane jest także z wystąpieniem dodatkowych symptomów, takich jak nadwrażliwość piersi i brodawek, dolegliwości bólowe po jednej stronie brzucha (ból owulacyjny) oraz ślady krwi w śluzie (plamienie owulacyjne). Warto pamiętać, że płodność partnerów jest wspólna i wspólna jest też odpowiedzialność za poczęcie dziecka, jeśli ono nastąpi.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.