Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Monika Łapczyńska

Drugi rok życia dziecka

Avatar placeholder
24.02.2020 12:10
Drugi rok życia dziecka
Drugi rok życia dziecka (Zdjęcie autorstwa Travis Swan / CC BY-SA 2.0)

Drugi rok życia dziecka to początek okresu poniemowlęcego. W tym czasie następuje dalszy intensywny rozwój psychomotoryczny szkraba, chociaż rozwój fizyczny nie jest już tak dynamiczny, jak w pierwszym roku. Obserwuje się zwolnienie przyrostu wagi przy nadal szybko postępującym wzroście. Proporcje ciała zmieniają się – sylwetka dziecka ulega wyszczupleniu. Postępuje proces kostnienia i utrwalają się fizyczne krzywizny kręgosłupa (lordoza szyjna i lędźwiowa), co sprzyja rozwojowi lokomocji. Pierwsze kroki dziecka są krótkie, nieregularne, brak im koordynacji. U dziecka dwuletniego zauważa się wyraźne wydłużenie kroku, lepszą koordynację, równowagę, zanik przyruchów i niższe unoszenie stóp podczas chodzenia.

spis treści

1. Rozwój fizyczny dziecka dwuletniego

Na wiek poniemowlęcy przypada duża aktywność ruchowa, umożliwiająca ćwiczenie nawyków ruchowych, np. wchodzenie po schodach na czworaka (15. miesiąc), naukę biegania (16.-18. miesiąc), wchodzenie po schodach w taki sposób, że maluch trzyma się poręczy i dostawia nogę (19.-21. miesiąc). Dwulatek jest bardzo żywy, aktywny, czasami rodzicom trudno upilnować małego brzdąca, bo „wszędzie go pełno”. Na ten okres rozwojowy przypada nie tylko doskonalenie umiejętności w zakresie motoryki dużej (przemieszczania się), ale także motoryki małej (precyzji w zakresie zdolności manipulacyjnych).

DRUGI ROK ŻYCIA DZIECKA

Zobacz także:

Zobacz film: "Witaminy w ciąży"

Na drugi rok życia dziecka przypada okres rozwoju manipulacji specyficznej. Dziecko uczy się dostrajać swoje ruchy do kształtu przedmiotów, ich wielkości, faktury, oddalenia. Ruchy dziecka nabierają precyzji. Ma świetnie opanowany odruch pęsetkowy – przeciwstawia kciuk w stosunku do reszty palców. Osiągnięcia rozwojowe w zakresie manipulacji widać najwyraźniej w zabawie z klockami. Dziecko półtoraroczne piętrzy wieże z 3.-4. klocków, dziecko w 21. miesiącu potrafi wznieść budowlę z pięciu klocków, a dwulatek – z sześciu klocków. Potem zestawia klocki jeden za drugim na płaszczyźnie, budując pociągi (około 21. miesiąca), natomiast budowle trójwymiarowe (mosty, domki) tworzy w okolicach 30. miesiąca.

Dziecko dwuletnie uczy się również posługiwać przedmiotami codziennego użytku. Podstawą nabywania tych umiejętności jest mechanizm naśladowania wzoru proponowanego przez osoby dorosłe, szczególnie rodziców. Większość dzieci w drugim roku życia potrafi posługiwać się łyżeczką i ołówkiem. Dwulatek jest bardzo ruchliwy, co sprawia, że jego opiekunowie powinni być bardzo uważni i zadbać o bezpieczeństwo maluszka. Mały szkrab eksploruje (poznaje) najbliższe otoczenie, wdrapuje się na schody, krzesła, meble, fotele, kanapy. Jego ciekawość poznawcza może być zagrażająca, np. może ściągnąć coś gorącego na siebie, chwyciwszy obrus.

Dorośli powinni pamiętać o zabezpieczeniu gniazdek elektrycznych, usunąć z zasięgu ręki dziecka wszelkie chemikalia (aceton, detergenty, proszki do prania itp.), pochować leki. W trosce o dobro dziecka, ale też o uchronienie cennych dla nas rzeczy, powinno się zabezpieczyć wszelkie szuflady i szafki. Maluch z chęcią zrobi w nich porządek, wyrzucając wszystko na zewnątrz. Ponadto powinno się usunąć z pola widzenia malca wszystko, czym mógłby sobie zrobić krzywdę, zabezpieczyć kanty i zlikwidować rzeczy wiszące, które dziecko mogłoby ściągnąć na siebie.

2. Rozwój poznawczy dwulatka

Dwulatek jest bardzo ciekawski, wszystko go interesuje. Ulubione zabawy polegają na budowaniu klocków, burzeniu wież, wkładaniu i wyjmowaniu mniejszych elementów z większych pojemników, mazaniu ołówkiem (nie tylko na kartce, ale też po ścianach i meblach), darciu i zgniataniu papieru. Dziecko testuje rzeczywistość, np. rozrzuca zabawki dookoła albo celowo upuszcza przedmioty z wysokości, obserwując, co się z nimi stanie (badanie związków przyczynowo-skutkowych). W tym czasie następuje rozwój inteligencji sensoryczno-motorycznej, czyli dziecko poznaje świat za pomocą zmysłów i ruchów.

Pod koniec pierwszego roku życia dzieci opanowują niektóre symbole, rozumieją i umieją posługiwać się kilkoma słowami. Natomiast już w wieku dwóch lat pojawia się funkcja symboliczna. Co się z tym wiąże? Dziecko potrafi przywoływać nieobecne przedmioty i zjawiska za pośrednictwem znaków zastępczych. Pierwsze przejawy funkcji symbolicznej, to: przyswajanie mowy, pojawienie się zabawy symbolicznej, naśladownictwo odróżnicowane oraz pierwsze przejawy wyobrażeń. Połowa drugiego roku życia to ważny moment w nabywaniu przez dziecko wiedzy na temat stanów mentalnych, czyli dziecięcej teorii umysłu.

Dziecko staje się wtedy zdolne do myślenia o rzeczach nieobecnych i możliwych, poszukuje ukrytego przedmiotu oraz wyobraża sobie pewne zdarzenia. Mówienie o przeszłości, planowanie przyszłości, przejawy zadowolenia, gdy plan się powiódł (np. udało się zbudować wieżę) i niezadowolenie, rozczarowanie, gdy nie został zrealizowany, dowodzą, że dzieci myślą o nieobecnych i hipotetycznych sytuacjach. Ponadto rozwijają się elementy zabawy symbolicznej, np. dziecko wykonuje udawane sytuacje (pije z pustej filiżanki).

3. Rozwój mowy u dwulatka

W drugim roku życia dziecko czyni znaczne postępy w opanowaniu języka i posługiwaniu się nim w różnych celach. Używa słów w sposób nieprecyzyjny (nadprodukcja znaczeń). Zna wiele nazw dźwiękonaśladowczych. Wymawia słowa, popełniając wiele zniekształceń fonetycznych, choć wykazuje, że zna, jak powinny brzmieć poprawnie („Nie mówi się lyba, tylko lyba” poprawia dorosłego naśladującego mowę dziecka). Jego wypowiedzi mają początkowo formę holofraz, czyli wypowiedzi jednowyrazowych. Następnie zaczyna tworzyć zlepki dwuwyrazowe, ale nie stosuje jeszcze reguł gramatycznych, np. „mama lala”, co oznacza „Mamo, ja chcę lalkę”. Mowa dziecka jest ściśle związana z jego działaniem i zrozumiała w połączeniu z rozgrywającą się sytuacją. Język służy wyrażaniu potrzeb i wywieraniu wpływu na słuchaczach.

4. Rozwój społeczny dwuletniego dziecka

W wieku dwóch lat mogą pojawić się pierwsze kontakty malucha z rówieśnikami, np. na placu zabaw. Interakcje społeczne ograniczają się jednak do spojrzeń i „zachowań zaczepnych”, będących oznaką zainteresowania. Przeważają jednak zabawy samotne albo równoległe (dziecko bawi się w to samo, co inne dzieci, ale nie współdziałają ze sobą). Dwulatek reaguje na wszystko bardzo emocjonalnie, ale nie potrafi kontrolować swoich emocji – niezadowolenie i brak cierpliwości wyraża krzykiem, płaczem, rozdrażnieniem, uderzaniem główką o łóżeczko lub poduszkę. Radość manifestuje uśmiechem i żywiołowością zachowania.

W tym czasie rozwija się obraz własnej osoby (struktura Ja). Dziecko chętnie podkreśla, że: „To jest moje”. Broni zaciekle swoich zabawek przed rówieśnikami, chce jeść, korzystając tylko ze swojego zestawu naczyń – kubeczka, łyżeczki, talerzyka. Zasypia ze swoim ulubionym pluszakiem. Okres dwóch lat to także czas buntu i negatywizmu dziecka. Maluch przeciwstawia się prośbom i poleceniom osób dorosłych, co przybiera formę oporu fizycznego lub stanowczej i konsekwentnej werbalnej odmowy (upór). W tym czasie pojawiają się też pierwsze lęki, np. przed hałasem, ciemnością, zwierzętami, nieznanymi miejscami, przebywaniem samemu. Strach stanowi naturalną reakcję szkraba. Należy zadbać o poczucie bezpieczeństwa dziecka, przytulić, kiedy płacze i uspokoić.

Maluch może wyrażać swoje frustracje nie tyko poprzez płacz czy krzyk, ale też ssanie kciuka. Dwulatki wieczorem, pełne wrażeń po całym dniu, mogą mieć trudności z zaśnięciem – nie chcieć opuścić rodziców albo w ogóle buntować się przed koniecznością pójścia spać. Warto zadbać wówczas o stworzenie swoistego rytuału zasypiania, by przyzwyczaić dziecko do rytmu snu i czuwania. W tym okresie dziecko nie tylko poznaje świat, ale także z chęcią odkrywa nowe smaki – kiedy maluszek nie jest na nic uczulony, można serwować mu różne potrawy. Większość dwulatków potrafi też siusiać do nocnika, jednak załatwianie się w pieluszkę też jest zupełnie normalne dla tego wieku, więc nie warto wpadać w panikę, kiedy nasz maluch jeszcze się moczy.

Dziecko dwuletnie w domu to „maraton przez płotki” dla rodziców. Trudno szkraba upilnować, ale nie warto go hamować w swobodnym poznawaniu najbliższego otoczenia. Aktywność i dynamizm malca świadczą o jego prawidłowym rozwoju. Wszelkie przejawy apatii, nadmiernego spokoju, wyciszenia, ospałości, braku zainteresowania czy bezustanne powtarzanie tych samych czynności (np. bawienie się ciągle tą samą zabawką) mogą być niepokojącym sygnałem i wówczas warto zgłosić się do psychologa, by rozwiać wszelkie wątpliwości.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze