Dwunastnica - funkcje, choroby (wrzody, zapalenie, refluks, nowotwór)

Dwunastnica to narząd, który wychodzi z żołądka i stanowi pierwszy odcinek jelita cienkiego. Ma około 25-30 cm, kształt podkowy oraz leży na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego.

Dwunastnica składa się z 4 części:

• opuszki dwunastnicy,
• części zstępującej,
• części poziomej,
• części wstępującej.

Najwyżej jest położna opuszka dwunastnicy, która sąsiaduje z pęcherzykiem żółciowym oraz wątrobą. W dalszych częściach dwunastnica zwęża się i przechodzi w jelito czcze. Dwunastnica ma też 3 zakręty (górny, dolny i dwunastniczo-czczy).

Pokarm, który przechodzi przez żołądek, trafia następnie do dwunastnicy, gdzie miesza się z sokiem trzustkowym oraz żółcią z wątroby. Wydzielina dwunastnicy, czyli sok dwunastnicy, ma odczyn zasadowy i zawiera enzymy, umożliwiające trawienie.

W dwunastnicy przebiegają procesy trawienne białek, tłuszczów oraz węglowodanów. Dochodzi tutaj również do wchłaniania składników pokarmowych z pożywienia. W dwunastnicy kończy się przewód trzustkowy i wątrobowy, który tworzy małą wyniosłość nazywaną brodawką Vatera.

Wrzody dwunastnicy

Wrzody trawienne najczęściej powstają na opuszce dwunastnicy oraz w żołądku. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ostry ból brzucha, występujący zwykle około 2 godziny po posiłku, a także w nocy. Inne dolegliwości to zgaga, mdłości oraz wymioty.

Wrzody na dwunastnicy to wynik stresu oraz złej diety, a także używek. Stres sprawia, że w żołądku jest produkowanych zbyt dużo soków trawiennych, których nie mogą zneutralizować wydzieliny dwunastnicy.

Nieregularne posiłki, papierosy oraz alkohol dodatkowo obciążają ten narząd. Kwasy żołądkowe zaczynają trawić ścianki dwunastnicy i w ten sposób powstaje wrzód. Bardzo często wrzody są też wynikiem zakażenia Helikobacterem.

Chorobę można rozpoznać na podstawie gastroskopii. Natomiast jeśli podejrzewamy zakażenie Helicobacterem pylori, to powinniśmy wykonać test, który można kupić bez recepty w aptece.

Z bolesnymi dolegliwościami należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który na podstawie wywiadu skieruje pacjenta do odpowiedniego specjalisty. Wrzody na dwunastnicy leczy się najczęściej farmakologicznie, jednak w niektórych przypadkach jest konieczna operacja.

Bardzo ważnym elementem terapii jest stosowanie odpowiedniej diety oraz zmiana nawyków żywieniowych. Pacjenci powinni zrezygnować z palenia papierosów i picia alkoholu, jeść regularnie i dbać o to, by posiłki były lekkostrawne.

W leczeniu wrzodów ważne jest unikanie smażonych potraw, pikantnych przypraw, a także napojów, które mogą nasilać dolegliwości (np. kawa, napoje gazowane).

Zapalenie dwunastnicy

Zapalenie dwunastnicy to najczęściej infekcja wywołana przez wirusy (np. rotawirusy), bakterie (np. salmonella) lub pasożyty (Giardia lamblia). Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu z chorą osobą lub drogą pokarmową, poprzez spożywanie produktów, na których znajdują się chorobotwórcze drobnoustroje.

Gorączka, biegunka, osłabienie, wymioty oraz brak apetytu to typowe objawy zapalenia dwunastnicy. W przypadku podejrzenia tej choroby pacjent zostaje skierowany na gastroskopię, która umożliwia lekarzom dokładną diagnozę. Poza tym chory musi wykonać badanie krwi oraz kału.

Sposób leczenia zapalenia dwunastnicy zależy od tego, jaka jest przyczyna choroby. Często chorym podaje się antybiotyki (poza infekcjami wirusowymi), środki przeciwgorączkowe oraz zaleca nawadnianie organizmu. Istotna jest też lekkostrawna dieta, która przyspiesza powrót do zdrowia.

Refluks dwunastniczo-żołądkowy

Refluks dwunastniczo-żołądkowy to dolegliwość układu pokarmowego. Polega na tym, że treść dwunastnicy i żółć zamiast przemieszczać się do jelita cienkiego cofa się do żołądka. U chorych na refluks wywołuje to bóle brzucha oraz wymioty.

Pacjentów z podejrzeniem refluksu dwunastniczo-żołądkowego kieruje się na badanie endoskopowe, scyntygrafię oraz bilimetrię. W przypadku pozytywnej diagnozy, u chorych stosuje się leczenie farmakologiczne.

Istotna jest też zmiana diety, z której należy wykluczyć margarynę, olej rzepakowy, smalec oraz smażone potrawy. Poza tym należy jeść 5 małych posiłków dziennie. W diecie powinny się znaleźć chude ryby, drób i produkty pełnoziarniste.

Należy unikać ostrych przypraw, napojów gazowanych, alkoholu, słodyczy oraz niektórych warzyw i owoców (takich jak fasolka, groch, brukselka, kalafior oraz cytrusy.

Rak dwunastnicy

Nowotwory dwunastnicy występują rzadziej niż np. rak żołądka czy jelita grubego. Typowe objawy raka dwunastnicy to: ból brzucha, chudnięcie, krwawienie z przewodu pokarmowego, nudności i wymioty.

Są to symptomy charakterystyczne dla wielu innych schorzeń układu pokarmowego, dlatego bardzo często rak dwunastnicy jest diagnozowany w późnym stadium. Nowotwór można leczyć operacyjnie (wycinając część narządu), czasem stosuje się też chemioterapię.