Dysplazja — rodzaje i przyczyny, stopnie zaawansowania, przykłady

Dysplazja jest nieprawidłowością, istotą której są zaburzenia w zakresie budowy, organizacji czy czynności różnych tkanek. Może być wadą wrodzoną, ale i nabytą.

Najczęściej dysplazja jest stanem patologicznym, który pojawia się w okresie dojrzewania i różnicowania komórek. Może być stanem przejściowym pomiędzy rozrostem komórek a nowotworem. Zjawisko polega na stopniowej przebudowie zdrowego narządu. Dotyczy wyłącznie nabłonka i tkanki łącznej.

Jakie są cechy komórek objętych dysplazją? Patologia może dotyczyć takich zmian jak:

• zwiększenie rozmiaru komórek — makrocytoza,
• różnorodny kształt komórek — heterocytoza,
• różnorodna wielkość komórek — anizocytoza,
• powiększenia jądra komórkowego,
• zmiana proporcji jądra do cytoplazmy na korzyść jądra komórkowego,
• zwiększenie barwliwości jądra komórkowego — hiperchromazja,
• występowanie wielu jąder komórkowych w jednej komórce,
• występowanie wyraźnych jąderek w jądrze komórkowym,
• wzrost ilości wakuoli albo ich całkowity brak w komórkach,
• obecność wielu figur mitotycznych, co wskazuje na szybkie, często nieprawidłowe podziały komórkowe.

Dysplazja ma charakter postępujący. Z tego powodu wyróżnia się kilka stopni zaawansowania schorzenia.

Jakie są stopnie dysplazji? To:

• dysplazja małego stopnia (1. stopień). Komórki dysplastyczne zlokalizowane w 1/3 dolnej nabłonka. Zaawansowanie choroby jest nieznaczne,
• dysplazja średniego stopnia (2. stopień) — komórki dysplastyczne zlokalizowane w 2/3 nabłonka,
• dysplazja dużego stopnia (3. stopień). Komórki objęte dysplazją zlokalizowano w górnej części nabłonka (nie w całej grubości). Komórki wyglądają tak samo, jak komórki nowotworowe,Jak widać im wyższy poziom dysplazji, tym większe prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu.

Termin dysplazja pochodzi od łacińskiego „dysplasia”, które oznacza nieprawidłowe kształtowanie czy też dojrzewanie. Tę liczną grupę tworzy wiele jednostek chorobowych.

Do dysplazji zalicza się dysplazje kostne, kostno-stawowe, dysplazje ektodermalne, wrodzone defekty kolagenu (na przykład zespół Ehlersa-Danlosa), choroby spichrzeniowe, mukopolisacharydozy. Należy do niej także hamartoma i ogniskowa dysplazja korowa.

Dysplazje kostne, kostno-stawowe to zróżnicowana grupa chorób, które są wywoływane poprzez zaburzenie tworzenia, wzrostu czy rozwoju poszczególnych elementów kości i chrząstek stawów.

W zależności od lokalizacja dysplazji wymienia się dysplazje nasad, przynasad, trzonu kości oraz chrząstki nasadowej. To:

• dysplazja stawu biodrowego,
• wrodzona łamliwość kości,
• dysplazja obojczykowo-czaszkowa,
• osteodystrofia Albrighta,
• dysplazja włóknista kości,
• dysplazja przynasadowa,
• amelogenesis imperfecta,
• dentinogenesis imperfecta,
• dysplazja zębiny.

Jakie dysplazje rozpoznawane są najczęściej? U noworodków to dysplazja stawu biodrowego i dysplazja szyjki macicy u dorosłych kobiet.

Dysplazja stawu biodrowego

Dysplazja stawu biodrowego, nazywana jest także zwichnięciem stawu biodrowego, to dysplazja kostno-stawowa. Choroba ta jest diagnozowana u noworodków i niemowląt. Można ją rozpoznać po niestabilności bioder dziecka Im wcześniej zostanie zdiagnozowana, tym większe szanse na skuteczne leczenie. Dysplazja zazwyczaj jest jednostronna, choć zdarzają się przypadki dwustronnej dysplazji.

Dysplazja szyjki macicy

Najlepiej poznaną formą dysplazji jest śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy, forma prekursorowa dla raka szyjki macicy.

Dysplazja szyjki macicy to stan przedrakowy. Cechuje ją to, że zmiana — oprócz dysplazji — dotyczy również raka przedinwazyjnego. Jego istotą jest obecność nieprawidłowych, patologicznych zmian w budowie tkanek szyjki macicy.

Diagnozuje się ją poprzez badanie cytologiczne. Otrzymywany wynik jest określany na podstawie pięciostopniowej skali Papanicolau lub w skali Bethesda.

Najczęściej wymienianą przyczyną dysplazji szyjki macicy jest zakażenie onkogenne, które wpływa na rozwój komórek nowotworowych. Zmiana jest spowodowana infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego HPV (typami 16 i 18, czasem także 31, 33, 35 i 51).