Dystymia - charakterystyka, objawy, przyczyny, leczenie
Dystymia jest stanem chronicznego smutku, podczas którego występują objawy depresji pojawiające się na przestrzeni co najmniej dwóch lat. U osoby cierpiącej na dystymię objawy te są łagodniejsze i bardziej rozłożone w czasie niż w przypadku ostrej depresji. Osoba borykająca się z dystymią może prócz chronicznego obniżenia nastroju odczuwać permanentne zmęczenie, pesymizm, prokrastynację. Wśród innych objawów warto wyróżnić również niską samoocenę, problemy w zakresie podejmowania decyzji. Wiele osób traktuje dystymię jak wyrok i poddaje się jeszcze przed rozpoczęciem leczenia. Tymczasem, chociaż choroba jest ciężka, można ją pokonać. Jak walczyć z uporczywym obniżeniem nastroju?
1. Co to jest dystymia?
Dystymia to problem, który dotyka około 3% populacji. Jest to typ depresji charakteryzujący się długotrwałym obniżeniem nastroju. Przebiega łagodniej niż chociażby depresja endogenna, ale właśnie z tego powodu trudno ją rozpoznać. Często osoby z dystymią funkcjonują wiele lat, nie wiedząc, skąd bierze się ich nieustanne przygnębienie. Zdarza się, że trwa to nawet całe życie. Nie wiadomo dokładnie, co może być przyczyną dystymii. Zazwyczaj wskazuje się na czynniki biologiczne i genetyczne. Niektóre badania dowodzą też, że choroba ma charakter nerwicowy i że wpływ na nią ma również środowisko.
2. Objawy dystymii
Aby lekarz mógł stwierdzić u kogoś dystymię, muszą wystąpić co najmniej dwa spośród niżej wymienionych czynników. Konieczne jest również, by były one obecne przez minimum dwa lata, a okres ich remisji nie był dłuższy niż 2 miesiące:
- stan ciągłego smutku,
- zmęczenie,
- zaburzenia łaknienia (słaby apetyt lub przejadanie się),
- zaburzenia snu (bezsenność lub spanie za długo),
- trudności w podejmowaniu decyzji lub w zakresie koncentracji uwagi,
- zaniżona samoocena,
- poczucie beznadziejności,
- poczucie winy.
Obok nich może się także pojawiać: niechęć do kontaktów towarzyskich, ograniczenie zainteresowań, poczucie bezsensu i marnowania czasu, nuda, wewnętrzna pustka, napięcie psychiczne, chroniczne bóle, w tym głowy, problemy trawienne, zamartwianie się, lęk, częściowa anhedonia, czasem również brak higieny osobistej. Dystymikom życie wydaje się znacznie trudniejsze niż innym ludziom, codzienne sprawy przytłaczają ich. Osoby takie rzadko się uśmiechają, sprawiają wrażenie ponurych i leniwych. Nawet jeśli czasem odczuwają radość, to znacznie słabiej niż inni. Nie mają w sobie entuzjazmu, chęci życia. Nie potrafią też aktywnie wypoczywać.
Objawy dystymii są silniejsze w godzinach popołudniowych. Chorują na nią częściej osoby, których krewni pierwszego stopnia cierpieli na depresję endogenną. Na dystymię zapadają też częściej kobiety niż mężczyźni. Pierwsze symptomy choroby pojawiają się zwykle już w wieku dojrzewania. Dystymia dzieci i młodzieży objawia się ogólnym poirytowaniem, nie musi natomiast występować smutek. Osoby dotknięte dystymią miewają okresy (dni, tygodnie) zupełnie dobrego samopoczucia, jednak większość czasu (miesiące) czują się zmęczone i przygnębione. Zdarza się, że chorzy miewają myśli samobójcze. Wszystko łączy się z dużym wysiłkiem i brakiem zadowolenia. Osoby takie są zniechęcone, cierpiące, narzekają na zaburzenia snu. Są jednak w stanie podołać codziennym obowiązkom.
3. Czym dystymia różni się od klinicznej depresji?
Dystymia różni się od ciężkiej depresji klinicznej następującymi elementami. Pierwszym z nich jest czas trwania choroby. Aby stwierdzić dystymię, objawy muszą trwać minimum dwa lata. Depresja może być zdiagnozowana znacznie wcześniej od dystymii.
Ponadto, depresja kliniczna różni się od dystymii obecnością dwóch elementów: anhedonii (niemożność odczuwania przyjemności i pozytywnych emocji) oraz objawów psychomotorycznych (spowolnienie lub pobudzenie).
4. Przyczyny dystymii
Istnieje wiele czynników, które przyczyniają się do rozwoju dystymii. Na rozwój choroby mogą wpływać:
- predyspozycje genetyczne pacjenta (na chorobę narażeni są pacjenci, których rodzice lub bliscy członkowie rodziny zmagali się z depresją lub innymi zaburzeniami afektywnymi)
- zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników (w tym przypadku choroba ma podłoże genetyczne; u pacjenta może występować zmniejszone stężenie hormonów takich jak noradrenalina i serotonina)
- zaburzenia funkcji układu hormonalnego (zaburzenia te mogą dotyczyć tarczycy, przysadki czy nadnerczy).
Wśród innych czynników, które mogą powodować dystymię warto wyróżnić:
- traumy z dzieciństwa,
- stres w dorosłym życiu,
- problemy finansowe,
- śmierć ukochanej osoby,
- rozstanie,
- problemy finansowe,
- utrata dziecka, poronienie,
- odseparowanie od rodziny czy bliskich,
- brak wsparcia ze strony otoczenia.
Stres wywołujący dystymię to zazwyczaj stres chroniczny, niespowodowany konkretnym wydarzeniem. Badania wykazują, że objawy dystymii nasilają się w czasie jest trwania, nie dzieje się to jednak w sposób nagły, lecz stopniowo.
U osób starszych dystymia wynika z problemów zdrowotnych, problemów z poruszaniem się lub z osłabienia zdrowia psychicznego. Około 75 proc. pacjentów, u których zdiagnozowano dystymię, cierpi również z powodu innych zaburzeń psychicznych, jak narkomania czy alkoholizm oraz chronicznych bólów fizycznych. W takim przypadku trudno określić przyczynę choroby. Powstają zamknięte kręgi, kiedy stan depresji prowadzi do alkoholizmu albo kiedy choroba serca prowadzi do depresji. Wszystkie problemy nakładają się na siebie i wpływają jedne na drugie.
5. Leczenie dystymii
Dystymię leczy się za pomocą psychoterapii i leków przeciwdepresyjnych. Lepsze i trwalsze wyniki dają zwykle medykamenty, ale często łączy się je z terapią. Jest ona zwykle trudniejsza niż w przypadku „zwykłej” depresji. Takie „podwójne leczenie” skutkuje u 60% pacjentów. Dystymię, czyli uporczywe (utrwalone) zaburzenie nastroju należy różnicować z nawracającymi krótkotrwałymi zaburzeniami depresyjnymi.
W wielu przypadkach dystymia jest leczona nieprawidłowa. Wynika to z faktu, że pacjenci zamiast udać się do psychoterapeuty lub psychiatry, udają się do lekarza rodzinnego. Wielu pacjentów bagatelizuje chorobę i unika jakiegokolwiek kontaktu z lekarzami. Niejednokrotnie zdarza się, że osoby chore na dystymię uważają swój stan za coś normalnego. Stan, w którym się znajdują postrzegają jako coś całkiem naturalnego. Permanentne obniżenie nastroju uważają, za ich normalne zachowanie.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.