Endometrium – prawidłowa grubość, funkcje, najczęstsze choroby

Endometrium to błona śluzowa, wyścielająca macicę od wewnątrz. Struktura ta pod wpływem hormonów nieustannie się zmienia – zarówno jej budowa, jak i funkcje zmieniają się w zależności od fazy cyklu miesiączkowego.

Endometrium składa się z dwóch warstw:

• Podstawnej – jej struktura nie zależy od cyklu miesiączkowego.
• Czynnościowej (funkcjonalnej) – jej struktura zmienia się pod wpływem stymulacji hormonalnej (estrogenów i gestagenów). Kiedy szykuje się do przyjęcia zarodka – rozrasta się. Jeśli do zapłodnienia nie dochodzi – złuszcza się poprzez krwawienie menstruacyjne.

Grubość endometrium macicy zależy jest od wielu zmiennych, m.in. od wieku kobiety oraz fazy cyklu. Wyróżnia się trzy fazy cyklu endometrialnego – proliferacja (namnażanie), sekrecja (wydzielanie), menstruacja (złuszczanie). Nie bez znaczenia jest też ciąża, czy menopauza. Pomiaru dokonuje się podczas badania USG.

Endometrium – normy grubości:

• dziewczęta, które nie wkroczyły w okres dojrzewania: 0,3-0,5 mm,
• kobiety miesiączkujące: 8-15 mm,
• kobiety po menopauzie: do 5 mm.

Prawidłowe funkcjonowanie błony śluzowej macicy jest bardzo ważne dla utrzymania ciąży. Jedną z najważniejszych funkcji endometrium jest bowiem stworzenie odpowiednich warunków na przyjęcie zarodka w macicy. Endometrium pozwala także na jego dalszy prawidłowy rozwój.

Endometrium w ciąży

W momencie, gdy dochodzi do zapłodnienia, błona śluzowa macicy ulega zmianom rozrostowym i obrzękowym. Przekształca się w tzw. doczesną ciążową. To właśnie za jej sprawą możliwy jest prawidłowy rozwój płodu. Pozwala bowiem na stały przepływ krwi oraz składników odżywczych.

Prawidłowe endometrium określane jest jako jednorodne. Oznacza to, że jest należycie zbudowane oraz w jego obrębie nie występują patologie.

A co to znaczy endometrium niejednorodne? Niejednorodność endometrium oznacza z kolei nieprawidłowy obraz USG błony śluzowej macicy. Nie jest to rozpoznanie, nie musi wskazywać też na poważną chorobę, jednak zawsze wymaga przeprowadzenia dalszych badań diagnostycznych. Za taki stan mogą odpowiadać, chociażby polipy macicy.

Przerost endometrium

Kiedy grubość błony śluzowej macicy jest większa niż powinna, stwierdza się przerost endometrium. Objawia się on zwykle:

• zaburzeniami cyklu miesiączkowego,
• krwawieniami między menstruacjami,
• obfitymi krwawieniami miesięcznymi.

Powiększone endometrium może też nie dawać żadnych charakterystycznych objawów. Za ten stan odpowiadają zaburzenia hormonalne. Czy jest on niebezpieczny? Czy przerost endometrium to rak?

W wielu przypadkach dolegliwość ma łagodny charakter – brak atypii endometrium, komórki mają prawidłową budowę. Natomiast w przypadku obecności komórek atypowych ryzyko powstania nowotworu jest większe (rozrost endometrium z atypią).

Leczenie przerostu endometrium dobierane jest w sposób indywidualny, w zależności od przypadku. Jeśli przerost jest niewielki często leczenie sprowadza się do terapii hormonalnej i obserwacji.

Rak endometrium

Rak endometrium, zwany rakiem trzonu macicy, diagnozowany jest najczęściej u kobiet w okresie pomenopauzalnym, w wieku 50-70 lat. Jest to nieprawidłowy rozrost komórek rakowych, pochodzących ze śluzówki macicy. Za ten stan odpowiadają głównie zmiany hormonalne, ale również styl życia.

Rak endometrium objawia się najczęściej u kobiet po menopauzie krwawieniem z dróg rodnych. U kobiet, które miesiączkują, krwawienia pojawiać się mogą między miesiączkami. Natomiast w bardziej zaawansowanym stadium rak endometrium może się objawiać bólem w podbrzuszu, czy odcinku krzyżowym kręgosłupa.

Atrofia endometrium

Co to za choroba? W tym przypadku komórki błony śluzowej macicy zanikają, przez co obserwuje się zbyt cienkie endometrium. Atrofia może występować z przyczyn naturalnych lub być wywołana określonymi schorzeniami.

Najczęściej dotyka kobiet w wieku menopauzalnym. Może pojawiać się też u kobiet w wieku rozrodczym, co powoduje problemy z płodnością. W tym przypadku to zbyt mała aktywność estrogenów przyczynia się do atrofii endometrium.

Jak leczyć zaburzenie? Zwykle konieczne jest przeprowadzenie szeregu specjalistycznych badań, których wyniki pozwolą określić lekarzowi, co jest przyczyną problemu. Dopiero na tej podstawie specjalista decyduje o dalszym leczeniu.

Endometrioza

To choroba, która polega na obecności endometrium poza samą jamą macicy. W tym przypadku chorują najczęściej kobiety w wieku rozrodczym. Przypadki u kobiet po menopauzie są sporadyczne.

Wyróżnia się trzy typy endometriozy – jajnikową, głęboko naciekającą, otrzewnową. Poza tym wyróżnia się aż cztery stopnie zaawansowania choroby, które w dużym stopniu decydują o metodzie leczenia.

Polipy endometrialne

Fragmenty przerośniętej błony śluzowej macicy, które mają kształt małych guzków określane są mianem polipów endometrialnych (inaczej polipów trzonu macicy). Mogą być to zmiany pojedyncze lub mnogie, nie uznaje się ich za stan przedrakowy.

Objawem polipów może być nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych, czasem pojawiać się mogą także upławy. Tego typu zmiany mogą utrudniać zajście w ciążę lub przyczyniać się do poronień. Jak leczyć polipy endometrialne? Usunięcie zmiany podczas zabiegu histeroskopii to obecnie jeden z najskuteczniejszych sposobów leczenia.

Zapalenie endometrium

Stan zapalny endometrium najczęściej spowodowany jest przeniesieniem bakterii z pochwy do macicy. Jednym z najczęstszych powodów stanu zapalnego są różnego rodzaju zabiegi przezpochwowe (nieprawidłowo wykonane łyżeczkowanie), czy powikłania poporodowe. Ryzyko zapalenia jest większe także u kobiet noszących wkładki wewnątrzmaciczne.

Zapalenie endometrium wymaga leczenia. W przeciwnym razie może sprzyjać powstawaniu zrostów, które przyczyniają się do niedrożności jajowodów i utrudniają zajście w ciążę.