Energetyki – szkodliwość, skład, działanie i skutki uboczne
Energetyki to napoje energetyczne, które mają pobudzać, dodawać energii oraz poprawiać koncentrację. Zwykle są smaczne, gazowane i bezalkoholowe, stąd bywają nadużywane i spożywane nie tylko przez dorosłych, ale także młodzież i dzieci. Wiąże się to z wieloma zagrożeniami. Czy energetyki szkodzą? Jakie wywołują działania niepożądane?
1. Co to są energetyki?
Energetyki to napoje energetyczne (ang. energy drink), które mają działanie pobudzające. Najczęściej zawierają kofeinę, taurynę i guaranę oraz dodatki. Zwykle są gazowane i bezalkoholowe. Wprowadzono je na rynek w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat 40. XX wieku. W Europie pojawiły się w latach 80. XX wieku.
Dostępne są także energy shots oraz energy sheets rozpuszczające się na języku. Energetyki bywają mylone z napojami izotonicznymi. Te mają jednak inne działanie.
Jak działają energetyki? Ich zadaniem jest:
- pobudzenie organizmu do aktywności,
- przeciwdziałanie zmęczeniu,
- poprawa koncentracji,
- polepszenie nastroju,
- zwiększenie wydolności,
- przyspieszenie metabolizmu,
- dostarczenia energii po krótkotrwałym i bardzo intensywnym wysiłku fizycznym.
Od ilu lat można pić energetyki? Napoje energetyczne przeznaczone są dla osób dorosłych wyłącznie w sytuacjach awaryjnych: podczas intensywnej pracy umysłowej, przed ważnym egzaminem lub w czasie męczącej, długiej podróży.
2. Energetyki – skład i działanie
Co zawierają energetyki? W skład napojów energetyzujących wchodzi:
- kofeina. Przeciętnie w puszcze napoju, to jest 250 ml, znajduje się od 80 do 120 mg kofeiny (w porcji 100 ml znajduje się od około 30 do 50 mg kofeiny),
- tauryna, zwykle w ilości od 400 do 420 mg na 100 ml produktu,
- guarana. To ekstrakt roślinny pozyskiwany z południowoamerykańskiej rośliny Paulinia guaran, która słynie z najwyższej zawartości kofeiny. Gram guarany równa się blisko 40 mg kofeiny,
- inozytol,
- cukry proste,
- substancje aromatyzujące,
- dwutlenek węgla,
- substancje konserwujące
- witaminy z grupy B,
- regulatory kwasowości.
3. Czy energetyki szkodzą?
Substancje zawarte w energetykach nie są szkodliwe, choć mogą nie być obojętne dla zdrowia. Problem jest ich charakter, ale także ilości i proporcje. Na przykład zdrowe osoby po zażyciu niewielkiej ilości kofeiny mogą odczuć jedynie jej pozytywne skutki.
Dostarczenie substancji w zbyt dużych ilościach może mieć za to nieprzyjemne konsekwencje. Podobnie jest z cukrami prostymi – nie muszą szkodzić, ale mogą odbić się na zdrowiu.
Z kolei konserwanty, regulatory kwasowości, substancje aromatyzujące i inne sztuczne dodatki obecne nawet w niewielkich ilościach nie są w diecie pożądane. Mogą szkodzić, wywołując choćby reakcje alergiczne czy prowadząc do rozwoju wrzodów żołądka.
4. Napoje energetyczne - skutki uboczne
Co robią energetyki z organizmem? Efekt działania – zarówno zamierzony, jak i niezamierzony - zawartych w nim substancji zależy od spożytej dawki, wrażliwości organizmu, stanu zdrowia oraz wieku.
Energetyki przyjmowane w dużych ilościach przez dzieci, młodzież i osoby o niskiej masie ciała mogą szybko doprowadzić do przekroczenia dawek składników napojów, co może być szkodliwe.
Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi po spożyciu napojów energetyzujących są:
- palpitacje serca lub tachykardia,
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
- rozdrażnienie, niepokój, napady lęku,
- bezsenność, skrócenie czasu snu i pogorszenie jego jakości, co prowadzi do przemęczenia i osłabiania organizmu,
- zatrucie organizmu,
- zawroty głowy,
- nudności, wymioty,
- zaburzenia koordynacji ruchowej,
- zaburzenia procesu tworzenia kości u dzieci i młodzieży (kofeina negatywnie wpływa na gospodarkę wapniową),
- zaburzenia rozwoju układu nerwowego u dzieci i młodzieży,
- problemy żołądkowe,
- ból w klatce piersiowej,
- odwodnienie, gdy energetyki są spożywane podczas intensywnego wysiłku fizycznego w gorącym środowisku. Ma to związek z tym, że kofeina pobudza wydalanie moczu,
- niszczenie szkliwa, ze względu na wysoką zawartość cukru przy jednoczesnym niskim pH,
- nadwagi, otyłości, zaburzeń i chorób, takich jak insulinooporność czy cukrzyca, za co odpowiada spożywanie dużej ilości kalorii w postaci węglowodanów prostych. Energetyki cechują się wysokim poziomem cukru, z czego wynika ich kaloryczność na poziomie 50 kcal na 100 ml.
Energetyki a zdrowie - przeciwwskazania
Jeśli chodzi o kwestię energetyki a zdrowie, niektórzy powinni na nie uważać szczególnie. O ile osoby dorosłe i zdrowe nie powinny jedynie spożywać ich zbyt często, sięganie po napoje energetyczne jest niedopuszczalne w przypadku dzieci i młodzieży, a także osób zmagający się z chorobami sercowo-naczyniowymi, schorzeniami nerek, wątroby, układu nerwowego, cukrzycą, migrenami czy nadczynnością tarczycy. Napoje tego typu nie powinny być spożywane również przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.