Eutanazja – definicja, rodzaje, kwestie moralne i prawne

Eutanazja, to kontrowersyjna kwestia, która jest szeroko omawiana w kontekście prawa, polityki, etyki czy religii. W Polsce powodowane współczuciem pozbawienie życia osoby chorej i cierpiącej z powodu długotrwałego doświadczania niemożliwego do ustąpienia bólu, na jej własny wniosek lub jej najbliższej rodziny, jest nielegalne. Czym jest eutanazja na życzenie i jak bardzo różni się ona od eutanazji biernej?

1. Eutanazja – co to jest?

Eutanazja (od gr. euthanasia, co oznacza „dobra śmierć”) z definicji to pozbawienie życia osoby nieuleczalnie chorej i cierpiącej, na żądanie jej lub jej najbliższej rodziny. Termin ten pojawił się po raz pierwszy w V w. p.n.e. w komedii Kratinosa.

Dopuszczalność eutanazji jest trudnym zagadnieniem moralnym, a jej kwestia jej legalności i dopuszczalności ma zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników. Podłożem niezgody jest wyznawanie różnych systemów wartości, postawa moralna i światopogląd.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Zwolennicy eutanazji twierdzą, że prawo człowieka do zachowania godności, uszanowanie woli chorego oraz uchronienie go od cierpień są nadrzędne.

Argumenty przeciw eutanazji sprowadzają się do wyznawania idei, że życia, które jest dane, nie można odbierać. Dla przeciwników „dobrej śmierci” eutanazja to nieformalna legalizacja zabójstwa. Duży wpływ na taką postawę ma religia, która eutanazję uznaje za grzech i zamach na najwyższe dobro, jakim jest ludzkie życie.

2. Rodzaje eutanazji

Eutanazja klasyfikowana jest na kilka sposobów, w tym na dobrowolną i niedobrowolną.

Na czym polega eutanazja dobrowolna? Termin dobrowolna eutanazja odnosi się do sytuacji zgłoszenia świadomej prośby o spowodowanie śmierci. Jest podejmowana na podstawie zezwolenia uprzednio formalnie zadeklarowanego. Eutanazja tego rodzaju określana jest czasami jako śmierć na życzenie.

Niedobrowolna eutanazja oznacza zaś stan, w którym chory nie jest w stanie wyrazić takiej prośby (na przykład pozostaje w śpiączce). Krytycy eutanazji uważają, że kryptanazja, czyli eutanazja potajemna, określana także jako eutanazja nieświadoma jest potajemnym odbieraniem życia chorym pacjentom.

Czy istnieją jeszcze inne formy eutanazji? Jak najbardziej. Eutanazję dzieli się również na bierną, określaną jako ortotanazja i czynną, będącą zabójstwem z litości.

Ortotanazja , inaczej eutanazja bierna rozumiana jest jako zaniechanie dalszego sztucznego podtrzymywania życia pacjenta. To niezastosowanie leczenia, które nie prowadzi do poprawy stanu zdrowia lub powstrzymanie się od przeprowadzenia takich procedur, które mogłyby przedłużyć życie pacjenta.

Za ortotanazję można uznać sytuację, w której u pacjenta nie zostanie wykonany masaż serca. To również odłączenie chorego od respiratora czy niepodanie sondy, która zaopatruje chorego pożywienie.

Z kolei eutanazja czynna to celowe i przemyślane działanie podjęte na żądanie chorego i pod wpływem współczucia. Jak wygląda zabieg eutanazji tego rodzaju? Działanie to może polegać na podaniu środków, zażycie których skutkuje śmiercią czy pozostawienie osobie chorej śmiertelnej dawki środka, by ta mogła go zażyć sama.

Przykładem eutanazji czynnej może być np. wykonanie iniekcji zawierającej środki doprowadzające do śmierci pacjenta, zastrzyku po którym już nigdy się nie obudzi. Środki doprowadzające do eutanazji można podać pacjentowi za pośrednictwem różnych dróg.

Ponadto mówi się również o eutanazji:

• samobójczej, która ma miejsce w sytuacji, gdy osoba chora podejmuje działanie bezpośrednio zabójcze,
• samowolnej, która jest podejmowana bez wiedzy pacjenta i jego rodziny,
• legalnej, przeprowadzonej z upoważnienia instytucjonalnego do podejmowania działań eutantycznych, bez wiedzy chorego lub jego opiekunów.

W kontekście eutanazji pojawia się również pojęcie zgody na przerwanie leczenia. Oznacza to, że w niektórych krajach osoby nieuleczalnie chore mogą zrezygnować z leczenia, nawet jeśli może to skończyć śmiercią.

Prawo to odnosi się do tak zwanych uporczywych terapii, które są stosowane u osób terminalnie chorych. Celem prowadzonego leczenia jest jedynie przedłużenia życia, co często wiąże się cierpieniem, a nie poprawą stanu zdrowia i wyzdrowieniem.

3. Kto może poddać się eutanazji?

Legalna eutanazja może zostać wykonana wówczas, gdy zostaną spełnione konkretne kryteria dopuszczenia danego pacjenta do przeprowadzenia tej procedury. Eutanazji nie można uznać za przestępstwo, jeżeli:

• pacjent dotknięty jest nieuleczalnym schorzeniem, które stanowi następstwo wypadku bądź śmiertelnej choroby,
• chory pacjent nigdy już nie odzyska całkowitej świadomości,
• sytuacja pacjenta uznana została przez lekarzy za nieodwracalną.

4. Czynniki dopuszczające przeprowadzenie eutanazji

Aby poddać się legalnej eutanazji w kraju, które dopuszcza śmierć na życzenie, lekarze muszą:

• mieć pewność, że prośba pacjenta jest dobrowolna i dobrze przemyślana,
• upewnić się, że cierpienie pacjenta jest nie do zniesienia, a i nie ma szans na poprawę stanu zdrowia,
• poinformować pacjenta o sytuacji i rokowaniach,
• skonsultować się z co najmniej jednym niezależnym lekarzem, który musi nie tylko przyjrzeć się sytuacji pacjenta, ale i wydać pisemną opinię.

W krajach, które dopuszczają eutanazję, ta jest najczęściej zakazana w przypadku nieletnich, choć nie zawsze. Najbardziej liberalne prawo obowiązuje w Belgii, gdzie dopuszcza się eutanazję niezależnie od wieku.

Eutanazji w Holandii nie mogą poddać się dzieci poniżej 12. roku życia. W krajach, w których eutanazja jest dopuszczana prawem, określa się ją jako akt wiary w zdolność człowieka do przejęcia odpowiedzialności za swój los. Należy ją przeprowadzać w obecności lekarza.

5. Gdzie eutanazja jest legalna?

Obecnie eutanazja dopuszczalna jest w zaledwie siedmiu krajach na świecie. Wniosek o eutanazję można złożyć w takich krajach europejskich jak Belgia, Luksemburg, Szwajcaria, Albania czy Holandia. Oprócz tego, legalna eutanazja jest możliwa w Kanadzie i Nowej Zelandii.

6. Eutanazja w Europie

Eutanazja w Polsce nie jest legalna. W polskim prawie określa się ją jako zabójstwo na żądanie i pod wpływem współczucia. Zakazane jest zarówno zabójstwo człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia, jak i pomoc w samobójstwie. Grozi za nie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Eutanazja jest legalna i praktykowana na różnych zasadach w Holandii, Belgii (w myśl przepisów mogą jej zostać poddane nieuleczalnie chore dzieci), Luksemburgu, Szwajcarii (chory może otrzymać lek nasenny w dawce śmiertelnej, lecz musi przyjąć go samodzielnie) oraz Albanii, która była pierwszym europejskim państwem, które wprowadziło możliwość eutanazji (zalegalizowano ją 15 lat temu).

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.