Grzybice a łysienie

Grzybice skóry są chorobami skóry, które spędzają sen z powiek wielu ludziom. Choroby te zazwyczaj wymagają długotrwałego leczenia, a objawy są uciążliwe. Dodatkowo, jeśli grzybice dotyczą owłosionej skóry głowy, czasami mogą powodować wypadanie włosów. Pocieszający jest fakt, że zależnie od gatunku grzyba i rodzaju grzybicy, łysienie może być przejściowe, jeśli jednak doszło wieloogniskowej grzybicy powierzchownej skóry owłosionej, istnieje wskazanie do zastosowania leczenia ogólnego, a nie miejscowego.

1. Czym są grzybice?

Grzybice skóry to zakażenia wywołane przez dermatofity. Są one grzybami wykazującymi powinowactwo do skóry (a dokładniej do keratyny, czyli białka budulcowego komórek nabłonka). Choroby te dzieli się ze względu na miejsce zakażenia na grzybice:

• skóry owłosionej,
• skóry gładkiej,
• stóp,
• paznokci.

2. Czy grzybice są zakaźne?

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Aby doszło do zakażenia grzybem musi dojść do rozwoju grzybni z zarodnika. Zarodniki grzybów są szeroko rozpowszechnione w naszym otoczeniu. Każdy z nas ma z nimi kontakt w życiu codziennym. Jednakże na to, czy rozwinie się zakażenie ma wpływ kilka czynników, do których należą:

• warunki miejscowe w skórze (wilgotność i skład lipidów powierzchniowych),
• ogólnoustrojowe zaburzenia immunologiczne (u osób z obniżoną odpornością stwierdza się zakażenia wieloma gatunkami grzybów także tymi, które powodują grzybicę skóry owłosionej),
• zaburzenie fizjologicznej flory organizmu (np. antybiotykoterapia, nieprawidłowa higiena),
• wyniszczenie organizmu (alkoholizm, narkomania – te zaburzenia mogą prowadzić do trudnoleczących się grzybic),
• zakaźność grzyba (jest bardzo wysoka w grzybicy drobnozarodnikowej powierzchownej owłosionej skóry głowy, czego wyrazem są epidemie w środowiskach dziecięcych).

3. Rodzaje grzybicy skóry owłosionej

Wyróżnia się zasadniczo dwie odmiany grzybicy skóry owłosionej:

• odmiana powierzchowna wywołana przez grzyby antropofilne (ludzkie),
• odmiana z odczynem zapalnym wywołana przez grzyby zoofilne (zwierzęce).

W obrębie odmiany wywołanej przez grzyby pochodzenia ludzkiego możemy wyróżnić trzy rodzaje grzybic:

• grzybica strzygąca powierzchowna owłosionej skóry głowy,
• grzybica drobnozarodnikowa powierzchowna owłosionej skóry głowy,
• grzybica woszczynowa owłosionej skóry głowy.

4. Przyczyny łysienia z powodu grzybicy

Grzyby odpowiedzialne za łysienie cechuje charakterystyczna lokalizacja w obrębie skóry owłosionej głowy, co powoduje naruszenie struktury pochewki włosa lub samego włosa. Lokalizacja i układ grzybów może być różnorodny:

• grzyby mogą przybierać wewnątrzwłosowy układ zarodników (obraz przypominający worek wypełniony orzechami) – dotyczy gatunku grzyba wewnątrzwłosowego strzygącego, np. Trichophyton endothrix,
• zarodniki mogą znajdować się wewnątrz i na zewnątrz włosa, tworząc rodzaj pochewki, przypominającej patyczek powleczony klejem i oblepiony piaskiem – dotyczy, np. grzyba drobnozarodnikowego pochodzenia ludzkiego Microsporium audouni,
• w grzybicy woszczynowej zarodniki ułożone są bezładnie wewnątrz włosa, w którym także występują pęcherzyki gazu.

5. Grzybica woszczynowa

Grzybica woszczynowa jest jedyną grzybicą owłosionej skóry głowy, która pozostawia blizny i trwałe wyłysienie. Można ją rozpoznać na podstawie:

• stwierdzenia obecności tarczek woszczynowych, tzn. zagłębionych, żółtych strupów, które są w istocie kolonią grzyba,
• charakterystycznych zmian we włosach (włosy są matowe, szorstkie i suche),
• przewlekłego przebiegu z bliznowaceniem, wypadaniem włosów i wyłysieniem
• matowozielonej fluorescencji zakażonych włosów w świetle lampy Wooda (przenośna lampa kwarcowa emitująca długofalowe promieniowanie nadfioletowe)
• badania mykologicznego (wynik hodowli jest rozstrzygający).

6. Grzybice powodujące przejściowe lub częściowe łysienie

Większość grzybic skóry owłosionej głowy powoduje jedynie przejściowe łysienie. Są to: grzybica strzygąca, grzybica drobnozarodnikowa (odmiany grzybicy powierzchownej spowodowanej przez grzyby ludzkie), a także grzybica z odczynem zapalnym spowodowana przez grzyby zwierzęce.

7. Objawy grzybicy strzygącej

• występowania ognisk złuszczających, zawierających ułamane i jakby ostrzyżone włosy,
• nieznacznego nasilenia objawów zapalnych skórnych,
• niestwierdzenia blizn i miejsc całkowicie pozbawionych włosów,
• prawie wyłącznego występowania u dzieci przed okresem pokwitania,
• badania mikroskopowego włosów i łusek na obecność grzyba i hodowli, która ma znaczenie rozstrzygające.

8. Rozpoznanie grzybicy drobnozarodnikowej

• występowanie równo ułamanych włosów, zmian we włosach i nieznacznych objawów zapalnych w skórze,
• zielonkawej fluorescencji w świetle lampy Wooda,
• badania mikroskopowego i hodowli.

9. Rozpoznanie grzybicy z odczynem zapalnym

• stwierdzenie głębokich, ostro zapalnych nacieków guzowatych z ropnymi zmianami w ujściach mieszków włosowych,
• ostry przebieg,
• wykrycie grzybów w zmienionych włosach (może wymagać wielokrotnych badań ze względu na trudności w wykryciu),
• wynik hodowli.

10. Leczenie grzybicy a łysienie

Wczesne rozpoznanie i szybkie wdrożenie leczenia może mieć bardzo duży wpływ na skuteczność leczenia łysienia i efekty kosmetyczne. Dlatego przy podejrzeniu opisanych objawów należy jak najszybciej skonsultować problem z dermatologiem. Leczenie każdego przypadku rozpoczyna się od leczenia miejscowego, natomiast w przypadku wieloogniskowej grzybicy powierzchownej skóry owłosionej istnieje wskazanie do zastosowania leczenia ogólnego. Problem grzybic pomimo wzrostu standardów sanitarnych pozostaje nadal aktualny. Środowiskiem o szczególnym ryzyku zachorowania są duże skupiska ludzi, wobec tego znajomość głównych objawów jest niezwykle przydatna aby móc zacząć podejrzewać zakażenie grzybicze.

Jak widać łysienie i grzybica mogą być ze sobą bezpośrednio związne, na szczęście nie zawsze musi być to nieodwracalną konsekwencją.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.