Izoniazyd – wskazania, dawkowanie i przeciwwskazania
Izoniazyd to organiczny związek chemiczny i lek wykorzystywany w leczeniu gruźlicy. Wobec prątków wrażliwych wykazuje działanie bakteriobójcze, jest aktywny wobec szybko namnażających się bakterii wewnątrz komórek i poza nimi. Na postaci nieaktywne działa bakteriostatycznie. Jakie środki ostrożności trzeba zachować podczas terapii?
1. Co to jest izoniazyd?
Izoniazyd (łac. isoniazidum, INH) to związek organiczny, który pod względem chemicznym jest hydrazydem kwasu izonikotynowego. Ma właściwości zasadowe. Wzór sumaryczny izoniazydu - C6H7N3O.
INH to także lek przeciwgruźliczy, zaliczany do tak zwanych leków pierwszego rzutu, wykorzystywany w leczeniu płucnych oraz pozapłucnych postaci gruźlicy. Izoniazyd działa bakteriobójczo na prątki szybko namnażające się, umiejscowione wewnątrz komórek i poza nimi, a na postaci nieaktywne działa bakteriostatycznie.
Substancja hamuje syntezę kwasów mykolowych, które są składnikami ściany komórkowej prątka. To prowadzi do nieprawidłowości w jej budowie. Ze względu na dobrą penetrację leku do OUN wykorzystuje się go także w profilaktyce gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Po raz pierwszy izoniazyd otrzymano w 1912 roku. Na przełomie lat 40. i 50 XX w prowadzono badania kliniczne nad jego wykorzystaniem w leczeniu gruźlicy. Ostatecznie wprowadzono go na rynek farmaceutyczny pod nazwą Rimifon w 1952 roku.
Obecnie dostępne są różne preparaty izoniazydu oraz izoniazydu w połączeniu z ryfampicyną (np. Isoniazidum, Rifamazid, Tabesium, Nidrazid, Isonid czy Rimifon).
2. Działanie i wskazania do stosowania izoniazydu
Leki zawierające izoniazyd wykorzystuje się w terapii gruźlicy. To choroba zakaźna wywołana przez zakażenie prątkami gruźlicy. Odpowiada za nią kilka gatunków prątków (Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium bovis i Mycobacterium africanum).
Zakażenie najczęściej zajmuje płuca, a schorzenie często przebiega podstępnie i skąpoobjawowo. Substancję tę stosuje się również w leczeniu niektórych innych mykobakterioz. To grupa chorób o objawach podobnych do gruźlicy, spowodowanych zakażeniem tak zwanymi prątkami niegruźliczymi.
3. Dawkowanie izoniazydu
Izoniazyd przyjmuje się doustnie, zawsze poza porami posiłków: co najmniej pół godziny przed i 2 godziny po jedzeniu. O wielkości dawki, a także schemacie leczenia i stosowania preparatu decyduje lekarz.
Z uwagi na szybko rozwijającą się lekooporność, stosuje się go wyłącznie w połączeniu z innymi lekami przeciwgruźliczymi. W celu zapobiegnięciu neuropatii jednocześnie powinna być podawana pirydoksyna.
4. Przeciwwskazania, działania niepożądane i środki ostrożności
Leki, w których substancją czynną jest izoniazyd, nie mogą być stosowane przez wszystkich pacjentów. Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na izoniazyd, uszkodzenie wątroby, ciężka niewydolność wątroby, w tym polekowa niewydolność wątroby i wszelkie inne aktywne schorzenia wątroby, przebyte reakcje hepatotoksyczności lub uczulenie na lek.
Izoniazyd może wywołać działania niepożądane. To ciężkie uszkodzenie wątroby i zmiany toczniopodobne, zaburzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (np. zawroty i bóle głowy, stan splątania, hiperrefleksja i zapalenie nerwów), leukopenia i reakcje alergiczne, utrata łaknienia, zaparcia i drżenie mięśni, zaburzenia afektywne (nastrój wzmożony) poprzez hamowanie enzymu monoaminooksydazy (wchodzi z tego powodu w niebezpieczne interakcje z wieloma lekami).
Podczas leczenia trzeba zachować środki ostrożności. Należy pamiętać, że:
- w czasie terapii nie należy spożywać napojów alkoholowych, ponieważ zwiększa on toksyczność izoniazydu, w tym jego hepatotoksyczność.
- choć izoniazyd nie wypływa na koncentrację, jego przedawkowanie może wywołać ból i zawroty głowy, a także zaburzenia psychiczne,
- w przypadku ciężarnych lek może być stosowany po rozważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka dla płodu. W badaniach na zwierzętach stwierdzono wpływ substancji na rytm serca płodu (nie wykazano wad wrodzonych),
- ponieważ izoniazyd przenika do mleka, kobiety karmiące nie powinny go przyjmować, jeśli nie jest to konieczne,
- istnieje wiele przeciwwskazań do łączenia izoniazydu z innymi substancjami czynnymi, dlatego należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych lekach.
Ponieważ wskutek stosowania izoniazydu może dochodzić do rozwoju polineuropatii związanych z hamowaniem aktywności witaminy B6, u osób należących do grupy ryzyka (zakażenie HIV, niedożywienie, cukrzyca, ciąża), konieczna jest jej suplementacja.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.