Asymetria u niemowlaka – objawy, leczenie, profilaktyka

Asymetria u niemowlaka to często spotykany problem. Może przejawiać się ona zarówno zaburzeniami postawy, budowy ciała, jak i motoryki. Zaburzenia te mogą mieć różny stopień – od lekkiego po ciężki. Czy asymetria w każdym przypadku oznacza stan patologiczny? Kiedy wystarczy zmiana sposobu pielęgnacji dziecka, a kiedy konieczna jest interwencja fizjoterapeuty?

1. Czym jest asymetria u niemowlaka? Rodzaje asymetrii

Asymetria u niemowlaka objawia się niesymetrycznym układaniem poszczególnych części ciała. Nie każda asymetria jest powodem do obaw. Może być ona jedynie przejściowym stanem fizjologicznym, który w naturalny sposób wyrówna się wraz z upływem czasu.

Asymetria u dziecka może być też związana z zaburzeniami budowy ciała (wówczas mówimy o asymetrii strukturalnej) lub motoryki i percepcji (asymetria funkcjonalna). W zależności od obszaru ciała, który obejmuje, asymetrię można podzielić też na miejscową lub uogólnioną. Zdarza się także, że u niemowląt stwierdza się asymetrię lub poszerzenie komór bocznych mózgu, wówczas konieczna jest konsultacja neurologiczna.

2. Główne przyczyny asymetrii u niemowląt

Zobacz film: "Szok na porodówce. 25-latka urodziła dziewięcioraczki"

Przyczyn asymetrii u niemowląt może być bardzo wiele. Często ma ona swój początek jeszcze w czasie życia płodowego – pod koniec ciąży maluch schodzi główką do kanału rodnego, co wymusza na nim przyjęcie jednej pozycji.

Oprócz nieprawidłowego ułożenia płodu do asymetrii może przyczynić się także:

• nieodpowiednia lub nieumiejętna pielęgnacja, zbyt rzadkie zmiany pozycji ciała dziecka podczas snu, noszenia lub karmienia,
• skolioza niemowlęca,
• nieprawidłowe napięcie mięśniowe – zarówno wzmożone, jak i obniżone,
• zwichnięcie biodra, uszkodzenie splotu ramiennego czy złamanie obojczyka podczas porodu,
• wady słuchu lub wzroku, przez które niemowlę reaguje na bodźce dobiegające tylko z jednej strony,
• dziecięce porażenie mózgowe,
• pozostałe zaburzenia neurologiczne,
• kręcz szyi,
• inne, nieznane przyczyny.

3. Czym objawia się asymetria ułożeniowa u niemowląt?

Asymetria u niemowląt może przejawiać się w różny sposób. Wczesne rozpoznanie objawów daje większe szanse na skuteczną rehabilitację. Dlatego też w tym przypadku nie należy zwlekać z interwencją, a każdą wątpliwość warto skonsultować z pediatrą.

Jakie objawy zatem powinny wzbudzić czujność rodziców?

• niesymetryczne układanie poszczególnych części ciała,
• patrzenie w jedną stronę, nierówne oczy u niemowlaka,
• ciągłe układanie głowy w tę samą stronę,
• trudności z przekręcaniem główki w przeciwnym kierunku,
• preferowanie jednej strony,
• jednostronne karmienie piersią, preferencja tej samej piersi,
• układanie tułowia w literkę C,
• zaciskanie piąstek,
• unikanie leżenia na brzuszku,
• wodzenie wzrokiem za gadżetami lub twarzą rodzica głównie w jedną stronę,
• zauważalna asymetria twarzy u niemowlaka,
• asymetria głowy u niemowląt, wynikająca z niesymetrycznego obciążenia.

3.1. Co robić, gdy niemowlę wygina się w literę C?

Jednym z głównych objawów asymetrii u niemowląt jest wyginanie ciała w literę C. Zwłaszcza, jeśli wyginaniu ciała towarzyszy częste prężenie, może wskazywać to na poważne zaburzenia, takie jak np. nieprawidłowa praca mięśni malucha czy refluks żołądkowo – przełykowy.

Często także wyginanie się w literę C przez niemowlaka może wiązać się z nieprawidłową pielęgnacją, np. zbyt częstym noszeniem niemowlaka w pozycji pionowej. Niezależnie od przyczyny, gdy rodzice zauważą, że tułów dziecka układa się niesymetrycznie, powinni skontaktować się ze specjalistą.

3.2. Kiedy mija asymetria u niemowląt?

Każdy maluch przychodzi na świat z niewielką asymetrią. Ponadto u noworodków pojawiać się mogą odruchy pierwotne, takie jak np. ATOS (Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny), które mogą utrzymywać się aż do 6. miesiąca życia i powodować pozorną asymetrię ciała. Wraz z rozwojem układu nerwowego zanikają jednak odruchy noworodkowe, a każde niemowlę powinno w naturalny sposób dążyć do symetrii ciała.

Asymetria ciała powinna ustępować między 3-4 miesiącem życia malucha. Jeśli objawy utrzymują się dłużej konieczna jest konsultacja z lekarzem, który oceni czy rozwój ruchowy malucha przebiega prawidłowo.

4. Jak leczyć asymetrię ułożeniową?

Odpowiednio wczesne rozpoznanie asymetrii u niemowląt pozwala na wdrożenie prawidłowego postępowania terapeutycznego. Kluczową rolę odgrywa odpowiedni instruktaż pielęgnacyjny, podczas którego opiekunowie mogą poznać prawidłowe techniki codziennej pielęgnacji – noszenia, układania, przewijania, czy przebierania.

Przy utrwalonych asymetriach konieczne może być wdrożenie terapii usprawniającej, ćwiczeń rehabilitacyjnych czy masażu leczniczego. Ile trwa rehabilitacja asymetrii u niemowlaka? Jest to kwestią indywidualną, terapeuta na podstawie wywiadu i badania jest w stanie dobrać optymalne metody oraz przybliżyć czas postępowania terapeutycznego.

Obecnie istnieje wiele metod terapeutycznych, które wspierają prawidłową postawę ciała dziecka, do najbardziej znanych należy metoda NDT-Bobath.

4.1. Metoda NDT-Bobath w leczeniu asymetrii u niemowlaka

Metoda NDT-Bobath uznawana jest za jedną z najbardziej efektywnych metod rehabilitacji niemowląt przy asymetrii. Pozwala ona zahamować patologiczne wzorce ruchowe przy jednoczesnej stymulacji i normalizacji prawidłowego rozwoju ruchowego. Treningi odbywają się zarówno w gabinecie fizjoterapeuty, jak i w domowym zaciszu – podczas codziennych aktywności.

Wszelkie ćwiczenia dobierane są indywidualnie, adekwatnie do potrzeb i możliwości małego pacjenta. Metoda NDT-Bobath skupia się nie tylko na wybranej części ciała, ale też na rozwoju całego ciała. Dlatego też jest tak skuteczna. Największe rezultaty można uzyskać, gdy ćwiczenia zostaną wdrożone zanim skończy dziecko 6 miesięcy.

4.2. Jak nosić niemowlę z asymetrią?

Aby asymetria u dziecka nie pogłębiała się trzeba zadbać o prawidłowe nawyki podczas noszenia malucha. Przede wszystkim należy unikać zbyt wczesnej pionizacji. W pierwszych miesiącach życia dziecko powinno być trzymane całkiem poziomo, dopiero gdy zaczyna kontrolować trzymanie głowy, można nosić je coraz bardziej w pionie.

Niemowlę z asymetrią nie powinno być noszone tylko z jednej strony. Świetnie sprawdza się noszenie dziecka w pozycji na tygryska, czyli układanie go na przedramieniu. Dobrą praktyką jest także noszenie malucha przodem do świata – rodzic podtrzymuje dziecko za pupę i uda, a plecy malca dotykają klatki piersiowej opiekuna. Ważną kwestią jest także odpowiednie zachowanie podczas podnoszenia i przenoszenia dziecka – należy układać malucha bokiem do podłoża.

4.3. Skutki nieleczonej asymetrii u niemowląt

W wielu przypadkach asymetria u noworodka jest po prostu naturalnym etapem jego rozwoju. Wraz z upływem czasu maluch nabywa nowych umiejętności, coraz lepiej opanowuje symetrię, dzięki czemu asymetria samoistnie zanika.

Jednak, gdy asymetria jest stanem patologicznym, zawsze powinna być leczona. Zaniedbanie może przyczyniać się do zaburzeń rozwoju fizycznego dziecka – utrudniać przyswajanie nowych umiejętności, powodować zaburzenia równowagi oraz wpływać niekorzystnie na koordynację ruchową. Może także prowadzić do wad postawy.

5. Asymetria ułożeniowa: ćwiczenia, profilaktyka

W wielu przypadkach asymetrii u niemowlaka można skutecznie zapobiegać. Dzięki odpowiednim ćwiczeniom, asymetria u niemowląt może zostać zahamowana i zastąpiona poprawnymi nawykami ruchowymi.

Kluczową rolę odgrywa także właściwe wykonywanie czynności pielęgnacyjnych przez opiekunów w pierwszych miesiącach życia dziecka. W tym czasie warto zadbać o:

• naprzemienne zmiany pozycji i stron podczas odkładania malucha,
• unikanie odkładania dziecka do bujaków czy leżaczków, które ograniczają jego ruch,
• unikamy chwytania dziecka pod pachy,
• powolne, płynne i harmonijne wykonywanie czynności pielęgnacyjnych, wyeliminowanie gwałtownych reakcji,
• podchodzenie do dziecka z różnych stron,
• umieszczanie elementów przykuwających uwagę po obu stronach łóżeczka,
• karmienie naprzemienne,
• odpowiednią pozycję w czasie snu i odpoczynku – zarówno na brzuchu, jak i plecach, czy bokach.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.