Jak rozpoznać opóźnienia w rozwoju kilkuletniego dziecka?
Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, a skala prawidłowego rozwoju jest stosunkowo duża. W większości przypadków rodzice nie mają powodów do zmartwień, jednak niekiedy maluchy odbiegają od swoich rówieśników. Aby w porę wychwycić wszelkie nieprawidłowości, warto poznać symptomy wskazujące na prawdopodobieństwo przekształcenia się problemów emocjonalnych, psychicznych i fizycznych w opóźnienia rozwojowe. Jeśli wydaje ci się, że twoje dziecko rozwija się wolniej niż powinno, koniecznie wybierz się do lekarza. Wczesne rozpoznanie problemu może pomóc mu w dogonieniu rówieśników.
1. Opóźnienia w nauce mowy
Problemy z mową to najczęściej spotykane opóźnienie w rozwoju. Przyczyny trudności z wysłowieniem oraz ze zrozumieniem słyszanych informacji mogą być różne. Mowa u niektórych dzieci rozwija się wyraźnie wolniej z powodu kontaktu z więcej niż jednym językiem. Niekiedy za problemy językowe odpowiedzialne są trudności w uczeniu się lub niedosłuch. Na kontakty społeczne wpływ może mieć również autyzm i inne zaburzenia rozwoju. Jeżeli lekarz stwierdzi u dziecka opóźnienie w rozwoju mowy, konieczna może być terapia językowa. Ponadto wskazane jest, by rodzice codziennie rozmawiali z maluchem i zachęcali go do śpiewania oraz powtarzania wyrazów. Należy znaleźć czas również na czytanie dziecku książek. Opóźnienia w nauce mowy można nadrobić, ale lepszym wyjściem jest zauważenie w porę pierwszych sygnałów alarmowych, że maluch nie nadąża za rówieśnikami. Jeśli w wieku trzech lat dziecko nie jest w stanie wypowiedzieć krótkich wyrażeń, nie czekaj, aż będzie starsze, a problem sam minie. W przypadku dzieci czteroletnich dzwonkiem alarmowym jest niezdolność do budowania zdań dłuższych niż trzywyrazowe oraz błędne używanie zaimków: „ja” i „ty”. Natomiast u dzieci pięcioletnich powodem do zmartwień jest brak zrozumienia prostych poleceń z przyimkami (np. „na”, „pod” lub „do”), błędy w liczbie mnogiej rzeczowników i w czasie przeszłym oraz niemożność mówienia o codziennych wydarzeniach. Nie należy także lekceważyć sytuacji, w której pięcioletnie dziecko nie potrafi przedstawić się z imienia i nazwiska.
2. Opóźnienia w zdolnościach motorycznych
Niektóre dzieci mają trudności z rzucaniem piłki lub czynnościami wymagającymi większej dokładności, takimi jak kolorowanie obrazka. Przyczyny takich problemów są różne. Najczęściej winien jest brak odpowiedniej stymulacji w młodszym wieku lub autyzm. Niekiedy odpowiedzialne są problemy ze wzrokiem lub zaburzenia dotykające mięśni, które zakłócają ich koordynację. Leczenie opóźnień zdolności motorycznych zależy od przyczyny problemów. Zwykle polega ono na zachęcaniu dziecka do aktywności fizycznej.
Jak poznać, że zdolności motoryczne dziecka są zbyt mało rozwinięte? Trzyletnie dziecko może często się przewracać oraz mieć trudności z wchodzeniem i schodzeniem po schodach. Typowe jest także ślinienie się i niewyraźna mowa, a także problemy z korzystaniem z małych przedmiotów, na przykład z budowaniem wieży z 4 klocków. Z kolei czteroletnie dziecko może mieć trudności z rzucaniem piłką ponad głową, podskakiwaniem w miejscu, jazdą na rowerku, chwytaniem kredki pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym oraz budowaniem wieży z więcej niż 4 klocków. W przypadku dzieci pięcioletnich problemy ze zdolnościami motorycznymi mogą objawiać się niezdolnością do zbudowania wieży z 6-8 klocków, dokładnego mycia zębów i umycia oraz wysuszenia dłoni. Maluchy mogą również mieć kłopoty ze zdjęciem ubrań i trzymaniem kredki w dłoni.
3. Społeczne i emocjonalne opóźnienia rozwojowe
Dzieci mogą doświadczyć problemów w interakcjach z dorosłymi i innymi dziećmi. Powody takiego stanu są różne, od zaniedbania przez rodziców, po zaburzenia, takiego rodzaju jak autyzm, zespół Aspergera lub syndrom Retta. W przypadku zaburzeń stosuje się zwykle leki i specjalną terapię behawioralną. Wskazane jest także, by rodzice uczestniczyli w zajęciach, które pomogą im nawiązać z dzieckiem więź emocjonalną. Pierwsze sygnały alarmowe u dzieci trzyletnich to: minimalne zainteresowanie innymi dziećmi, trudności z odseparowaniem się od rodziców oraz unikanie kontaktu wzrokowego. W przypadku dzieci czteroletnich wyżej wymienione zachowania pogłębiają się. Maluchy reagują płaczem na nieobecność rodziców, ignorują inne dzieci, nie reagują na słowa osób spoza rodziny, łatwo wpadają w gniew i stawiają opór między innymi wobec korzystania z toalety. Natomiast pięciolatki opóźnione emocjonalnie i społecznie przez większość czasu są smutne, zgaszone, przestraszone lub agresywne. Niekiedy wachlarz ich emocji jest bardzo ograniczony. Zwykle dzieci te nie są w stanie pozwolić rodzicowi oddalić się bez zrobienia scen. Poza tym wykazują bardzo mało zainteresowania wymyślaniem zabaw i bawieniem się z innymi dziećmi.
4. Opóźnienia w rozwoju poznawczym
Problemy z myśleniem i zdolnościami poznawczymi mogą nastąpić na skutek defektów genetycznych, czynników środowiskowych, chorób, przedwczesnego porodu, zaburzeń układu nerwowego i niedotlenienia podczas porodu. Odpowiedzialny może być również kontakt z alkoholem lub substancjami toksycznymi podczas ciąży matki, a nawet wypadek. Im wcześniej rodzice zauważą opóźnienie, tym szybciej dziecku może udać się dogonienie rówieśników. Leczenie tego typu opóźnień obejmuje zwykle terapię i specjalną edukację. W rzadkich przypadkach stosuje się leki.
Jakie są sygnały alarmowe, wskazujące na opóźnienia dziecka w rozwoju poznawczym? U trzylatka powodem do niepokoju mogą być trudności z narysowaniem koła, niewielkie zainteresowanie zabawkami, a także brak zrozumienia prostych poleceń. Maluch może również unikać zabaw wymagających wyobraźni. Podobnie wyglądają oznaki opóźnienia u czterolatków. Dodatkowo można spodziewać się zupełnego braku zainteresowania grami i zabawami interaktywnymi. Natomiast u pięciolatka można zauważyć brak zdolności do skupienia uwagi na dłużej niż pięć minut. Dziecko z opóźnieniem poznawczym łatwo dekoncentruje się.
Większość opóźnień rozwojowych jest niegroźna, a dzieci zazwyczaj doganiają rówieśników. Jeśli leczenie jest wdrożone odpowiednio wcześnie, nawet maluchy z poważnymi opóźnieniami są w stanie nadrobić zaległości i w dalszym etapie życia rozwijać się tak samo, jak pozostałe dzieci.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.