Klirens kreatyniny - charakterystyka, przygotowanie do badania, opis badania, zastosowanie badania
Klirens kreatyniny to badanie, które pozwala sprawdzić funkcjonowanie nerek. Kreatynina to substancja, która powstaje w procesie przemiany materii. Produkowana jest głównie w mięśniach szkieletowych. Stężenie kreatyniny bada się w krwi i moczu. Jej zbyt wysoki poziom w moczu świadczy o zaburzeniach przesączania kłębuszkowego w nerkach.
1. Klirens kreatyniny - charakterystyka
Klirens kreatyniny jest to badanie, które pozwala wnioskować o czynności nerek. Na podstawie oceny klirensu kreatyniny można określić wielkość przesączania kłębuszkowego (tzw. wskaźnik GFR), który mówi nam o tym, ile mililitrów osocza przepływa przez nerki w ciągu jednej minuty.
W prawidłowo funkcjonujących nerkach wielkość GFR wynosi 120 ml/min (czyli w ciągu jednej minuty w kłębuszkach nerkowych ulega przesączeniu 120 ml osocza). Na podstawie oceny klirensu kreatyniny, a więc i określenia GRF można też wnioskować o stopniu niewydolności nerek.
Kreatynina to endogenna substancja, która powstaje z degradacji kreatyny. Ta z kolei jest składnikiem komórek mięśniowych i stanowi swoisty rezerwuar energii dla skurczu mięśnia. Każdego dnia około 1-2% kreatyny zawartej w mięśniach jest przekształcana w kreatyninę, która dostaje się do osocza, a następnie wydalana jest przez nerki.
Jak widać poziom kreatyniny we krwi zależy od masy mięśniowej (większy będzie u mężczyzn, zwłaszcza umięśnionych, mniejszy zaś u kobiet i dzieci), a także od ilości zjadanego mięsa (osoby spożywające duże ilości mięsa, będą miały wyższy poziom kreatyniny we krwi, od tych, które mięso jedzą sporadycznie lub wcale). U osób z wysokim poziomem kreatyniny we krwi, również klirens kreatyniny będzie zawyżony.
Pojęcie klirensu kreatyniny, oznacza taką ilość osocza, która jest całkowicie oczyszczana przez nerki z kreatyniny w jednostce czasu. Aby wyliczyć klirens kreatyniny, potrzebujemy takich danych jak:
- stężenie kreatyniny w surowicy;
- stężenie kreatyniny w moczu;
- objętość moczu poddanego badaniu;
- czas zbiórki moczu (zazwyczaj jest to dobowa zbiórka moczu);
- masa ciała pacjenta;
- wzrost pacjenta.
Aby obliczyć klirens kreatyniny wystarczy podstawić wyżej wymienione wartości do odpowiedniego wzoru.
2. Klirens kreatyniny - przygotowanie do badania
Dzień przed badaniem klirensu kreatyniny pacjent powinien powstrzymać się przed piciem kawy i herbaty (ponieważ zawarte w tych używkach substancje działają moczopędnie), poza tym wskazane jest, by zażył tylko niezbędne leki.
Przed rozpoczęciem badania pacjent powinien być też dobrze nawodniony (dobrze, by wypił około 0,5 l wody), w celu uzyskania odpowiedniej produkcji moczu (około 2 ml/min).
3. Klirens kreatyniny - opis badania
Samo badanie klirensu kreatyniny polega na:
- wykonaniu dobowej zbiórki moczu – mocz powinno się zbierać do jednego naczynia, zbiórkę rozpoczyna się od drugiej mikcji (czyli pierwszą poranną porcję moczu należy oddać normalnie do toalety), a kończy na pierwszej porannej porcji moczu z dnia następnego;
- pobraniu próbki krwi w celu zbadania poziomu kreatyniny w osoczu;
- zmierzeniu i zważeniu pacjenta;
- pomiarze objętości moczu zebranego w ciągu doby.
4. Klirens kreatyniny - zastosowanie badania
Jak już wspomniano we wstępie, klirens kreatyniny jest miernikiem funkcji nerek. Na jego podstawie możemy wyliczyć wielkość przesączania kłębuszkowego GFR, czyli ilość osocza przepływającego przez nerki w jednostce czasu. To właśnie na podstawie GFR wnioskujemy, czy mamy do czynienia z przewlekłą niewydolnością nerek, a jeśli tak, to w jakim stadium choroby znajduje się pacjent.
GFR pozwala monitorować dynamikę postępu przewlekłej niewydolności nerek i zaklasyfikować chorego do leczenia nerkozastępczego (wskazaniem do rozpoczęcia dializ jest spadek GFR poniżej 5 ml/min). Ponadto badanie klirensu kreatyniny i oznaczenie wartości GFR wykonuje się w celu monitorowania funkcji nerek u chorych zażywających leki potencjalnie nefrotoksyczne (czyli uszkadzające nerki).
Zobacz także:
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.