Koilocytoza i wirus brodawczaka ludzkiego - co trzeba wiedzieć?
Koilocytoza to termin odnoszący się do obecności w badaniu cytologicznym bądź histopatologicznym koilocytów. To nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego, które rozwijają się po zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Co trzeba wiedzieć?
1. Co to jest koilocytoza?
Koilocytoza to częsty objaw zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Mówi się o niej, gdy w badaniu cytologicznym lub histopatologicznym nabłonka płaskiego widoczne są koilocyty.
Badanie cytologiczne, czyli tzw. rozmaz szyjkowy, potocznie nazywane cytologią, jest techniką diagnostyczna wykorzystywaną w ginekologii. Polega ona na pobraniu rozmazów z pochwowej części szyjki macicy. Badanie pozwala na wykrycie wczesnej postaci raka szyjki macicy w stadium przedklinicznym, czyli bezobjawowym.
Z kolei badanie histopatologiczne jest badaniem mikroskopowym materiału tkankowego pobranego od pacjenta w celu oceny charakteru procesu chorobowego.
Koilocytoza nie powoduje objawów, niemiej jest groźna. Można ją uznać za prekursora niektórych nowotworów.
2. Czym są koilocyty?
Koilocyty to nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego, obecne w badaniu cytologicznym lub histopatologicznym, znane także jako komórki halo. Rozwijają się po zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) i różnią się strukturalnie od innych komórek nabłonka.
Komórki halo wyróżniają się charakterystycznym jadrem: acentrycznym, hiperchromatycznym, przesuniętym przez dużą przyjądrową wakuolę, umiarkowanie powiększonym. Oznacza to, że ich jądra, które zawierają DNA komórki, mają nieregularny rozmiar, kształt lub kolor. Ich obecność świadczy o infekcji i intensywnym namnażaniu się wirusa HPV (brodawczaka ludzkiego).
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Kiedy HPV dostaje się do organizmu, atakuje komórki nabłonka, które zwykle znajdują się w obszarach narządów płciowych (na przykład w szyjce macicy). Ponieważ wirus koduje własne białka w DNA komórek, niektóre z nich mogą wywoływać zmiany strukturalne. W rezultacie prawidłowe komórki zamieniają się w koilocyty. Spotyka się je najczęściej w zmianach łagodnych (kłykciny kończyste) oraz dysplazji niskiego stopnia.
3. Przyczyna koilocytozy: HPV
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, human papilloma virus) to wirus z rodziny papillomawirusów. W jej obrębie wyróżnia się około 100 typów wirusa, które pod względem ryzyka onkologicznego można podzielić na 2 grupy. To typy:
- niskiego ryzyka. Należą tu przede wszystkim typy HPV 1 i 2 wywołujące kurzajki czy brodawki stóp, a także typy wirusa przenoszone drogą płciową: HPV 6, 11, 42, 43, 44, które wywołują łagodne zmiany, np. kłykciny kończyste,
- wysokiego ryzyka (onkogenne). To najczęściej typy HPV 16 i 18 (rzadziej 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58, które niekiedy bywają wyodrębniane w grupę umiarkowanego ryzyka). Oznacza to, że o ile niektóre typy wirusa mogą być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze czy kłykcin kończystych, o tyle inne wywołują nowotwory złośliwe, takie jak rak szyjki macicy czy rak prącia.
Wirus HPV przenosi się przez kontakt z naskórkiem (pojawiają się kurzajki czy brodawki stóp), albo drogą płciową u osób aktywnych seksualnie lub podczas porodu, gdzie matka zaraża wirusem dziecko. Większość ludzi infekcję HPV po prostu przechodzi - dzięki działaniu układu immunologicznego ulegają one samoistnemu wyleczeniu. Zdarza się jednak, że zakażenie utrzymuje się - zwykle u osób z osłabioną odpornością. Wówczas może dojść do przewlekłego zakażenia HPV, a w następstwie do powstania nowotworów. Zakażenie HPV sprzyja rozwojowi raka głównie szyjki macicy, sromu, pochwy i ustnej części gardła.
Najskuteczniejszą metodą diagnozowania zakażeń HPV drogą płciową jest wykonywanie regularnie badań cytologicznych. Pozwala to na wczesne wykrycie zmienionych komórek. Dawniej za wyznacznik zakażenia HPV uznawano koilocytozę, czyli obecność koilocytów. Wskazane może być wykonanie badania PCR, które z dużą czułością wykrywa DNA wirusa, a także pozwala na określenie typów HPV w materiale.
Jak unikać zakażenia HPV?
Jeśli chodzi o kurzajki i brodawki stóp, najlepszą profilaktyką jest: unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami z widocznymi brodawkami, unikanie dotykania przedmiotów sprzyjających przetrwaniu wirusa, * noszenie obuwia ochronnego w miejscach podwyższonego ryzyka. To szatnie czy pływalnie. Zapobieganie zakażeniom HPV drogą płciową obejmuje przede wszystkim unikanie współżycia płciowego z partnerami zakażonymi HPV (stosowanie prezerwatyw tylko nieznacznie zmniejsza prawdopodobieństwo zakażenia).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.