Kontrola zwolnienia lekarskiego przez ZUS i pracodawcę

Kontrola zwolnienia lekarskiego może być przeprowadzona w wielu okolicznościach, zarówno przez pracodawcę bądź upoważnionego przez niego pracownika czy osobę z firmy zewnętrznej, jak i przez ZUS. Czego można się spodziewać?

1. Kontrola zwolnienia lekarskiego – kto i kiedy może ją przeprowadzić?

Kontrola zwolnienia lekarskiego jest przeprowadzana, gdy pojawia się podejrzenie wykonywania pracy lub innego niewłaściwego wykorzystania zwolnienia przez osobę przebywającą na „L4”.

Do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy uprawniony jest podmiot, który zgodnie z przepisami ustala uprawnienia do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (z ubezpieczenia chorobowego) i je wypłaca. Są to terenowe jednostki organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w odniesieniu do:

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

• ubezpieczonych, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego (nie więcej niż 20),
• ubezpieczonych prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,
• ubezpieczonych będącym duchownymi,
• osób uprawnionych do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,
• ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia
• u pracodawcy zagranicznego,

oraz płatnicy składek w odniesieniu do swoich ubezpieczonych – w czasie trwania ubezpieczenia.

2. Kontrola zwolnienia lekarskiego – o czym trzeba pamiętać?

Przebywając na „L4” warto skupić się na dochodzeniu do zdrowia, ale i pamiętać o kilku kwestiach formalnych związanych z ewentualną kontrolą zwolnienia lekarskiego.

Kontrola może być wykonana bez względu na wskazania lekarskie, tj. zarówno, gdy na zwolnieniu jest adnotacja „chory powinien leżeć", jak i w przypadku adnotacji „chory może chodzić".

Kontrola zwolnienia lekarskiego może dotyczyć zarówno pracownika, jak i innego ubezpieczonego, np. osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia.

Pracownik jest zobowiązany przekazać lekarzowi, który wystawia zwolnienie lekarskie, swój adres pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy, jeżeli ten różni się on od jego adresu zamieszkania. Pracownik ma także obowiązek poinformować pracodawcę oraz ZUS o zmianie swojego miejsca pobytu w trakcie niezdolności do pracy w ciągu 3 dni od tej zmiany.

Jeśli kontrola była przeprowadzona w miejscu zamieszkania lub pobytu ubezpieczonego i osoby kontrolujące nie zastały ubezpieczonego, kontrolę należy w miarę możliwości ponowić. Nieobecność nie musi bowiem oznaczać niewłaściwego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy.

Podstawą prawną przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy jest art. 17 i 68 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 645) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz. U. Nr 65, poz. 743).

3. Kontrola zwolnienia lekarskiego przez ZUS

Od 5 października 2021 r. ZUS, w celu sprawdzenia, czy pracownik faktycznie jest chory, a zwolnienie uzasadnione, osoby przebywające na L4 mogą być kierowane na badanie do lekarza orzecznika lub konsultanta.

Ponadto od 1 stycznia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest uprawniony do pozyskiwania danych i informacji w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłat od ubezpieczonych oraz płatników składek. Ma to ułatwić ustalanie prawa do zasiłków, ich terminową wypłatę oraz ich weryfikację.

ZUS nie może jednak wystąpić do operatora sieci komórkowej ani banku o informacje na temat ich klientów. Pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie śledzą też ubezpieczonych w mediach społecznościowych.

Mogą jednak wykorzystywać informacje na temat osób przebywających na zwolnieniach lekarskich pozyskane od pracodawców czy anonimowych donosów.

Jeżeli w opinii ZUS pracownik nienależnie pobrał pieniądze z tytułu zwolnienia lekarskiego lub ubezpieczenia wypadkowego, może żądać zwrotu świadczenia.

4. Kontrola zwolnienia lekarskiego przez pracodawcę

Jeżeli pracodawca ma podejrzenia, że pracownik wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem, może przeprowadzić kontrolę. Polega ona na odwiedzeniu pracownika w miejscu zamieszkania lub pobytu podczas choroby.

Kontrolę pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim może przeprowadzić zarówno pracodawca uprawniony do kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, jak i inna zatrudniona, upoważniona osoba (np. pracownik komórki kadrowo – płacowej).

Pracodawca może także zlecić przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy firmie zewnętrznej. Jeżeli zatrudnia poniżej 20 osób, może wnioskować o wykonanie takiej kontroli przez ZUS.

Pracodawca może skontrolować swojego ubezpieczonego, któremu wypłaca:

• wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy z powodu choroby (na podstawie art. 92 kodeksu pracy),
• zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego,
• zasiłek opiekuńczy,
• świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego.

Kontrole pracodawca powinien przeprowadzać w miarę potrzeby, bez ustalania z góry stałych jej terminów.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.