Kość gnykowa - budowa, funkcje, choroby, leczenie
Kość gnykowa to struktura anatomiczna położona w obrębie szyi, pomiędzy podstawą żuchwy a chrząstką tarczowatą, która tworzy górną część krtani. Kość jest połączona z wieloma mięśniami i więzadłami języka oraz gardła, dzięki czemu ma istotny wpływ na funkcje organizmu, takie jak mówienie czy połykanie. Gdzie się znajduje kość gnykowa i jakie pełni funkcje?
1. Co to jest kość gnykowa?
Kość gnykowa jest małą, nieparzystą kością, należącą do grupy kości twarzoczaszki, choć jest położona na poziomie trzeciego i czwartego kręgu szyjnego (między podstawą żuchwy, a chrząstką tarczowatą). Ma kształt przypominający podkowę i jest niemalże w całości zbudowana z tkanki kostnej zbitej. Pełni istotną rolę w ruchach krtani, niezbędnych do mówienia czy połykania.
2. Budowa kości gnykowej
Kość gnykowa składa się z następujących elementów:
- trzon - to środkowa część kości gnykowej, która posiada wypukłą powierzchnię z przodu i wklęsłą z tyłu,
- dwa większe kolce - znajdują się po obu stronach górnej części kości gnykowej i skierowane są ku tyłowi, stanowią miejsce przyczepu dla wielu mięśni szyi,
- dwa mniejsze kolce - zlokalizowane są po bokach trzonu kości gnykowej, nieco wyżej od większych kolców.
Kość gnykowa nie łączy się bezpośrednio z żadną inną kością w organizmie, jej stabilność w obrębie szyi jest utrzymywana dzięki licznych mięśniom oraz więzadłom. Do kości gnykowej przytwierdzają się:
- mięśnie jamy ustnej i gardła (zwieracz środkowy, mięsień gnykowo-językowy i bródkowo-językowy),
- mięśnie nadgnykowe (mięsień dwubrzuścowy, rylcowo-gnykowy, żuchwowo-gnykowy i bródkowo-gnykowy),
- mięśnie podgnykowe (mięsień mostkowo-gnykowy, łopatkowo-gnykowy i tarczowo-gnykowy).
Ważną rolę w utrzymaniu kości gnykowej w jej naturalnym położeniu odgrywa również więzadło rylcowo-gnykowe, które ciągnie się od kości skroniowej.
3. Funkcje kości gnykowej
Kość gnykowa jest integralną częścią krtani i wpływa na funkcje istotne w naszym codziennym życiu. Krtań to obszar powyżej tchawicy, który odgrywa znaczącą rolę w ochronie przed zakrztuszeniem ciałem obcym.
W takiej sytuacji natychmiast blokuje dostęp do tchawicy, przeciwdziałając zablokowaniu dróg oddechowych, natomiast kość gnykowa daje możliwość kaszlu, który ułatwia pozbycie się ciała obcego. Inne funkcje kości gnykowej obejmują wydawanie dźwięków, mówienie, żucie pokarmu i przełykanie. Dodatkowo wpływa ona na utrzymanie właściwej pozycji głowy i pozwala na wykonywanie ruchów językiem.
Ponadto kość gnykowa odgrywa istotną rolę w utrzymaniu drożności dróg oddechowych, co ma kluczowe znaczenie zarówno dla oddychania, jak i jakości snu. Bezdech senny może być na przykład związany z zaburzeniami funkcji kości gnykowej.
4. Choroby kości gnykowej
Zapalenie ścięgna kości gnykowej (zespół kości gnykowej) objawia się bólem szyi, który nasila się podczas ruchu i połykania. Ból ten jest zazwyczaj tępy i promieniuje w kierunku skroni, tylnej ściany gardła, mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, ucha i okolicy nadobojczykowej.
Diagnoza opiera się na wywiadzie i badaniu fizykalnym, a leczenie obejmuje stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, miejscowych środków znieczulających oraz zastrzyków steroidowych. W przypadku braku poprawy może być konieczne wykonanie operacji.
Zespół Eagle'a, znany także jako zespół wydłużonego wyrostka rylcowatego, to rzadkie schorzenie charakteryzujące się wydłużonym wyrostkiem, który jest częścią kości gnykowej w obrębie szyi. Główne objawy zespołu Eagle'a to ból w okolicy gardła i dolnej części szyi, trudności w połykaniu, wrażenie obecności ciała obcego, migreny i zaburzenia widzenia.
Złamanie kości gnykowej występuje bardzo rzadko, ze względu na położenie kości i jej ochronę przez okoliczne tkanki. Zdarza się jedna, że struktura ta ulega złamaniu na skutek wypadku komunikacyjnego czy postrzału. Uszkodzenie kości gnykowej powoduje trudności w mówieniu, brak tchu po wystawieniu języku, duszności i ból podczas połykania. Złamania kości gnykowej są charakterystyczne dla pewnego rodzaju przestępstw, a mianowicie zabójstw poprzez uduszenie.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
