Kryptomnezja – na czym polega i jak się objawia?
Kryptomnezja to zjawisko psychologiczne, istotą którego jest nieświadome przypisywanie sobie myśli i wspomnień, których autorem są inne osoby. Nie rozpoznaje się ich, nie jest to zabieg celowy. Oznacza to, że osoba, którą dotknął ten rodzaj upośledzenia pamięci, przypomina sobie myśli bez możliwości rozpoznania ich źródła i zidentyfikowania, czy są to jej myśli, czy wspomnienia. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest kryptomnezja?
Kryptomnezja to rodzaj upośledzenia pamięci. Jego nazwa, pochodząca od dwóch greckich słów: kryptós, co oznacza ukryty i mnēmē, tłumaczonego jako pamięć, doskonale opisuje istotę zjawiska. Po raz pierwszy słowa „kryptomnezja” ulżył genewski psychiatra Théodore Flournoy w 1901 roku. Jednym z pierwszych specjalistów, którzy badali kryptomnezję, był Carl Jung. Według niego kryptomnezja jest częścią większości procesów pamięci.
Na czym polega kryptomnezja? To przypominanie sobie głęboko ukrytych lub zapomnianych myśli bez możliwości rozpoznania ich źródła. Oznacza to, że nie można sobie przypomnieć, czy są to wspomnienia (zasłyszane czy przeczytane słowa), czy myśli własne. Kryptomnezja zwykle dzieje się w oderwaniu, w odniesieniu do wyłącznie jednej pamięci.
Kryptomnezjami określa się tak zwane nieuświadomione wspomnienia, które zostały zapomniane, a pojawiają się ponownie. Są zmieszane z teraźniejszością.
2. Objawy kryptomnezji
Kryptomnezja występuje w sytuacji, gdy ludzie mylą wspomnienia z nowymi myślami: przyjmują za własne cudze myśli, opowiadają czyjąś historię jako swoją, a teorię z czytanej książki uznają za własną. Traktują informacje, na które się niegdyś natknęli jak swoje.
Zdarza się, że prowadzi do to nieświadomego plagiatu (dotyczyć to może np. tekstu literackiego bądź utworu muzycznego).
Niemalże wszyscy, od czasu do czasu, doświadczamy częściowej kryptomnezji. Pamiętamy jakieś informacje, jednak nie jesteśmy w stanie zdefiniować, czy są one oryginalną, autorską myślą, czy są powielone: zasłyszane bądź przeczytane.
W porównaniu do częściowej kryptomnezji, całkowita kryptomnezja występuje rzadko. Może być przejawem zaburzeń psychicznych.
3. Przyczyny kryptomnezji
Zapamiętywanie i odtwarzanie informacji to skomplikowany proces. W tworzeniu i magazynowaniu pamięci wyróżnia się cztery fazy. To:
- zapamiętywanie wszystkich informacji,
- przechowywanie informacji w neuronach odpowiedzialnych za magazynowanie,
- znajdowanie i wydobywanie informacji z zasobów w terminie późniejszym, gdy zachodzi potrzeba,
- rozpoznawanie rodzaju wydobytych informacji.
Ponadto pamięć dzieli się na pamięć świeżą – krótkotrwałą i pamięć starą – długotrwałą. Pamięć krótkotrwała to pamięć robocza, czyli zdolność zapamiętywania tego, co jest aktualnie przez zmysły. Jest najbardziej nietrwała, ale umożliwia uczenie się i przyswajanie nowych informacji.
Pamięć długotrwała powstaje z przetworzenia świeżej pamięci, jest zakodowana w rożnych ośrodkach korowych płata czołowego, skroniowego (pamięć słuchowa), ciemieniowego (czuciowa) i potylicznego (wzrokowa).
Specjaliści przyczyn współczesnej kryptomnezji upatrują w cyfrowym przeciążeniu. Zmagamy się z natłokiem informacji, które mózg przetwarza i porządkuje, a także koncentruje się na najważniejszych aspektach, stąd niektórym informacjom nadaje wyższy priorytet. Kryptomnezja ma także związek z tym, że zdolność do zapamiętywania wspomnień jest większa niż zdolność zapamiętywania ich źródeł.
4. Rodzaje zaburzeń pamięci
Kryptomnezja to nie jedyny rodzaj zaburzenia pamięci. Specjaliści wyróżniają także ilościowe zaburzenia pamięci, takie jak:
- amnezja, czyli utrata wspomnień z pewnego okresu czasu,
- hipomnezja, czyli niewielkie trudności w zapamiętywaniu faktów,
- hipermnezja, to jest ponadprzeciętna pamięć, która może oznaczać zapamiętywanie każdego wydarzenia z życia,
- ekmnezja, to jest przeżywanie przeszłości jako teraźniejszości.
Znane są także jakościowe zaburzenia pamięci. Zalicza się do nich kryptomnezja, to jest niecelowe i nieświadome przypisywanie sobie cudzych wspomnień, jak również:
- złudzenia pamięciowe, to jest drobne zniekształcenia wspomnień,
- konfabulacje, czyli wypełnianie luk w pamięci fałszywymi wspomnieniami, często o negatywnym wydźwięku.
Zaburzenia pamięci, które dotyczą stanów związanych z ilościowym i jakościowym zniekształceniem przywoływania i zapisywania wspomnień, mogą być wynikiem zarówno zaburzeń czynności mózgu wywołanych nerwicami, jak i organicznych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.