Lawinowy wzrost diagnoz. To choroba niemal 4 mln Polaków

Naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego opracowali i opatentowali test, który pozwala na wykrycie wczesnych powikłań cukrzycy. Uczelnia wyjaśnia, że ta metoda diagnostyczna "polega na bezpośrednim pomiarze aktywności dwóch enzymów proteolitycznych w moczu poprzez użycie związków chemicznych".

Prof. Adam Lesner, cytowany w komunikacie opublikowanym przez Uniwersytet Gdański, wyjaśnia, że badania dotyczą zarówno diagnostyki cukrzycy, jak i jej wczesnych powikłań, takich jak nefropatia cukrzycowa, która odpowiednio wcześnie wykryta, jest chorobą odwracalną.

"W chwili obecnej diagnoza stawiana jest na podstawie objawów lub przypadkowo, podczas rutynowego badania moczu. W wielu sytuacjach jest już zdecydowanie za późno na skuteczne leczenie, a alternatywą jest tu dializa lub przeszczep organu. W tym kontekście wczesne wykrycie takich powikłań cukrzycy jest niezwykle ważne i potrzebne" - zaznaczył prof. Lesner.

Dodał, że w przeciwieństwie do powszechnie stosowanego sposobu diagnozowania cukrzycy metodą pomiaru poziomu glukozy w osoczu krwi, który jest inwazyjny i podatny na czynniki zewnętrzne, test opracowany przez naukowców z UG "umożliwia wykrycie powikłań cukrzycy nie tylko szybko, ale i bezinwazyjnie".

Poszerzenie możliwości diagnostycznych jest tym bardziej istotne, że chorych z cukrzycą jest w Polsce coraz więcej. - Mamy wręcz lawinowy wzrost rozpoznań cukrzycy. Zdiagnozowanych osób z cukrzycą jest już niemal 4 mln, a drugie tyle ma stan przedcukrzycowy lub żyje bez diagnozy - podkreśla w rozmowie z WP abcZdrowie Monika Kaczmarek, prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.

- Nadal najwięcej diagnoz w przypadku cukrzycy dotyczy typu 2, ale niepokojący jest fakt, że coraz częściej jest ona rozpoznawana u młodych ludzi. Z kolei cukrzyca typu 1, która była do niedawna "zarezerwowana" dla dzieci i nastolatków, jest wykrywana u dorosłych - przyznaje prezes PSD.

- Rośnie też liczba pacjentów z cukrzycą typu 3, którzy nie zdają sobie często nawet sprawy z przyczyny tej choroby. Uważają, że skoro w rodzinie nie było przypadków cukrzycy ani otyłości, to im też ona nie grozi. Tymczasem jej przyczyny są inne niż w przypadku typu 1 czy 2 - wskazuje Monika Kaczmarek.

Rozwija się ona w następstwie uszkodzenia trzustki. A za tym mogą stać m.in. zapalenie trzustki wywołane np. nadmiarem leków czy nadużywaniem alkoholu, ale też choroby autoimmunologiczne.

- To mogą być np. powszechnie stosowane leki jak sterydy czy chemioterapia, ale obserwuję też bardzo niepokojące zjawisko przewlekłego zapalenia trzustki z powodu regularnego picia alkoholu u młodych ludzi. Co ważne, to wcale nie musi być tylko mocny alkohol pity regularnie, ale nawet dwa piwa wieczorem, które kompletnie nie kojarzą się ani z problemami z trzustką, ani z cukrzycą - wskazuje w rozmowie z WP abcZdrowie dr hab. n. med. Karolina Kędzierska-Kapuza, diabetolog, nefrolog, internista.

- W poniedziałek miałam takiego pacjenta. 39-latek pił regularnie dwa-trzy piwa po pracy. To wystarczyło. W pewnym momencie zaczął mieć objawy: bóle brzucha, nie mógł jeść, odwodnił się. Trafił do szpitala i okazało się, że ma cukier 600 mg/dl, podczas gdy norma po posiłku jest na poziomie 150 mg/dl. Ma przewlekłe zapalenie trzustki i już rozwiniętą cukrzycę typu 3. Kiedy to usłyszał, był w szoku, bo wcześniej nic mu tak naprawdę nie dolegało - zaznacza lekarka.

Dodaje, że pacjent musi teraz przyjmować insulinę, do tego konieczna była radykalna zmiana diety i rezygnacja z alkoholu. - Glikemia jest w przypadku tego typu cukrzycy bardzo chwiejna. W dzień może być wysoka, ale w nocy spaść nawet do 20 mg/dl, co jest zagrożeniem dla życia - podkreśla dr Kapuza-Kędzierska.

Przyznaje, że to nie jedyny przypadek, w którym nadmiar alkoholu kończy się uszkodzeniem trzustki. - Niedawno miałam też pacjenta w podobnym wieku, który z kolei pił "weekendowo", ale głównie mocny alkohol. Po jednej z takich imprez doszło u niego nawet do zaburzenia świadomości. W szpitalu okazało się, że cukier jest na poziomie 500 mg/dl i konieczne jest podawanie insuliny, bo trzustka nie jest jej w stanie produkować - wyjaśnia lekarka.

- W jego przypadku po kilku miesiącach udało się zregenerować trzustkę. Nie ma już konieczności podawania insuliny, ale musi na pewno pilnować diety i kontrolować glikemię - zaznacza dr Kapuza-Kędzierska.

Lekarka podkreśla też, że mimo regeneracji trzustki, pacjent nie ma gwarancji, że problem nie wróci. - To może się odezwać w każdym momencie. Wystarczy np. małe zaniedbanie dietetyczne, a przebieg jest bardzo gwałtowny, co odróżnia ten typ cukrzycy od typu 2, z którym bywa często mylony - zaznacza ekspertka.

Do dr Kapuzy-Kędzierskiej trafiają też pacjenci po usunięciu części lub całej trzustki z powodu nowotworu. - Oni także nie mają pojęcia, że to może być początek nowego problemu. Tymczasem takie zabiegi też mogą doprowadzi do cukrzycy typu 3. Dla pacjenta to ogromne obciążenie, bo myślał, że walka z rakiem trzustki, który jest jednym z najgroźniejszych, to jego jedyny problem, więc po operacji udało się go rozwiązać. Tymczasem dowiadują się ode mnie, że potrzebne jest dodatkowe leczenie z powodu nowej choroby - przyznaje lekarka.

Wyjaśnia, że przyczyną mogą być także inne operacje konieczne np. z powodu wypadku komunikacyjnego. Za tą chorobą może także stać genetyka, która jest podłożem takich chorób jak mukowiscydoza. - W przypadku mukowiscydozy dochodzi do zwłóknienia płuc, a potem również trzustki. Dlatego tacy pacjenci też powinni być pod kontrolą diabetologa - zaznacza ekspertka.

- Cukrzyca typu 3 jest trudna do wykrycia, bo w zależności od rozległości uszkodzenia wysp trzustkowych może się "podszywać" pod typ 1 lub 2. Objawy, które na pewno trzeba skontrolować to: wzmożone pragnienie, wielomocz, zaburzenia trawienia, nagłe chudnięcie, zmniejszenie apetytu i osłabienie. Takie symptomy pojawiają się dopiero, gdy uszkodzenie miąższu trzustki jest zaawansowane - na poziomie powyżej 80 proc. To bardzo poważny stan, a przebieg trudno przewidzieć - dodaje lekarka.

- Niestety, nadal zdarza się, że pacjenci zgłaszają się do lekarza w momencie, kiedy cukrzyca doprowadziła już do powikłań lub są one wręcz nieodwracalne i nie da się ich wyleczyć. Zahamowanie choroby na wczesnym etapie jest więc kluczowe, bo z cukrzycą naprawdę nie ma żartów, a konsekwencje ignorowania choroby mogą być bardzo poważne - zaznacza prezes PSD.

- To może być m.in. nefropatia, prowadząca do niewydolności nerek, ale również inne poważne problemy jak neuropatia czy retinopatia. Dlatego każde nowe narzędzie, które pozwala na większą kontrolę tej groźnej choroby, to świetna wiadomość - dodaje.

- W momencie diagnozy może się okazać, że pacjent ma już kilka chorób i zgłasza się z tzw. zespołem nerkowo-serowo-metabolicznym (zaburzenie związane m.in. z otyłością, przewlekłą chorobą nerek i chorobami układu krążenia - red.), który towarzyszy cukrzycy. W takich sytuacjach nie zawsze nawet wiadomo, które z tych schorzeń spowodowało efekt "domina" i wystąpiło jako pierwsze - dodaje.

- Amerykanie na opisanie tego zespołu używają skrótu CKM. Nam kojarzy się z karabinem maszynowym. To dobre skojarzenie, bo zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny naprawdę zabija - mówił wprost w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Grzegorz Dzida, diabetolog z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Dlatego, jeśli mamy już wykrytą konkretną chorobę przewlekłą np. nerek czy układu krążenia, powinniśmy być jeszcze bardziej czujni, jeśli chodzi o profilaktykę.

Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródło: WP abcZdrowie / Uniwersytet Gdański / Polskie Stowarzyszenie Diabetyków

Źródła

1. WP abcZdrowie
2. Uniwersytet Gdański
3. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków