Choroba o tysiącu twarzy atakuje młodych ludzi. Objawy dają w kość, ale jedno usypia naszą czujność

Na stwardnienie rozsiane choruje m.in. Antek Królikowski, Karolina Gruszka, Christina Applegate i Selma Blair. To przewlekła choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym, która atakuje układ nerwowy. Problemy ze wzrokiem, zawroty głowy, zaburzenia pamięci, nietrzymanie moczu - to najczęstsze, ale niejedyne objawy stwardnienia rozsianego. Symptomy choroby trwają od 24 godzin do kilku tygodni, miesięcy, a potem ustępują, aż do kolejnego ataku. - Wiele osób przez to ignoruje te objawy i cieszy się, że te problemy minęły. To jest bardzo złudne i może być pułapką powodującą odroczenie diagnozy - ostrzega neurolog prof. Konrad Rejdak.

1. "Czasem dławię się jedzeniem" - aktorka opowiedziała o życiu ze stwardnieniem rozsianym

Aktorka Selma Blair w 2018 r. ujawniła w mediach społecznościowych, że zmaga się ze stwardnieniem rozsianym. Gwiazda przyznała, że 10 lat wcześniej zaczęła tracić kontrolę nad własnymi nogami, ale bardzo długo czekała na właściwą diagnozę. "Przez lata moje symptomy ignorowano [...] Mówili, że są psychosomatyczne" - pisze w książce "Mean Baby: A Memoir of Growing Up", w której opowiada o swojej walce chorobą.

Gwiazda cierpi na całe spektrum dolegliwości związany z SM: ma problemy ze wzrokiem, z koncentracją, nawet z chodzeniem. "Jeśli wstanę za szybko, upadnę. Jeśli się czymś zdenerwuję, nie mogę mówić. Pocę się, marznąc. Kiedy nie wezmę leków, nie czuję swojego ciała. Nie wiem, czy moknę, czy coś sobie odmrażam. Bez leków tracę głos. [...] Czasem dławię się jedzeniem. Czasem nie trzymam moczu" - przyznaje aktorka.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Cierpi na stwardnienie rozsiane. Jej leki to koszt 8 tysięcy miesięcznie"

W przypadku Antka Królikowskiego pierwsze objawy pojawiły się, kiedy miał 27 lat.

- Poczułem paraliż po całej lewej stronie twarzy. 6 grudnia, na Mikołaja, dostałem taki prezent w postaci diagnozy - to stwardnienie rozsiane. Nieuleczalna choroba centralnego układu nerwowego - aktor opowiedział o swoich problemach podczas jednego z odcinków programu "Przez Atlantyk".

Z międzynarodowego raportu "Atlas SM" wynika, że choroba dotyczy ponad 2,8 mln osób na świecie, ale dokładne przyczyny jej rozwoju nadal nie są znane.

2. Zaburzenia wzroku, zawroty głowy, nietrzymanie moczu - to mogą być pierwsze objawy stwardnienia rozsianego

Przyczyny stwardnienia rozsianego wciąż nie są do końca znane, wiadomo, że ma podłoże autoimmunologiczne. U chorych na SM układ odpornościowy atakuje warstwę ochronną nerwów - mielinę.

- W Polsce mamy ok. 55 tys. pacjentów chorujących na stwardnienie rozsiane - mówi prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie i prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. - Jest to choroba niezwykłej rangi z tego powodu, że niestety dotyka młodych ludzi najczęściej od 20. do 40. roku życia, ale oczywiście diagnozy stawiane są też u osób w późniejszym wieku, a nawet u dzieci. Wynika to z tego, że choroba ma wiele twarzy. To powoduje, że jest ciężka do zdiagnozowania - dodaje lekarz.

Stwardnienie rozsiane jest związane z uszkodzeniami określonych obszarów ośrodkowego układu nerwowego w mózgu i rdzeniu kręgowym. W związku z tym objawy choroby mogą być bardzo różne w zależności od lokalizacji zmian. Może pojawić się drżenie rąk, problem z utrzymaniem przedmiotów w dłoniach, zaburzenia słuchu, albo problemy z pisaniem.

SM nazywane jest chorobą o tysiącu twarzy - tak szerokie może być spektrum jej symptomów. Co powinno wzbudzić naszą czujność?

- Najczęstsza konstelacja objawów to przede wszystkim zaburzenia widzenia w jednym oku, czyli zapalenie nerwu wzrokowego. To jest bardzo charakterystyczny objaw - pojawia się ból za gałką oczną, ubytek w centralnym polu widzenia, zaburzenia widzenia barw. Inne często występujące objawy mogą wynikać z uszkodzeń pnia mózgu - to mogą być zaburzenia równowagi, zaburzenia koordynacji ruchów i przede wszystkim nagłe niedowłady. Może to być niedowład połowiczy ciała albo np. tylko kończyn dolnych. To są najbardziej typowe objawy, ale oczywiście lista jest bardzo długa - wyjaśnia prof. Rejdak.

Pierwsze objawy SM:

• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia czucia w kończynach - mrowienie, drętwienie, przeczulica,
• stopniowo narastający niedowład,
• zaburzenia równowagi - zawroty głowy, uczucie wirowania.

Zaburzenia widzenia dotykają ok. 15 proc. chorujących na stwardnienie rozsiane. Inną często dolegliwością zgłaszaną przez pacjentów są problemy z pęcherzem moczowym.

- Mimowolne nietrzymanie moczu jest wpisane w konstelację objawów SM. Jest to objaw rdzeniowy, wynikać może z lokalizacji ognisk chorobowych w zakresie rdzenia kręgowego - wyjaśnia neurolog. W różnych fazach choroby mogą się też pojawić problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci oraz tzw. objaw Lermitte'a, czyli wrażenie przebiegania prądu wzdłuż kończyn i kręgosłupa.

- Te objawy neurologiczne są niespecyficzne, czyli mogą wynikać z wielu problemów, nie są przypisane do jednej choroby. Najważniejsze, żeby zdawać sobie sprawę, że te często subtelne dolegliwości mogą wynikać z zaburzeń funkcji układu nerwowego, czyli takim sygnałem ostrzegawczym powinien być ubytek jakiejkolwiek funkcji neurologicznej w sferze ruchowej, czuciowej, poznawczej, ale też i fenomen zmęczenia, które nie znajduje wytłumaczenia związanego z innymi chorobami - zaznacza ekspert.

3. Nieleczona choroba w 90 proc. prowadzi do niepełnosprawności

Podobnie, jak w przypadku wielu innych chorób, w stwardnieniu rozsianym czas odgrywa kluczową rolę i pomaga zahamować postęp choroby. SM jest nadal chorobą nieuleczalną, ale możemy modyfikować jego przebieg.

- Czas w chorobach neurologicznych gra kluczową rolą. Tu każdy ubytek, uszkodzenie ogniskowe w układzie nerwowym stanowi z reguły nieodwracalne zmiany. Leczenie jest ukierunkowane na proces zapalny, a więc jest możliwe zmodyfikowanie przebiegu choroby dzięki wprowadzeniu leków - wyjaśnia prof. Rejdak. - Nieleczona choroba w ponad 90 proc. prowadzi do niepełnosprawności, często bardzo ciężkiej. Bywają takie przebiegi stosunkowo łagodne, skąpoobjawowe, ale to jest rzadkość. Nie da się przewidzieć, jaki będzie przebieg u danego pacjenta, dlatego bardzo ważne jest, żeby jak najszybciej zacząć leczenie - podkreśla prof. Rejdak.

- Wcześniej brak skutecznego leczenia sprawiał, że wielu chorych z SM traciliśmy z różnych powodów, również w związku z samobójstwami. Teraz dzięki dostępności nowych leków zmieniło się oblicze tej choroby i widzimy coraz mniej osób, nawet w późniejszym wieku, dotkniętych niepełnosprawnością - dodaje.

Lekarz zwraca uwagę na jeszcze jedną pułapkę związaną ze stwardnieniem rozsianym. U większości pacjentów choroba w początkowym okresie przyjmuje tzw. postać rzutowo-remisyjną. Objawy choroby trwają od 24 godzin do kilku tygodni, miesięcy, a potem ustępują, aż do kolejnego ataku.

- Wynika to z procesu częściowej regeneracji mieliny po rzucie chorobowym. To jest charakterystyczne na samym początku choroby. Wiele osób przez to ignoruje te objawy i cieszy się, że te problemy minęły. To jest bardzo złudne i może być pułapką powodującą odroczenie diagnozy - podkreśla ekspert.

Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.