Leukomalacja okołokomorowa – przyczyny, objawy i diagnostyka
Leukomalacja okołokomorowa, inaczej uszkodzenie istoty białej, to jedno z najczęstszych zaburzeń, które prowadzą do uszkodzenia mózgu. Jej przyczyną jest niedokrwienie i niedotlenienie okołokomorowej części mózgu. Sytuacja jest poważna, ponieważ nie ma możliwość zregenerowania uszkodzonych obszarów tkanki. Jakie są objawy patologii? Czy można ją leczyć?
1. Co to jest leukomalacja okołokomorowa?
Leukomalacja okołokomorowa (periventricular leukomalacja, PVL), znana również jako encefalopatia niedokrwienno-niedotlenieniowa (Hypoxic-Ischemic Encephalopathy HIE) to uszkodzenie istoty białej mózgu. Gdy dochodzi do zniszczenia tkanki mózgowej, rozwijają się torbiele (cysty). Zmiany te mają tendencję do zlewania się i tworzenia zwapnień. Patologia charakteryzuje się zmiękczeniem lub martwicą istoty białej w pobliżu komór bocznych, zlokalizowanych w górnej części mózgu.
PVL jest konsekwencją niedotlenienia (niedostatecznego poziomu tlenu) lub niedokrwienia okołokomorowej części mózgu, to jest obszarów leżących pod wyściółka komór bocznych, gdzie stykają się granice unaczynienia z kręgu tętniczego przedniego i tylnego. Patologia najczęściej pojawia się u dzieci z porodu zagrożonego, wcześniaków i noworodków o wadze urodzeniowej mniejszej niż 1500 g. Niemowlęta z największym ryzykiem rozwoju leukomalacji okołokomorowej to dzieci poniżej 32 tygodnia ciąży.
Generalnie częstość występowania PVL jest odwrotnie proporcjonalna do masy urodzeniowej i wieku ciążowego. Oznacza to, że im mniejsze i wcześniej urodzone dziecko, tym bardziej podatne jest na wystąpienia leukomalacji okołokomorowej z powodu zmniejszonej ilości tlenu.
2. Przyczyny leukomalacji okołokomorowej
Patologia może rozwinąć się zarówno w czasie ciąży z powodu złej opieki prenatalnej, podczas porodu (uraz, źle prowadzona akcja porodowa, komplikacje w okresie okołoporodowym), jak i po nim. Na wystąpienie HIE, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzenia głównie istoty białej mózgu, wpływa wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych.
To między innymi:
- wcześniactwo i związane z nim komplikacje: dysplazja oskrzelowo-płucna wymagająca przedłużonej wentylacji mechanicznej, utrzymujące się niskie ciśnienie krwi, ciężki zespół zaburzeń oddychania, ciężkie epizody bezdechów i bradykardii, utrzymujący się przetrwały przewód Botalla,
- infekcje matki w czasie ciąży, które mogą przeniknąć przez łożysko i zaatakować płód (np. różyczka, toksoplazmoza, opryszczka, cytomegalia),
- niedociśnienie,
- niedotlenienie okołoporodowe,
- hipokarbia lub nadmierna wentylacja,
- umiarkowany lub ciężki krwotok śródkomorowy,
- długa resuscytacja noworodka po porodzie,
- bezdechy i bradykardia,
- niewydolność oddechowa.
3. Objawy i skutki leukomalacji okołokomorowej
Leukomalacja okołokomorowa może nie dawać żadnych objawów, czasem symptomy pojawiają się wraz z rozwojem dziecka. W pierwszych dniach lub tygodniach po narodzinach mogą manifestować się różne objawy neurologiczne, takie jak drgawki czy wiotkość tułowia i nóg. Po kilku miesiącach życia często obserwuje się opóźnienie rozwojowe: nietrzymanie główki, słabe napięcie mięśni, sztywność ramion i nóg.
Leukomalacja okołokomorowa ma różny stopień nasilenia, zależny od stopnia uszkodzenia tkanek mózgu. Klasyfikacja PVL opiera się na ocenie obrazu USG i innych cechach klinicznych. Dzieli się na 4 stopnie zaawansowania. Ciężka leukomalacja okołokomorowa oznacza grupy większych torbieli lub torbiele po obu stronach mózgu. Niewielkie uszkodzenie mózgu zazwyczaj skutkuje łagodnymi upośledzeniami.
W przypadku niewłaściwego rozpoznania i leczenia leukomalacja okołokomorowa może mieć poważne konsekwencje. Zdarza się, że pojawiają się powikłania, takie jak:
- porażenie mózgowe,
- epilepsja,
- bezdech,
- trwałe zaburzenia motoryczne, osłabienie lub zmiana napięcie mięśniowego,
- opóźnienie rozwoju,
- trudności w uczeniu się, opóźnienia umysłowe,
- zaburzenia widzenia, zaburzenia słuchu.
4. Rozpoznanie i leczenie leukomalacji okołokomorowej
W diagnostyce leukomalacji okołokomorowej wykorzystuje się badania obrazowe głowy, takie jak badanie ultrasonograficzne (USG), tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR). Badania ultrasonograficzne (USG) przez ciemiączko są standardowo wykonywane u wszystkich noworodków urodzonych przed ukończeniem 32 tygodnia ciąży od pierwszych dni życia i powtarzane w okresie niemowlęcym. Zazwyczaj patologię wykrywa się w badaniu ultrasonograficznym zarówno przed wypisem noworodka ze szpitala, jak i później, kiedy dziecko ma kilka tygodni.
Leukomalacja okołokomorowa nie może zostać wyleczona, ponieważ niemożliwe jest odtworzenie zniszczonych tkanek mózgu. Sposób funkcjonowania dziecka jest w dużej mierze zależny od rozległości uszkodzenia oraz zajętego obszaru mózgu. Objawy uszkodzenia są leczone indywidualnie.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.