LH (lutropina) - co to jest, kiedy badać i jak interpretować wyniki

LH to hormon gonadotropowy zwany także hormonem luteinizującym lub lutropiną. Jego poziom zmienia się wraz z wiekiem, a po zakończeniu dojrzewania płciowego poziom LH utrzymuje się na stałym poziomie. U kobiet w połowie cyklu miesiączkowym (podczas owulacji) poziom LH nieco wzrasta. Podobnie jest po okresie przekwitania. Badanie poziomu LH we krwi stosowane jest przy podejrzeniu występowania takich chorób, jak:

• niedoczynność przysadki,
• niedoczynność podwzgórza,
• niedoczynność gonad,
• gruczolak przysadki.

Badanie LH wykonywane jest także do wskazania okresu owulacji u kobiety, co jest szczególne istotne w przypadku planowania ciąży.

Badanie oceniające stężenie poziomu LH należy wykonać w kilku określonych przypadkach. Wskazaniem do badania jest m.in.:

• niepłodność u kobiet i u mężczyzn;
• zaburzenia miesiączkowania (które mogą być spowodowane, np. chorobą nadnerczy, tarczycy czy guzem jajnika);
• choroby przysadki;
• choroby jąder;
• choroby jajników, np. agenezja jajników (niewykształcenie się jajników);
• określenie owulacji (przedowulacyjny szczyt produkcji LH przypada na 1-2 dni przed owulacją);
• opóźnione lub przedwczesne dojrzewanie u dzieci, co wskazuje na zaburzenia pracy przysadki lub podwzgórza, spowodowane, np. niedoborem hormonalnym, chorobami jajników lub jąder, nowotworami czy infekcjami;
• potwierdzenie menopauzy (u kobiet przechodzących okres pokwitania poziom hormonu LH rośnie).

Hormon LH jest pobudzany przez gonadoliberynę (GnRH), hormon produkowany w podwzgórzu. Czasami poziom LH mierzy się po stymulacji GnRH. Po początkowym badaniu podaje się gonadoliberynę, a potem znowu mierzy się jego poziom. W ten sposób lekarze mogą stwierdzić, czy u pacjenta występuje zaburzenie pierwotne (choroby jajników i jąder) czy wtórne (choroby przysadki i podwzgórza).

Do badania pobiera się próbkę krwi, najczęściej z żyły łokciowej. Czasami pomiar stężenia hormonu LH można wykonać na przypadkowej próbce moczu lub na dobowej zbiórce moczu.

Poziom LH we krwi zmienia się wraz z wiekiem. U niemowląt oraz dzieci poziom LH wzrasta, po czym w wieku 6 miesięcy u chłopców, a u dziewcząt w wieku 1-2 lat LH spada do wartości bardzo niskich. Następnie LH znów wzrasta w wieku 6-8 lat, przed rozpoczęciem dojrzewania płciowego i rozwojem drugorzędowych cech płciowych.

U kobiet LH wzrasta w cyklu miesiączkowym i jego wysoki poziom w środku cyklu odpowiedzialny jest za owulację. Po okresie menopauzy, gdy zanika czynność jajników, poziom LH jest wysoki. U mężczyzn stężenie LH pozostaje na poziomie stałym po okresie pokwitania.

Prawidłowy poziom LH u kobiet:

• faza folikularna 1,4-9,6 mlU/ml;
• owulacja 2,3-21 mlU/ml;
• po menopauzie 42-188 mlU/ml.

Poziom LH u mężczyzn znajduje się w zakresie 1,5-9,2 mlU/ml.

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Dlaczego poziom LH jest tak wysoki? - odpowiada lek. Małgorzata Horbaczewska
• Jak obliczyć stosunek FSH do LH? - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska
• Jakie mogą być przyczyny wysokiego LH w fazie lutealnej? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Wpływ na poziom hormonu LH u mężczyzn ma testosteron. Oba hormony działają na siebie wzajemnie na zasadzie, tzw. mechanizmu ujemnego sprzężenia zwrotnego. Gdy spada poziom testosteronu, następuje zwiększone wydzielanie LH, który pobudza z kolei syntezę i wydzielanie tego pierwszego hormonu. Podobnie dzieje się u kobiet, tylko zamiast testosteronu, w regulacji poziomu LH bierze głównie estradiol.

Stosowanie niektórych leków może wpływać na wzrost syntezy tego hormonu. Do grupy tej można zaliczyć np. leki przeciwdrgawkowe. Podwyższony poziom hormonu LH może pojawić się także w gruczolakach przysadki oraz w pierwotnej niedoczynności gonad. Spadek LH natomiast może być związany z niewydolnością przysadki mózgowej lub podwzgórza.

Źródła

1. Menopauza
2. Hyla-Klekot L., Kokot F., Kokot S. Badania laboratoryjne - Zakres norm i interpretacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, ISBN 978-83-200-4301-3
3. Burch W.M. Endokrynologia, Urban & Partner, Wrocław 1996, ISBN 83-85842-51-9
4. Dębski R. Ginekologia kliniczna Tom 1-3, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-013-9