Lidokaina – działanie, zastosowanie, wskazania i przeciwwskazania
Lidokaina jest związkiem organicznym o właściwościach znieczulających. Można ją znaleźć w maściach, kremach, żelach i aerozolach. Działa miejscowo, zapewnia szybki efekt. Bywa traktowana jako lek przeciwarytmiczny. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest lidokaina?
Lidokaina to organiczny związek chemiczny, pochodna acetanilidu. Stosuje się ją jako środek miejscowo znieczulający. Związek bywa również zalecany przez kardiologów jako lek przeciwarytmiczny. Pomaga zniwelować arytmię, która polega na częstoskurczu komorowym lub migotaniu komór po przebytym zawale mięśnia sercowego. W lecznictwie obecna jest zarówno lidokaina w postaci wolnej zasady, jak i w postaci chlorowodorku.
2. Działanie i wskazania do stosowania lidokainy
Lidokaina, poprzez zahamowanie przepuszczalności błony neuronu dla jonów sodu oraz blokowanie pompy sodowo-potasowej, prowadzi do odwracalnego zahamowania przewodnictwa impulsów we włóknach nerwowych. Oznacza to, że bodźce bólowe nie trafiają do mózgu, a jeśli tak się dzieje, to w dużo mniejszym stopniu. Nie wpływa na częstość akcji serca. Substancja metabolizowana jest w wątrobie, a wydalana w 90% w formie nieaktywnych metabolitów.
Z uwagi na swoje właściwości i działanie, wskazaniem do zastosowania preparatu z lidokainą jest miejscowe i powierzchniowe znieczulenie skóry przed bolesnymi zabiegami, a także miejscowe znieczulenie błon śluzowych. Można ją stosować przed pobieraniem krwi u dzieci, wykonaniem punkcji czy niewielkich nacięć skóry, usunięciem zęba i leczeniem endodontycznym, jak i założeniem wenflonu. W przypadku większych zabiegów jest to znieczulenie miejscowe, a przy drobnych ingerencjach jest to forma powierzchniowa.
Czasem lidokainę można znaleźć w preparatach na ból gardła, oparzenia lub lekach przeciwarytmicznych. W myśl aktualnych wytycznych substancja jest stosowana w szczególnych okolicznościach przy resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Wykorzystuje się ją również w prezerwatywach jako środek opóźniający wytrysk.
3. Zastosowanie lidokainy
Lidokaina jest najczęściej podawana przezskórnie, w formie aerozolu lub żelu. W stomatologii zwykle używana jest w postaci 2-procentowego roztworu chlorowodorku lidokainy w ampułkach (w czystej postaci lub z dodatkiem adrenaliny bądź noradrenaliny).
Lidokaina bez recepty nie jest szeroko dostępna, ale substancja ta jest obecna w różnych preparatach w formie żelu, aerozolu, maści, roztworu do wstrzykiwań, pastylek, plastrów leczniczych.
Lidokaina bez recepty jest dostępna jako składnik takich produktów jak:
- spray na ból gardła, pastylki do ssania przy infekcji gardła. Zwykle są dostępne bez recepty, a ich zadaniem jest miejscowe leczenie bólu występującego wskutek nieropnych stanów zapalnych gardła,
- aerozol o działaniu miejscowo znieczulającym (lidokaina w sprayu bez recepty zwykle nie jest możliwa do kupienia),
- żel z lidokainą stosowany przy bolesnym ząbkowaniu u dzieci i dorosłych (na przykład przy wyrzynaniu ósemek),
- krem i maść na hemoroidy z lidokainą, które nie tylko znieczulają, ale i łagodzą świąd odbytu,
- maść z lidokainą. Produkt ten można stosować podczas nerwobóli, ukąszeń owadów, pęknięć odbytu,
- plastry z lidokainą, stosowane przy bólu neuropatycznym, w związku z neuralgią popółpaścową.
4. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Dawkowanie preparatów, w których zawarta jest lidokaina, powinno być konsultowane z lekarzem, choć niektóre produkty dostępne są w aptekach bez recepty.
Przeciwwskazaniami do stosowania lidokainy jest:
- nadwrażliwość na amidowe leki znieczulające,
- bradykardia,
- methemoglobinemia,
- zaburzenia czynności węzła zatokowego,
- blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia.
Stosując lidokainę trzeba liczyć się z wystąpieniem skutków ubocznych. Obserwuje się takie działania niepożądane jak: uczucie pieczenia lub świąd, obrzęk, zblednięcie lub zaczerwienienie skóry, drgawki, porażenie ośrodka oddechowego, nudności, wymioty.
Możliwe jest zatrucie po przedawkowaniu lidokainy, które objawia się obniżeniem ciśnienia i drżeniem mięśni, nudnościami i wymiotami. W przypadku ciężkich zatruć pojawiają się zaburzenia widzenia i drgawki, może dojść do zapaści i porażenia ośrodka oddechowego. U osób, które zmagają się z zaburzeniami przewodzenia impulsów w sercu, może dojść do zatrzymanie akcji serca.
Ponieważ lidokaina może wchodzić w interakcje z innymi lekami, przed zastosowaniem leku, który ją zawiera, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych preparatach, także tych wydawanych bez recepty.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.