Łojotokowe zapalenie skóry a łysienie

Najczęściej chorują osoby młode, między 18. a 40. rokiem życia. Zazwyczaj są to mężczyźni, ale istnieje także odmiana łojotokowego zapalenia skóry, która występuje u niemowląt. Większą skłonność do wystąpienia choroby mają osoby z:

• obniżoną odpornością,
• depresją,
• chorobami neurologicznymi,
• nadmiarem hormonów (androgenów, prolaktyny)
• narażeni na stres,
• nieprawidłowo odżywieni,
• nadużywający alkoholu,
• nie dbający o higienę.

Mimo stałego rozwoju medycyny dokładne przyczyny choroby nie są znane. Obecnie wielu specjalistów wymienia kilka elementów mogących wspólnie powodować wystąpienie stanu zapalnego skóry głowy i wypadanie włosów. Pacjenci najczęściej są zakażeni grzybami Malasezzia spp. (starsza nazwa to Pityrosporum ovale). Mimo, że jest to składnik fizjologicznej flory skóry człowieka to u osób, które mają pewne predyspozycje genetyczne może wywoływać stan zapalny. Oprócz infekcji, w szukaniu przyczyn łojotokowego zapalenia skóry, ważna jest nieprawidłowa praca gruczołów łojowych. Produkują one nadmierną ilość łoju o zmienionym składzie. Dodatkowe podrażnienia skóry głowy przez kosmetyki, nakrycia głowy, zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się do nasilenia objawów choroby, uszkodzenia mieszka włosowego i łysienia.

Najczęściej zmiany występują na owłosionej skórze głowy, twarzy, zwłaszcza na czole, brwiach małżowinach usznych. Objawy u dzieci i dorosłych nieco się różnią. U dorosłych i młodzieży powierzchowne warstwy skóry głowy złuszczają się w postaci drobnych żółtych, tłustych łusek. Skóra pod nimi jest zaczerwieniona, u niektórych pacjentów pojawia się swędzenie. Nasilenie tych zmian jest różne: od drobnych podobnych do łupieżu wilgotnych płacików do silnego rumienia z kilkoma warstwami żółtych łusek. Rumień może poszerzać swój obwód i zostawiać brunatne przebarwienia w miejscach wcześniej zmienionych. Stan zapalny skóry powoduje znaczne przerzedzenie włosów oraz łysienie, jednak gdy mieszki włosowe nie zostały na trwale uszkodzone przy odpowiednim leczeniu włosy powoli odrastają.

Choroba może występować również na skórze klatki piersiowej, okolicy międzyłopatkowej, okolicy narządów płciowych i odbytu. W pachwinach, fałdzie pachowym, między pośladkami mają wilgotną, sączącą powierzchnię i są bardziej nasilone.

Określenie przyczyny łysienia w łojotokowym zapaleniu skóry zwykle nie powoduje problemów. Tylko u niektórych pacjentów trudność sprawia jej odróżnienie od łuszczycy czy atopowego zapalenia skóry. Wczesna diagnoza jest bardzo ważna gdyż pozwala na szybkie rozpoczęcie leczenia, które zmniejsza ryzyko nawrotów, ogranicza wypadanie włosów i przyspiesza ich odrastanie.

U niemowląt choroba może lokalizować się na skórze głowy, fałdach skórnych, twarzy oraz okolicach pieluszki. Skóra głowy jest często objęta stanem zapalnym i taka zmiana nazywana jest ciemieniuchą. Podobnie jak u dorosłych występują:

• żółtawe, miękkie, tłuste łuski, mocno przylegające do podłoża,
• zaczerwienienie skóry głowy,
• dobry stan ogólny,
• szerzenie się na okoliczną skórę twarzy,
• mogą współistnieć z alergią.

Rodzice najmłodszych pacjentów nie powinni się niepokoić, choroba nie jest groźna. Łojotokowe zapalenie skóry ustępuje nawet bez leczenia, zwykle w ciągu kilku miesięcy. Powodem zwiększonej produkcji łoju są krążące we krwi dziecka hormony matki - androgeny, których stężenie po porodzie systematycznie spada. Dodatkowo występuje infekcja grzybicza. U niemowląt częściej powodują ją drożdżaki Candida albicans.

Łojotokowe zapalenie skóry jest schorzeniem o łagodnym przebiegu, lecz w związku z częstymi nawrotami i przewlekłym przebiegiem wymaga indywidualnego podejścia do chorego. Możliwe jest leczenie ogólne i miejscowe oraz stosowanie fototerapii. Bardzo ważne jest, aby pamiętać nie tylko o leczeniu objawów, ale także o profilaktyce nawrotów i codziennie lub z przerwami stosować przepisane środki. Preparaty stosowane w łojotokowym zapaleniu skóry można podzielić na kilka grup:

• leki przeciwgrzybicze - doustne i miejscowe,
• leki przeciwzapalne - głównie słabe glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego,
• leki keratolityczne (złuszczające zmieniony naskórek) do stosowania zewnętrznego - kwas salicylowy, mocznik, mleczan amonu,
• leki alternatywne - miejscowe, zawierające dziegieć oraz olejki z drzewa herbacianego.

Lekami najczęściej zapisywanymi przez lekarzy w łojotokowym zapaleniu skóry są preparaty przeciwgrzybicze: doustne )flukonazol, itrakonazol, pramikonazol) oraz preparaty do do miejscowego stosowania na zmiany skórne. (ketokonazol, flutrimazol).

U każdego pacjenta leczenie rozpoczyna się od preparatów miejscowych. Środki doustne przepisywane są przez lekarzy, gdy nie ma oczekiwanej poprawy, objawy są bardzo silne lub uporczywie nawracają. Najbardziej popularnym preparatem jest 2% ketokonazol jako szampon, maść, pianka lub żel. Szampony lecznicze przy łojotokowym zapaleniu skóry należy stosować 2-3 razy w tygodniu, wmasować w skórę głowy i pozostawić na kilka minut. Można ich używać na zmianę z szamponami zawierającymi kwas salicylowy, dziegieć, pirytionian cynku, które działają profilaktycznie. Glikokortykosteroidy szybko znoszą świąd, likwidują stan zapalny. Podstawowym efektem ubocznym takiej terapii jest scieńczenie i zaniki skóry, rozstępy, które jednak na skórze owłosionej głowy są rzadko widoczne. Preparaty keratolityczne mają zastosowanie kosmetyczne i terapeutyczne. Pozwalają na usunięcie nagromadzonych łusek oraz ułatwiają wchłanianie innych leków ty samym zwiększają efekt ich działania.

Łysienie w łojotokowym zapaleniu skóry może powodować znaczny dyskomfort psychiczny chorych, jednak przy wczesnym zastosowaniu odpowiedniego leczenia przykre objawy ustępują i pacjenci mogą się znowu cieszyć zdrowymi włosami.