Łysiczka lancetowata – wygląd, właściwości i występowanie

Łysiczka lancetowata (Psilocybe semilanceata) to gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae. Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1879 r. Elias Fries, nazywając go Agaricus semilanceatus.

Obecną, obowiązującą nazwę nadał grzybom w 1871 r. Paul Kummer, zaś nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1987 r. W piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kołpaczek lancetowaty, cierniówka (bedłka) lancetowata. Z uwagi na swój wygląd, ale i właściwości psychoaktywne, łysiczka lancetowata nazywana jest „czapką wolności" albo „magicznym grzybem".

Łysiczka lancetowata ma kapelusz z charakterystycznym garbem, który się nie rozpościera. Im grzyb starszy, tym kapelusz staje się mniej stożkowaty i przybiera kształt dzwonkowaty. Jego powierzchnia jest gładka, wilgotna, śliska i nieco lepka.

Ma kolor od oliwkowego do jasnobrązowego, również z ciemnymi oliwkowymi lub sinozielonymi plamami. Wysuszony przybiera kolor od jasnosłomkowego do ochrowego. Jego średnica wynosi od 1 do 2 cm.

Trzon łysiczki lancetowatej jest cienki, elastyczny, walcowaty i pusty w środku. Osiąga wysokość od 3 do 15 cm wysokości i średnicę od 1 do 3 mm. Jego powierzchnia jest jasnoochrowa, gładka lub wzdłużnie włókienkowata. Suchy miąższ grzyba jest beżowy, w stanie wilgotnym szarobrązowy. Nie posiada smaku i zapachu.

Łysiczka lancetowata rośnie w Ameryce Północnej i Chile w Ameryce Południowej, w Australii i Nowej Zelandii, a także w Europie: Anglii, Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Irlandii, Holandii, Hiszpanii, Litwie, Norwegii, Niemczech, Polsce, Rosji, Słowacji, Szwecji, Szwajcarii, a także na Węgrzech, we Włoszech, również na Wyspach Owczych i Normandzkich.

W Polsce nie spotyka się jej zbyt często. Gdzie szukać łysiczki lancetowatej? Owocniki Psilocybe semilanceata wyrastają od sierpnia do października, pojedynczo lub w grupach po kilka.

Grzyb preferuje tereny otwarte, pastwiska i pola, trawniki, jak również pobocza dróg oraz sady. Grzyb można również spotkać na obrzeżach zarośli, łąk i lasów.

Psilocybe semilanceata jest grzybem narkotycznym, którego spożywanie może być groźne w skutkach. Należy do tak zwanych grzybów psylocybinowych. Ich posiadanie jest w Polsce nielegalne. Może być dostępny jedynie na czarnym rynku.

Magiczny grzyb zawiera substancje psychoaktywne: psylocybinę oraz śladowe ilości psylocyny i baeocystyny (w stężeniu 0,98% psylocybiny, 0,02% psylocyny i 0,36% baeocystyny).

Psylocybina, obok LSD, jeden z najbardziej znanych psychodelików. Ilość substancji, po której dochodzi do zmian w świadomości waha się pomiędzy 10 a 18 mg. Efekt zależy od takich czynników jak waga ciała, nastrój, metabolizm, dieta czy doświadczenia życiowe.

Substancja często wywołuje silne stany lękowe. Po jej spożyciu pojawiają się zaburzenia postrzegania i percepcji, następuje także spadek ciśnienia tętniczego. Oznacza to, że po jej przyjęciu widzi się rzeczy, których nie ma i doświadcza się sytuacji, które nie mają miejsca.

Po zażyciu psylocybiny pojawia się:

• poczucie widzenia dźwięków, powietrza, figur geometrycznych,
• zaburzenie odczuwania czasu i przestrzeni,
• zaburzenie widzenia kolorów,
• wyostrzenie zmysłów,
• zmienny nastrój,
• utrata kontroli nad myślami,
• silne poczucie jedności czy zjednoczenia ze światem natury,
• spowolnienie szybkości reakcji,
• rozkojarzenie.

Po przyjęciu zbyt dużej dawki grzyba może pojawić się nie tylko poirytowanie, ale i napady paniki i utrata kontroli. Psylocybina pojawia się w surowicy krwi już po około 20 minutach. Po tym czasie, oprócz efektów psychicznych, mogą pojawić się bóle brzucha, zawroty głowy, biegunka, rozszerzenie źrenic, wzrost tętna, czasami drżenie ciała i nudności, przyspieszona akcja serca, uczucie zimna, uczucie sztywnienia szczęki czy skurcze mięśni twarzy.

Ponadto istnieje przekonanie, że spożycie tzw. magicznych grzybów może prowadzić do występowania epizodów schizofrenii. Objawy po spożyciu łysiczki lancetowatej powinny ustąpić najpóźniej po upływie kilku godzin od spożycia. Jeśli tak się nie dzieje bądź niepokojące objawy nasilają się, należy skontaktować się z lekarzem. Czasem niezbędne jest podanie leków uspokajających.