Trwa ładowanie...

Łysienie - budowa włosa, wzrost i utrata włosów, przyczyny, rodzaje, diagnoza, leczenie

Łysienie - budowa włosa, wzrost i utrata włosów, przyczyny, rodzaje, diagnoza, leczenie
Łysienie - budowa włosa, wzrost i utrata włosów, przyczyny, rodzaje, diagnoza, leczenie

Łysienie, czyli wypadanie włosów, jest coraz częściej obserwowaną dolegliwością, z którą borykają się zarówno dorośli, jak i dzieci, mężczyźni i kobiety. Jest to stan o charakterze okresowym, długoterminowym bądź trwałym, mogącym doprowadzić do nieodwracalnej utraty włosów na ograniczonej powierzchni lub obejmującej całą owłosioną skórę głowy.


spis treści

1. Wpływ łysienia na człowieka

Niekiedy łysieniu ulegają inne okolice ciała, takie jak: okolice pachowe, pachwinowe, kończyny górne i dolne. Łysienie stanowi dla pacjentów nie tylko problem medyczny, lecz także problem estetyczny i – co za tym idzie – często staje się źródłem frustracji, złego samopoczucia, a także obniżonej samooceny. Taka nagła, nieoczekiwana zmiana naszego wyglądu bywa odbierana na różne sposoby, w zależności od osobowości i przekonań danego człowieka. W większości przypadków wywołuje negatywne emocje. Utrata włosów często postrzegana jest jako potencjalny powód pogorszenia stosunków z otoczeniem, zarówno w rodzinie, jak i w miejscu pracy. Wiele osób upatruje w tym schorzeniu swoje źródło niepowodzeń w życiu osobistym i zawodowym.

Aby w pełni zrozumieć, na czym polega łysienie i jakie są jego przyczyny, należałoby się przyjrzeć schematom budowy, wzrostu i właściwościom fizycznym włosa.

Zobacz film: "Łysienie a krążenie"

ROZWIĄŻ TEST

ROZWIĄŻ TEST

Patrzysz czasem w lustro i zastanawiasz się, czy będziesz łysieć? Nasz prosty test pomoże rozjaśnić Twoje wątpliwości.

2. Budowa włosa

Włos jest to nitkowaty twór pochodzenia naskórkowego, występujący na całej powierzchni skóry, z wyjątkiem wewnętrznej strony dłoni, podeszwy i okolicy zgięć stawowych. Rozróżniamy włosy meszkowe, brwi i rzęsy, włosy okolic płciowych oraz owłosionej skóry głowy. Różnice w długości i we wzroście włosów zależą od wielu czynników zarówno genetycznych, jak i hormonalnych, wśród których najważniejszą rolę odgrywają androgeny stymulujące wzrost włosów okolic płciowych i brody, a hamujące wzrost włosów owłosionej skóry głowy, szczególnie u osób genetycznie predysponowanych do łysienia typu męskiego.

W pełni rozwinięty włos można podzielić na korzeń włosa tkwiący w skórze, a dokładnie w mieszku włosowym, na trzon, zwany łodygą włosa, oraz na koniec włosa. Włosy wyrastają z zagłębień skóry tworzących kanał, zwany mieszkiem włosowym, do którego uchodzą przewody gruczołów łojowych. Mieszek włosowy zbudowany jest z łodygi, korzenia, opuszki (cebulki), ujścia torebki włosowej (por skórny), gruczołu łojowego, otoczki włosa, mięśnia przywłośnego, części łączno-tkankowej torebki włosowej i brodawki włosa. Składa się z części nabłonkowej i łącznotkankowej. Część nabłonkowa, zwana macierzą, w wyniku rogowacenia staje się łodygą włosa. Dzieje się tak, ponieważ w macierzy, w której znajdują się żywe komórki włosa, zachodzą bardzo intensywne podziały, w wyniku których stare komórki są wypychane ku górze, co powoduje ich obumieranie i jednoczesne rogowacenie, a ich miejsce zajmowane jest przez młode komórki. Macierz jest także odpowiedzialna za wytworzenie pochewki, która otaczając od środka mieszek włosowy, dochodzi do powierzchni skóry. Z kolei główną częścią łącznotkankową jest brodawka włosa, do której dochodzą naczynia krwionośne i nerwy. Jest to część ściśle związana z macierzą. Tuż powyżej brodawki znajdują się melanocyty, od których, w zależności od ilości wytwarzanego barwnika, zwanego melaniną, zależy kolor włosów. Widoczna część włosa to trzon zbudowany z martwych komórek (brak ukrwienia i unerwienia), dlatego obcinanie włosów nie jest bolesne. Wnętrze włosa wypełnione jest keratyną, czyli białkiem zbudowanym m.in. ze związków siarki i azotu, chroniącą naskórek przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. W samym centrum włosa znajduje się rdzeń zawierający glikogen (cukier zapasowy magazynowany w wątrobie i mięśniach szkieletowych, który pod wpływem adrenaliny uwalniany jest do krwi, a następnie tkanek, gdzie stanowi źródło energii).

3. Wzrost i utrata włosów

Pojawienie się owłosienia na ciele to wynik wzrostu poziomu androgenów w okresie dojrzewania. Rosnący poziom tego hormonu prowadzi do przekształcania się meszkowych włosów we włosy dojrzałe. Meszek reaguje bowiem na androgeny, zwłaszcza testosteron oraz jego pochodne. Najwrażliwszym rejonem ciała na działanie tych hormonów jest okolica łonowa, dlatego właśnie to tam najszybciej pojawiają się dojrzałe włosy. W okresie wzrostu poziomu androgenów dojrzałe owłosienie pojawia się również w okolicy pachowej. U kobiet zatrzymanie wzrostu stężenia tych hormonów ma miejsce już w wieku 12-13 lat, natomiast u mężczyzn dojrzałe owłosienie pojawia się także w innych partiach ciała. Jest to jeden z typowych objawów dymorfizmu płciowego. Jego mianem określa się różnice w budowie oraz fizjologii mężczyzn i kobiet. Kobiety posiadają więcej meszków włosowych, a mężczyźni mają większą liczbę włosów dojrzałych (zwłaszcza na nogach, rękach, brzuchu, klatce piersiowej i twarzy). O tempie wzrostu owłosienia decydują uwarunkowania genetyczne.

U człowieka, w przeciwieństwie do zwierząt, u których cykl włosowy jest zsynchronizowany (linienie), mieszki znajdują się w rozmaitych fazach cyklu włosowego i są bezładnie rozmieszczone. Wyróżnia się trzy okresy: wzrostu (anagen), inwolucji (ketagen) oraz spoczynku (telogen). Okres wzrostu, czyli anaben, trwa około 3–6 lat i stanowi około 80–85% owłosionej skóry głowy. Okres inwolucji (0,5–1,0% włosów), trwający od kilku dni do dwóch tygodni, polega na postępującym rogowaceniu włosa anagenowego, który pod koniec tej fazy przechodzi w stan spoczynku (włos martwy). Włosy okresu spoczynku stanowią około 10–20% owłosionej skóry głowy i stan ten utrzymuje się przez 2-4 miesiące.

Człowiek na owłosionej skórze głowy posiada od 100 do 150 tysięcy włosów, z czego na 1 cm2 przypada od 150–500 włosów ciemnych i od 180–750 włosów jasnych, których jest więcej ze względu na ich cieńszą strukturę. Włos rośnie z prędkością około 0,35 mm dziennie, około 1 cm miesięcznie i 12 cm rocznie. W warunkach prawidłowych gęstość włosów na głowie ulega dużym wahaniom i zależy od czynników rasowych, genetycznych, okresu życia i okolicy głowy. Z wiekiem gęstość włosów się zmniejsza.

Pierwszy cykl włosów długich na głowie pojawia się po utracie włosów płodowych, które mają cechy włosów meszkowych. Z wiekiem włosy rosnące osiągają coraz większą długość i grubość. Silniejszy ich wzrost rozpoczyna się czasem dopiero pod koniec 1. roku życia. Włosy najszybciej rosną w okolicy czołowo-ciemieniowej, potylicznej, nieco wolniej na skroniach. Różnica ta może pogłębiać się równolegle z wiekiem. Co ciekawe, w stanach patologicznych, czyli w różnych postaciach łysienia, badania naukowe nie wykazały wyraźnej różnicy pomiędzy szybkością wzrostu włosów w porównaniu z warunkami fizjologicznymi.

Włosy wypadają nam każdego dnia i jest to normalny proces fizjologiczny. Dzienna utrata włosów w tych warunkach ulega dużym wahaniom indywidualnym, na ogół nie powinna przekraczać od 70–100 włosów dziennie. Problemem staje się utrata ponad 100 włosów dziennie i trwająca dłużej niż kilka tygodni. Nadmierne wypadanie włosów jest zapowiedzią powstawania łysienia wskutek zachwiania równowagi pomiędzy utratą włosów a ich odrostem. Strzyżenie czy golenie włosów nie wpływa na poprawę stanu owłosienia, a fizjologiczne, zwiększone wypadanie włosów obserwuje się jesienią i na wiosnę.

3.1. Właściwości fizyczne włosa

A. Kondycja włosa związana jest z jego odpornością na czynniki mechaniczne, biologiczne i chemiczne. W środowisku kwaśnym włos reaguje korzystnie, wykazuje odporność na jego działanie. Środowisko zasadowe i utleniające jest dla włosa niezwykle szkodliwe poprzez uszkadzanie jego struktury, trwałości i elastyczności, a siła jego działania zależy od stężenia danej substancji.

B. Giętkość i elastyczność uzależniona jest szczególnie od działania czynników termicznych. Pod wpływem ciepła włos traci elastyczność i zmienia kształt.

C. Zdolność włosa do pochłaniania wody ma wpływ na wydłużanie, kurczenie i jego pęcznienie.

D. Zdolność przewodzenia elektryczności.

4. Przyczyny i rodzaje łysienia

Wyróżnia się następujące odmiany łysienia:

  • Może pojawić się łysienie typu męskiego (tak zwane łysienie androgenowe) - wypadanie włosów na skroniach i szczycie głowy. Jest najczęstsze u mężczyzn, choć zdarza się też u kobiet z powodu większych ilości hormonów męskich, przyjmowania leków i nadmiernej reakcji mieszków na hormony płci przeciwnej. Włosy stają się cienkie i rzadkie. Całkowite wyłysienie nie zdarza się prawie nigdy, ale utrata włosów jest permanentna.
  • Zakażenie grzybicze owłosionej skóry głowy jest przyczyną ogniowego wypadania włosów. Ogólnie dobrze one odrastają. Łysienie bliznowaciejące może być spowodowane zapalną chorobą skóry, np. liszajem płaskim, toczniem rumieniowatym tarczkowatym i twardziną skóry albo urazem, oparzeniem czy napromieniowaniem.
  • Łysienie może pojawić się także po porodzie, ale jeśli włosy odrastają - nie trzeba tego leczyć, choć powinno się je różnicować od innych typów choroby.
  • Po chorobach (np. tyfus, szkarlatyna, grypa, kiła), zatruciach, przyjmowanych lekach (cytostatyki, witamina A i jej pochodne, heparyna i heparynoidy) również może dojść do rozlanego wypadania włosów.
  • Wypadanie włosów może powodować również długotrwały ucisk, ponieważ dochodzi wtedy do zanikania mieszków włosowych. Również może wystąpić łysienie z pociągania – spowodowane powtarzaniem tej samej fryzury i napinania włosów. Zmiany zaznaczają się w okolicach czoła, skroni i potylicy.
  • Można wskazać jeszcze trichotillomanię – czyli ubytki we włosach spowodowane nieświadomym pociąganiem pasm włosów, np. w czasie nauki.

4.1. Łysienie naturalne

Człowiek traci dziennie od 50 do 150 włosów. Jest to normalny i prawidłowy etap wchodzący w skład cyklu wzrostu włosa. Kiedy włos zakończy fazę odpoczynku, wypada, a na jego miejsce wyrasta następny. Bywa, że włosy po prostu przestają odrastać. Jest to naturalne łysienie, które dotyka mężczyzn najczęściej w wieku ok. 40-50 lat.

Cebulka włosowa może wyprodukować średnio od 20 do 25 włosów przez całe życie. Każdy włos rośnie przez około 3 do 7 lat, następnie obumiera i po kilku miesiącach wypada.

Z biegiem lat cykl wzrostu włosa staje się krótszy, szczególnie w przypadku włosów znajdujących się na czubku i na przodzie głowy. Jest to spowodowane przez wahania hormonów męskich - androgenów. Naturalną konsekwencją tego jest osłabienie cebulek włosowych, włosy z wiekiem stają się rzadsze, cieńsze i pozbawione pigmentu. Cały ten proces to naturalne łysienie, które jest domeną mężczyzn.

Wypadanie włosów postępuje stopniowo i rzadko kończy się całkowitym wyłysieniem. Szybkość łysienia w dużym stopniu zależy od czynników genetycznych, które określają wrażliwość włosów na działanie hormonów męskich. Naturalne łysienie nie jest zatem objawem żadnej choroby, ma jedynie związek z predyspozycjami genetycznymi. Tymczasem istnieją również inne typy łysienia, które wymagają szczególnej uwagi, ponieważ mogą oznaczać ukryte problemy zdrowotne.

5. Diagnoza i leczenie nadmiernego wypadania włosów

Naturalne łysienie jest zjawiskiem normalnym i nie wymaga leczenia. Z drugiej strony jest zrozumiałe, że nadmierne wypadanie włosów i prześwity mogą być dla niektórych kłopotliwe i niekomfortowe. Dlatego na rynku pojawia się coraz więcej cudownych środków na porost włosów. Ich producenci obiecują natychmiastowe i długotrwałe efekty. Tymczasem większość tych preparatów jest bezużyteczna. Jedyną radą dla tych, którzy nie potrafią pogodzić się z łysieniem, jest zakup dobrej jakości peruki. Innym możliwym rozwiązaniem jest przeszczep włosów. Jest to jednak bardzo drogi i nie zawsze skuteczny zabieg.

Jeśli istnieją podstawy, by przypuszczać, że nadmierne wypadanie włosów może być objawem poważniejszych zaburzeń lub, gdy po prostu wzbudza nasz niepokój, warto zgłosić się do lekarza ogólnego lub specjalisty. Lekarz będzie w stanie wykluczyć lub potwierdzić wszelkie potencjalne przyczyny łysienia i ewentualnie doradzić odpowiednie leczenie.

Rozpoznanie łysienia androgenowego polega na zbadaniu pacjenta i przeprowadzeniu z nim wywiadu lekarskiego. Jeśli lekarz podejrzewa łysienie plackowate, może zlecić test na obecność przeciwciał. Jeśli badanie wykaże ich obecność w pobranej próbce, oznacza to, że łysienie ma swój początek w zaburzeniu autoimmunologicznym. **Leczenie łysienia* zależy od jego rodzaju. Jeśli dolegliwość ma charakter przejściowy, włosy zwykle odrastają nawet bez podjęcia leczenia. W przypadku łysienia plackowatego stosuje się leki, które mają za zadanie zmniejszyć ubytek włosów.

Niektórzy panowie z łysieniem androgenowym rozważają przeszczep włosów. Mniej inwazyjne metody walki z łysieniem polegają na stosowaniu środków, które wspomagają wzrost włosów. Wiąże się to jednak ze skutkami ubocznymi, dlatego podczas kuracji warto być pod stałą opieką lekarską. Osoby cierpiące na łysienie plackowate często decydują się na leczenie kortykosteroidami. Taka kuracja polega na przyjmowaniu zastrzyków w skórę głowy. W ciężkich przypadkach kortykosteroidy są podawane doustnie. Jakie niekonwencjonalne metody leczenia łysienia są popularne?

  • Regularne przyjmowanie suplementów z cynkiem i biotyną ma pomóc osobom z łysieniem plackowatym.
  • Saw palmetto oraz beta-sitosterol mają pozytywny wpływ na wzrost włosów u mężczyzn z łysieniem androgenowym. Jednak przed rozpoczęciem kuracji warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli stosowane są inne leki.
  • Aromaterapia – badanie wykazało, że masaż skóry głowy kombinacją kilku poprawia wzrost włosów u osób z łysieniem plackowatym. Szczególnie skuteczne są następujące olejki: lawendowy, tymiankowy, z drewna cedrowego oraz rozmarynu. Ze względu na fakt, że olejki eteryczne mogą być toksyczne, zaleca się zmieszanie ich z olejem – bazą.
  • Masaż terapeutyczny poprawia krążenie i zmniejsza odczuwany stres. W rezultacie stan włosów może ulec poprawie.

Leczenie łysienia nie zawsze przynosi zadowalające efekty. Czasami jednym rozwiązaniem jest pogodzenie się z utratą włosów.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze