Łysienie a liszaj płaski

Liszaj płaski jest przewlekłą chorobą skóry oraz błon śluzowych cechującą się zmianami grudkowymi oraz świądem. Pomimo wielu badań etiologia schorzenia wciąż nie jest znana. Najbardziej prawdopodobne jest podłoże autoimmunologiczne. Przemawia za tym fakt występowania choroby u pacjentów po przeszczepach szpiku. Podejrzewa się również udział wstrząsu psychicznego w zapoczątkowaniu schorzenia. Liszaj płaski może być również spowodowany przez różne leki - głównie sole złota, neuroleptyki oraz środki przeciwmalaryczne. Wykwity grudkowe są błyszczące i wieloboczne, sinofiołkowe lub czerwonawe oraz mogą mieć układ linijny. Wykazują zmienność w zależności od czasu trwania. Ustępujące ogniska są brunatnie podbarwione.

• przerosła, zwana inaczej brodawkującą: występują zlewne ogniska hiperkeratotyczne, nie ma typowych grudek liszaja,
• zanikowa: układ zmian obrączkowaty, w części środkowej występuje zanik bliznowaty bądź przebarwienia,
• pęcherzowa: występuje w dwóch odmianach w zależności od umiejscowienia zmian,
• mieszkowa – są to drobne grudki występujące przy mieszkach włosowych z hiperkeratotycznym czopem, częste występowanie łysienia bliznowatego oraz stanu zapalnego.

Podstawę do rozpoznania daje obraz histologiczny oraz różnicowanie z innymi chorobami skóry oraz błon śluzowych.

W leczeniu liszaja płaskiego, ze względu na brak znajomości etiologii nie można zastosować terapii przyczynowej. Leczenie objawowe możemy podzielić na ogólne oraz miejscowe. W terapii ogólnej liszaja płaskiego stosowane są glikokortykosteroidy. W niektórych przypadkach może okazać się skuteczna również erytromycyna, czyli antybiotyk z grupy makrolidów. W leczeniu miejscowym stosowane są maści i kremy steroidowe (na niewielkie przestrzenie w opatrunkach zamkniętych). W przypadku zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej stosuje się pochodne kwasu witaminy A. Wykazano również skuteczność leczenia przy stosowaniu miejscowym leków immunosupresyjnych.

Łysienie to inaczej wypadanie włosów z obszarów fizjologicznie owłosionych. U dorosłego człowieka, niezależnie od płci i wieku, może wystąpić kilka rodzajów łysienia. Mają one zróżnicowane przyczyny, objawy oraz przebieg. Łysienie możemy podzielić na kilka grup:

• łysienie androgenowe: występuje u obu płci, spowodowane działaniem hormonów androgenowych odpowiednich dla płci,
• łysienie plackowate: ogniskowe wypadnięcie włosów bez objawów bliznowacenia skóry,
• łysienie telogenowe: rozlane wypadanie włosów prowadzące do zmniejszenia ich gęstości, ale nie prowadzące do całkowitej ich utraty,
• trichotillomania: łysienie spowodowane nawykowym wyrywaniem włosów na podłożu psychicznym,
• grzybica skóry owłosionej głowy: zmiany wywołane zakażeniem grzybiczym, bardzo często towarzyszy im stan zapalny.

Podstawowym objawem łysienia jest wypadanie włosów. Objawowi głównemu mogą towarzyszyć jednak symptomy związane z czynnikami wywołującymi łysienie. Do dodatkowych objawów łysienia należą:

• stan zapalny (grzybice owłosionej skóry głowy),
• świąd skóry (grzybice skóry głowy),
• złuszczanie naskórka (grzybica),
• łamliwość włosów (trichotillomania)
• ścieńczenie włosów (łysienie plackowate),
• osłabienie umocowania włosa (łysienie plackowate).

Rokowanie jest bardzo często zależne od rodzaju łysienia, trafnego dobrania terapii oraz szybkości jej rozpoczęcia. W przypadku łysienia telogenowego oraz grzybicy skóry głowy rzadko dochodzi do trwałego wyłysienia. W łysieniu plackowatym obserwujemy częste nawroty. Przy łysieniu androgenowym postęp choroby jest osobniczo zmienny jak również zależny od zastosowanej terapii. Trichotillomania ustępuje po psychoterapii skojarzonej z leczeniem farmakologicznym. Trwałe uszkodzenie mieszków włosowych, a co za tym idzie nieodwracalne wyłysienie występuje w łysienie przebiegającym na skutek bliznowacenia.

Liszaj płaski w odmianie mieszkowej prowadzi do łysienia przebiegającego na skutek bliznowacenia.

Łysienie bliznowaciejące, zwane inaczej bliznowatym, to szeroka grupa schorzeń, które niszczą torebki włosowe, zastępując je tkanką bliznowatą i powodując trwałą utratę włosów. Niektóre przypadki są stopniowe, bez zauważalności objawów przez długi czas. Inne odmiany przebiegają bardzo burzliwie. Często towarzyszy im świąd, pieczenie oraz ból. Łysienie bliznowate możemy podzielić na:

• wrodzone - wrodzona postać występuje bardzo często w towarzystwie innych wad wrodzonych dziecka takich jak: rozszczep kręgosłupa i podniebienia, wodogłowie, defekty w przegrodzie serca.
• nabyte - do zewnątrzpochodnych składowych łysienia nabytego zaliczamy czynniki: fizyczne, chemiczne, biologiczne oraz mechaniczne. Czynniki wewnątrzpochodne stanowią choroby takie jak: liszaj płaski, sarkoidoza, nowotwory skóry oraz przerzuty nowotworów z innych struktur organizmu.

Leczenie łysienia związanego z liszajem płaskim polega na usuwaniu operacyjnym miejsc zmienionych przez blizny. W zależności od rozległości zmian stosowane są różne procedury. Przy niewielkich powierzchniach zszywa się dwa sąsiadujące brzegi skóry. Przy większych zmianach konieczne jest zastosowanie różnego rodzaju płatów bądź przeszczepów skóry owłosionej. W przypadku całkowitej utraty owłosienia można zaproponować pacjentowi transplantację włosów.