Małowodzie
Małowodzie to schorzenie polegające na zmniejszonej ilości wody w płynie owodniowym. Jego przyczyn może być kilka i zaliczamy do nich m.in. stosowanie niektórych leków w ciąży, przedwczesne pęknięcie błon płodowych. Płyn owodniowy jest bardzo ważny ze względu na to, że m.in. pełni funkcję ochronną dla dziecka. Małowodzie to schorzenie niebezpieczne przede wszystkim dla dziecka, ponieważ może spowodować wady wrodzone, poronienie lub obumarcie płodu. Najczęściej wykrywane jest w trzecim trymestrze ciąży.
1. Funkcje płynu owodniowego
Płyn owodniowy otacza dziecko rozwijające się w łonie matki. Odgrywa bardzo ważną rolę w prawidłowym rozwoju dziecka. Worek owodniowy zawierający płyn i płód formuje się około 12 dnia od poczęcia. Płyn owodniowy automatycznie zaczyna wypełniać worek. W pierwszych tygodniach ciąży płyn składa się głównie z wody zaczerpniętej z organizmu matki. Po 20 tygodniu zaczyna się tam pojawiać mocz dziecka. Poza wodą i moczem, płyn to również składniki odżywcze, hormony, przeciwciała.
Dlaczego płyn owodniowy jest bardzo ważny?
- Izoluje i osłania dziecko.
- Utrzymuje odpowiednią temperaturę płodu.
- Pobudza rozwój płuc dziecka, które wciąga płyn do układu oddechowego.
- Stymuluje rozwój układu trawiennego, kiedy dziecko połyka płyn.
- Stymuluje rozwój układu mięśniowego, gdy dziecko porusza się w płynie.
- Zapobiega zaciśnięciu pępowiny, która dostarcza dziecku tlen i składniki pokarmowe, czyli chroni przed uduszeniem i niedożywieniem.
Ilość płynu owodniowego wzrasta mniej więcej do 36 tygodnia ciąży i wtedy jego objętość wynosi ponad 1 litr. Po 36 tygodniu objętość ta maleje. Czasami zdarza się, że płynu jest albo za mało, albo za dużo. Jak nazwy wskazują, małowodzie to nieprawidłowość polegająca na zbyt małej ilości wody, natomiast zbyt duża ilość wody to wielowodzie. Obie nieprawidłowości stanowią duży problem dla mamy i dziecka. Jednak pomimo wielowodzia i małowodzia, szanse na urodzenie zdrowego dziecka są duże.
2. Zagrożenie dla dziecka przy małowodziu
Zależy to od czasu, kiedy małowodzie się pojawi. Jeśli małowodzie zdiagnozowane jest w pierwszym lub drugim trymestrze, sytuacja jest poważniejsza, niż gdy małowodzie jest wykryte w trzecim trymestrze.
Jakie niebezpieczeństwo niesie ze sobą zbyt mała ilość płynu?
- Wrodzone wady płodu – spotykane wady płodu przy małowodzie dotyczą np. płuc i kończyn.
- Poronienie – czyli śmierć dziecka przed upływem 20 tygodnia ciąży.
- Poród przedwczesny – czyli dziecko przychodzi na świat przed upływem 37 tygodnia ciąży.
Obumarcie płodu – dziecko umiera w łonie matki po 20 tygodniu ciąży.
Jakie pojawiają się komplikacje, kiedy małowodzie pojawia się w 3 trymestrze?
- Zwiększone ryzyko cesarskiego cięcia.
- Słaby przyrost wagi płodu.
- Komplikacje przy porodzie, np. odcięcie dziecka od tlenu.
3. Przyczyny i objawy małowodzia
Przyczyny małowodzia to:
- Przedwczesne pęknięcie błon płodowych.
- Wady płodu – szczególnie wady nerek i układu moczowego, ponieważ dziecko produkuje mniej moczu, który jest składnikiem płynu owodni.
- Przekroczenie terminu porodu – po terminie porodu ilość wód płodowych dalej spada; średnio ciąża może trwać od 30 do 41 tygodni – sytuacja może stać się groźna, gdy termin jest przekroczony o 2 tygodnie i więcej.
- Zły stan zdrowia matki, np. gdy przyszła mama ma zbyt wysokie ciśnienie.
- Niektóre leki – leki stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia mogą uszkodzić nerki dziecka, co zmniejszy ilość płynu owodniowego i może spowodować poronienie. Kobiety z podwyższonym ciśnieniem krwi powinny skonsultować się z lekarzem przed ciążą, by upewnić się, że ich ciśnienie krwi znajduje się pod kontrolą i że leki, które muszą brać, nie zaszkodzą dziecku.
Podejrzenia o małowodzie mogą się pojawić, gdy objętość macicy matki jest za mała dla danego etapu ciąży, gdy matka nie przybiera odpowiednio na wadze, a obwód brzucha jest za mały. Kobiety, u których stwierdzono małowodzie tuż przed porodem i u których nie występują inne komplikacje, nie obejmowane są zazwyczaj leczeniem, a ich dzieci rodzą się zdrowe. Jednak lekarz powinien czujniej obserwować przyszłą mamę – zaleca się wykonywanie badania ultrasonograficznego co tydzień lub nawet częściej, by ściśle kontrolować ilość płynu. Jeśli płynu nadal jest coraz mniej, lekarz ginekolog może zalecić wywołanie porodu, by ratować dziecko i uchronić kobietę od komplikacji podczas porodu.
4. Diagnostyka i leczenie małowodzia
Badanie ultrasonograficzne może określić, czy ilość płynu w owodni jest odpowiednia. Małowodzie jest wykrywane u około 4% kobiet w ciąży. Może się ono pojawić w każdym momencie ciąży, chociaż najczęściej stwierdza się małowodzie w trzecim trymestrze ciąży. Okazuje się, że około 12% kobiet, które przekroczyły termin porodu o 2 tygodnie, może cierpieć na małowodzie, ponieważ ilość płynu dalej spada.
Oprócz badania ultrasonograficznego, ginekolog może zalecić częstsze badanie NTS polegające na obserwacji rytmu pracy serca dziecka. Jeśli wykazane są jakieś nieprawidłowości, lekarz także zaleca wywołanie porodu. Kobiety ze stwierdzonym małowodziem mogą być hospitalizowane. Niektóre badania udowadniają, że ilość płynu owodniowego może być uzupełniona poprzez wypijanie przez matkę dodatkowej ilości wody. Poza tym lekarze zalecają ograniczenie aktywności fizycznej.
Lekarz może także zalecić amnioinfuzję, polegającą na uzupełnieniu płynu odpowiednim roztworem solnym przez szyjkę do macicy. Ta metoda leczenia może być stosowana w każdym trymestrze ciąży. Zapobiega ona powikłaniom podczas porodu i obumarciu płodu.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.