Mesna – preparaty, działanie, wskazania i przeciwwskazania

Mesna jest organicznym związkiem chemicznym oraz lekiem wykorzystywanym obecnie w onkologii. Stosuje się ją w celu zmniejszenia ryzyka krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego, które jest skutkiem ubocznym terapii nowotworowej ifosfamidem. Zawierający ją Uromitexan to preparat o właściwościach odtruwających. Jak go podawać?

1. Co to jest mesna?

Mesna to organiczny związek chemiczny z grupy sulfonianów, sól sodowa kwasu 2-merkaptoetanosulfonowego (2-merkaptoetanosulfonian sodu). Otrzymuje się ją z tiomocznika i kwasu 2-bromoetanosulfonowego. Substancja jest także syntetycznym lekiem sekretolitycznym z grupy mukolityków, które stosuje się, gdy problemem jest nadmierna produkcja lepkiego śluzu w drogach oddechowych.

Substancję wprowadzono na rynek farmaceutyczny na początku lat 80. XX wieku. Mesna była dostępna jako roztwór do wstrzykiwań, aerozol do nosa i roztwór. Obecnie preparatem zawierającym mesnę, który można kupić w Polsce, jest roztwór do wstrzykiwań Uromitexan 100 mg na ml. W opakowaniu znajduje się 15 ampułek po 4 ml (producenci to: Baxter Polska, Delfarma, Inpharm).

2. Mechanizm działania mesny

Zobacz film: "Skutki lekceważenia przeziębienia"

Mesna ma działanie nie tylko mukolityczne (zmniejsza lepkość śluzu), ale i odtruwające (antidotum), zmniejsza toksyczność wybranych substancji. Wpływa na układ oddechowy i układ moczowy. Wykorzystuje ją medycyna rodzinna, otolaryngologia, urologia i onkologia kliniczna.

Mechanizm działania mukolitycznego mesny polega na rozrywaniu mostków disiarczkowych w polipeptydowych łańcuchach śluzu, co zmniejsza jego lepkość. Substancja wpływa na upłynnienie wydzieliny oskrzelowo-tchawiczej, ułatwia usuwanie wydzieliny z krwią i skrzepem.

3. Wskazania do stosowania mesny

Mesna, ponieważ wpływa na upłynnienie wydzieliny oskrzelowo-tchawiczej, jest stosowana:

• w ostrych i przewlekłych chorobach dróg oddechowych z nadmiernym wydzielaniem i zaleganiem wydzieliny, w mukowiscydozie,
• w zapobieganiu pooperacyjnemu zaleganiu wydzieliny śluzowej lub ze skrzepami krwi w oskrzelach,
• w celu ułatwienia odpływu wydzieliny w przypadkach zapalenia zatok,
• w celu ułatwienia odpływu wydzieliny w przypadku surowiczego zapalenia ucha środkowego.

Mesna w onkologii jest stosowana jako preparat osłaniający w leczeniu przeciwnowotworowym. Traktuje się ją jako antidotum przeciw uszkadzającym drogi moczowe metabolitom powstającym w wyniku przemian niektórych leków przeciwnowotworowych.

Substancję podaje się w celu zapobiegania krwotocznemu zapaleniu pęcherza moczowego w przypadku leczenia nowotworów ifosfamidem lub cyklofosfamidem. Ma to związek z tym, że substancje te mogą uszkadzać tkankę wyściełającą pęcherz moczowy. Mesna ochrania ją i chroni przed szkodliwym wpływem ifosfamidu i cyklofsfamidu.

4. Stosowanie i dawkowanie mesny

Mesnę stosuje się dożylnie i donosowo (zawierał ją np. Mucofluid). Dawka, częstotliwość dawkowania, forma aplikacji jest ustalana indywidualnie. Ma to związek z tym, że zależy od wielu czynników, takich jak wiek, wskazanie czy choroby towarzyszące i ogólny stan zdrowia.

W celu zapobiegania toksycznemu działaniu oksazafosforyn na układ dróg moczowych, leczenie mesną (produktem Uromitexan) powinno towarzyszyć terapii oksazafosforyną, ale i trwać do czasu, gdy stężenie metabolitów oksazafosforyny w moczu zmniejszy się do wartości nietoksycznych (zazwyczaj w ciągu 8-12 godzin po zakończeniu leczenia oksazafosforyną).

5. Przeciwwskazania i skutki uboczne

Mesna jest lekiem, który nie może być stosowany przez wszystkich pacjentów. Przeciwwskazaniem jest:

• nadwrażliwość na mesnę lub inne związki z grupami tiolowe,
• nieswoista nadwrażliwość na aerozole,
• astma oskrzelowa bez zalegania wydzieliny,
• skrajne osłabienie,
• niemożność skutecznego kaszlu lub odkrztuszania z innej przyczyny,
• wiek. Nie stosuje się jej u dzieci poniżej 2. roku życia. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania mesny u dzieci nie zostały ustalone.

W ciąży i w okresie karmienia piersią mesna może być stosowana jedynie w sytuacji, gdy jest to konieczne.

Ze stosowaniem mesny wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne jak kaszel wskutek podrażnienia, skurcz oskrzeli, uczucie pieczenia za mostkiem, także bóle głowy, oszołomienie, uczucie rozbicia, omdlenie, senność, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zmiany skórne oraz reakcje zapalne w ścianie naczynia w miejscu wstrzyknięcia.

Warto pamiętać, że mesna może fałszować wyniki na obecność siarczynów i ciał ketonowych oraz obecność erytrocytów w moczu.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.