Mowa bezdźwięczna - rodzaje, przyczyny, konsekwencje, ćwiczenia
Mowa bezdźwięczna to wada wymowy, polegająca na problemach z wymową głosek dźwięcznych. W efekcie dziecko zamienia głoski na inne, całkowicie je ignoruje lub prawidłowo wypowiada jedynie początkową lub końcową fazę głoski. Mowa bezdźwięczna wymaga leczenia w poradni logopedycznej. Co warto wiedzieć o mowie bezdźwięcznej?
1. Co to jest mowa bezdźwięczna?
Mowa bezdźwięczna, to zaburzenie w realizacji dźwięczności, polegające na problemach z wymową głosek dźwięcznych z wyjątkiem samogłosek i spółgłosek sonornych (r, l, m, n, li, j, m, ń).
Całkowitym lub częściowym zaburzeniom dźwięczności może ulegać 13 par: b - p, bi - pi, d - t, g - k, gi - ki, dz - c, dż - cz, dź - ć, w - f, wi - fi, z - s, ż - sz, ź - ś. Pięć pierwszych par stanowią spółgłoski zwarte, trzy - spółgłoski zwartoszczelinowe i pięć - szczelinowe.
Głoski dźwięczne w parach są wymawiane jako bezdźwięczne bez udziału więzadeł głosowych lub w formie głosek półdźwięcznych (początek głoski jest prawidłowy, a końcówka zdeformowana).
W efekcie wada ta prowadzi do słyszalnych zniekształceń wypowiadanych słów, a nawet zmian w zakresie znaczenia, co utrudnia zrozumienie dziecka (arbuz-arpus, tomek-domek, telewizja-telefisja, bagaże-pakasze).
2. Rodzaje mowy bezdźwięcznej
- deformacje - dźwięczna fazą początkowa i bezdźwięczna końcowa lub odwrotnie,
- paralalia (substytucja dźwięku) - zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (woda-fota, żaba-szaba),
- mogilalia (elizja dźwięku) - opuszczanie głosek dźwięcznych (bułka-ułka, woda-oda).
3. Przyczyny mowy bezdźwięcznej
- zaburzenia słuchu fizjologicznego (niedosłuch),
- zaburzenia słuchu mownego (fonematycznego),
- trudności z koordynacją pracy wiązadeł głosowych z ruchami narządów jamy ustnej,
- bezwładność wiązadeł głosowych,
- zakłócenia w koordynacji mięśni oddechowych i fonacyjnych,
- uszkodzenia centralnego systemu nerwowego (afazja).
Zobacz także:
4. Konsekwencje mowy bezdźwięcznej
Mowa bezdźwięczna negatywnie wpływa na poziom zrozumienia wypowiedzi, ze względu na poważne zniekształcenia wyrazów (rypa-ryba, to tomu-do domu, psosa-brzoza).
W wieku szkolnym dziecko ma problemy z nauką czytania i pisania, często dochodzi do spadku samooceny ze względu na odstawanie od grupy rówieśniczej i negatywne komentarze ze strony otoczenia.
Dziecko w przypadku mowy bezdźwięcznej nie będzie wiedzieć jak poprawnie zapisać dane słowo, w konsekwencji stale będą powtarzać się pomyłki w tym zakresie.
5. Ćwiczenia w przypadku mowy bezdźwięcznej
- zdmuchiwanie świeczki,
- wykonywanie wydechu wymawiając s z jednakową głośnością,
- wykonanie wydechu na skrawek papieru,
- wymawianie s z różną głośnością,
- wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
- dmuchanie na piłeczkę,
- parskanie,
- cmokanie wargami,
- mruczenie melodii,
- masaż warg i języka,
- nadymanie policzków i wstrzymywanie powietrza,
- zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną,
- przesuwanie języka od kącika do kącika,
- oblizywanie dolnej i górnej wargi,
- wypychanie językiem policzków,
- unoszenie czubka języka do zębów górnych i dolnych,
- kląskanie językiem: czubkiem i środkiem języka,
- naśladowanie kaszlu z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej,
- wymawianie sylab: ak, ka, ku, uk, aka, oko, uku, eke itd.
Powyższe ćwiczenia mają na celu poprawę ruchomości języka i kontroli nad więzadłami głosowymi. Po pewnym czasie logopeda przechodzi do wywoływania głosek zgodnie z następującym schematem: v, z, ż, ź, dz, dż, dź, b, d, g.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.