Oko - wady wzroku, higiena, dieta. Choroby oczu jako skutek cukrzycy, nadciśnienia czy alergii

Oko jest zarówno narządem, który ma tylko dla siebie specyficzne schorzenia, jak i miejscem, w którym mogą mieć demonstrację choroby ogólnoustrojowe. Choroby oczu i wady wzroku to, niestety, coraz częstsze przypadłości. Godziny spędzone przed monitorem komputera mają swoją cenę – notoryczne zmęczenie oczu, niewyraźne widzenie czy uczucie piasku pod powiekami to pierwsze objawy problemów ze wzrokiem, których nie należy bagatelizować.

1. Wady wzroku

1.1. Krótkowzroczność

Wyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się w niewielkiej odległości, a jednocześnie rozmazane widzenie tych oddalonych, to typowe objawy krótkowzroczności. Jest to częsta wada wzroku. Istotą problemu jest niewłaściwe miejsce skupienia wpadających do oka promieni świetlnych, które zamiast na siatkówce, ogniskują się tuż przed nią. Rozproszenie obrazu krótkowidz stara się zmniejszyć, mrużąc oko. Dzięki temu przedmioty zyskują ostrość.

1.2. Dalekowzroczność

Przeciwieństwem krótkowzroczności jest inna choroba oka - dalekowzroczność (nadwzroczność). W tym przypadku obraz skupia się nie przed, a za siatkówką oka, w efekcie czego obiekty znajdujące się blisko tracą wyraźne kontury przy stosunkowo dobrym widzeniu do dali.

1.3. Astygmatyzm

Kolejną wadą wzroku mogącą towarzyszyć powyższym jest astygmatyzm – wada, z powodu której wpadające do oka promienie po załamaniu skupiają się w dwóch punktach - a nie jednym jak powinny, co doprowadza do powstania zamazanego obrazu zarówno tego obserwowanego z daleka, jak i z bliska. Dodatkowo poziome i pionowe linie rejestrowane są z różną ostrością. 

Zobacz film: "Leczenie zespołu suchego oka"

Objawy nieskorygowanych lub nieprawidłowo skorygowanych wad wzroku są bardzo uciążliwe – poza zamglonym widzeniem pojawiają się czołowe bóle głowy, potrzeba częstego mrugania, a także mrużenia i tarcia oczu. Nieostrość konturów doprowadza do zaburzeń poczucia przestrzeni.

Leczenie wad wzroku tego typu polega najczęściej na doborze korekcji okularowej bądź soczewek kontaktowych lub bardziej inwazyjnie, na zastosowaniu zabiegu laserowego, którego celem jest zmiana kształtu krzywizny rogówki, co pozwala w znacznym stopniu poprawić jakość widzenia.

2. Choroby oczu

Oko jest bardzo czułym narządem. Schorzenia, które go dotykają najczęściej są wynikiem zakażenia, schorzeń ogólnoustrojowych, urazu lub nowotworu.

2.1. Zaćma

Zaćma jest wynkiem naturalnego procesu starzenia się soczewki i powstaje wraz z wiekiem, ale mogą ją przyspieszyć cukrzyca, urazy czy sterydoterapia.

W przebiegu zaćmy, czyli katarakty, dochodzi po powstania na przezroczystej soczewce oka plamek bądź obszarów zmętniałych, przez co wiązki światła nie mogą swobodnie przenikać do siatkówki.

Wraz z postępem schorzenia zmętniałe pola stają się coraz większe, co prowadzi do znacznego pogorszenia ostrości wzroku, a z czasem może stać się przyczyną jego całkowitej utraty. W przypadku zaćmy jest to odwracalna utrata wzroku, gdyż zabieg usunięcia zaćmy ze wszczepem sztucznej soczewki przywraca zdolność widzenia oka.

2.2. Jaskra

Natomiast jaskra jest chorobą, której nie można wyleczyć, a tylko zahamować - jeśli powstały już w jej wyniku uszkodzenia włókienek nerwowych nerwu wzrokowego.

Możliwe jest jedynie zapobieganie powstawaniu nowych uszkodzeń przez odpowiednio dobrane leczenie. W jaskrze dochodzi często do wzrostów ciśnienia wewnątrzgałkowego. Zdarza się, że przyjęte za normę ciśnienie wewnątrzgałkowe jest dla danego pacjenta za wysokie, jak w przypadku jednej z odmian jaskry – jaskry normalnego ciśnienia.

2.3. Zwyrodnienie plamki żółtej

Powszechna choroba oczu, występująca głównie u osób powyżej 60. roku życia, to zwyrodnienie plamki żółtej (Age related Macular Dystrophy, AMD), czyli uszkodzenie centralnej części siatkówki.

Typowe objawy AMD zgłaszane przez pacjentów to

• widzenie linii prostych jako falistych bądź zniekształconych
• ciemna plama w centralnym polu widzenia przy stosunkowo dobrym widzeniu obwodowym, co powoduje problemy z czytaniem

Jak dotąd nie udało się ustalić dokładnych przyczyn schorzenia. Wśród czynników ryzyka wymienia się m.in.

• podeszły wiek
• płeć żeńską (u kobiet odnotowuje się wyższą częstotliwość pojawienia się choroby)
• uzależnienie od tytoniu
• występowanie schorzenia w rodzinie

2.4. Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa u pacjentów cierpiących powyżej 15 lat z powodu cukrzycy typu 1 występuje aż u 98 proc. chorych! Natomiast już w chwili rozpoznania cukrzycy typu 2 retinopatię stwierdza się u 5 proc. chorych. Zmiany więc rozwijają się wprost proporcjonalnie do czasu trwania cukrzycy oraz jej typu.

Podstawową rolę w rozwinięciu tego powikłania pełni nieprawidłowo kontrolowana glikemia oraz współistnienie nadciśnienia tętniczego. Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia, World Health Organization) wyróżnia się pięć stadiów zaawansowania retinopatii cukrzycowej:

• retinopatia nieproliferacyjna bez makulopatii
• retinopatia nieproliferacyjna z makulopatią
• retinopatia przedproliferacyjna
• retinopatia proliferacyjna
• retinopatia proliferacyjna z powikłaniami

W przypadku braku leczenia, ale również wystarczająco długiego okresu przebiegu retinopatii proliferacyjnej, wskutek dołączenia się zmian bliznowatych, dochodzi do odwarstwienia siatkówki i w rezultacie do ślepoty. Podstawową metodą zapobiegawczą tej choroby oczu jest wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie cukrzycy, natomiast podstawową metoda terapeutyczną obecnej już retinopatii jest fotokoagulacja laserowa siatkówki.

2.5. Alergiczne choroby oczu

Wśród narządów dotkniętych alergią jest również narząd wzroku. Na skutek alergii dochodzi do reakcji zapalnej toczącej się przede wszystkim w spojówce oka, co może być przejawem alergii wielonarządowej, towarzysząc atopowemu zapaleniu skóry, astmie oskrzelowej i alergii pokarmowej. Pomimo, iż alergiczne choroby oczu kojarzą się jedynie z upośledzeniem komfortu życia, mogą nieraz prowadzić do poważniejszych powikłań.

Najczęściej stwierdzanym schorzeniem alergicznym przebiegającym z zajęciem oczu jest zapalenie spojówek związane z pyłkowicą. Postępowaniem w tym przypadku jest unikanie kontaktu z alergenem oraz leczenie miejscowe. Innymi chorobami oczu należącymi do tej grupy są:

• całoroczne alergiczne zapalenie spojówek
• wiosenne zapalenie spojówek i rogówki
• atopowe zapalenie spojówek i rogówki
• olbrzymiokomórkowe zapalenie spojówek

2.6. Choroby związane z nadciśnieniem

Choroby oczu w przebiegu nadciśnienia tętniczego są spowodowane zarówno samym zwiększeniem ciśnienia, jak i stwardnieniem tętniczek:

• w I okresie choroby dochodzi do zmian czynnościowych naczyń
• okres II występuje w razie utrwalonego nadciśnienia i dochodzi do zmian strukturalnych w obrębie naczyń
• w III okresie choroby występują dodatkowe uszkodzenia siatkówki (płomykowate wybroczyny i białe puszyste ogniska waty)
• w ostatnim okresie dołącza się obrzęk tarczy nerwu wzrokowego.

Podstawowym celem leczenia jest utrzymanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego.

2.7. Choroby wynikające ze schorzeń tarczycy

Choroba Gravesa i Basedowa jest przykładem choroby tarczycy, w przebiegu, której pojawiają się objawy związane z narządem wzroku. Do najważniejszych objawów tej choroby ze striny narządu wzroku należą:

• zmiany zapalne w obrębie powiek oraz spojówek
• wytrzeszcz gałek ocznych
• zaburzenia ruchomości mięśni okoruchowych
• uszkodzenia rogówki
• uszkodzenie nerwu wzrokowego

Leczenie w pierwszej kolejności skierowane jest na chorobę podstawową, a w bardziej zaawansowanych przypadkach stosowane jest leczenie glikokortykosteroidami oraz radioterapia przestrzeni pozagałkowej.

2.8. Choroby związane ze schorzeniami immunologicznymi

Objawy oczne bardzo często towarzyszą chorobom autoimmunologicznym, nierzadko są ich pierwszym objawem. W tych chorobach oczu dochodzi do zapalenia części przedniej (tęczówki i ciała rzęskowego) lub tylnej błony naczyniowej. Również w sarkoidozie dochodzi do tego typu zmian. W terapii najczęściej są stosowane miejscowo lub ogólnoustrojowo glikokortykosteroidy.

3. Higiena oka

Ochrona oczu przed długotrwałą ekspozycją na niesprzyjające czynniki zewnętrzne oraz zadbanie o optymalny poziom nawilżenia gałki ocznej pozwoli na dłużej zachować narząd wzroku w dobrej kondycji.

Ważne jest zatem przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (minimum 5-8 szklanek wody dziennie), utrzymanie właściwej wilgotności powietrza (co ma szczególne znaczenie w przypadku osób spędzających dużo czasu w pomieszczeniach ogrzewanych lub klimatyzowanych), czy używanie okularów przeciwsłonecznych.

Ważne jest też stosowanie preparatów sztucznych łez do nawilżenia powierzchni oka oraz preparatów do higieny brzegów powiek np. dostępnych w aptece bez recepty płynów, żeli, chusteczek jednorazowych przeznaczonych do higieny brzegów powiek.

4. Dieta dla oka

Ogromne znaczenie ma także sposób żywienia. Dieta na dobry wzrok powinna dostarczać organizmowi dużych ilości antyoksydantów i witamin.

Dieta pozytywnie wpływająca na oko powinna zawierać produkty bogate w minerały, przede wszystkim:

• cynk, (jaja, pełnoziarniste pieczywo, ryby)
• selen (owoce morza, cebula, orzechy)
• miedź (awokado, orzechy, owoce morza)
• mangan (jagody, ciemne pieczywo, fasola).

Jednym z najważniejszych jest cynk – jest bowiem niezbędny w procesie wytwarzania substancji o nazwie rodopsyna, uczestnicząca w procesie widzenia. Trzy kolejne pierwiastki to mocne przeciwutleniacze, które usuwają wspomniane już, groźne dla oka, wolne rodniki.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.