Neurolingwistyczna psychoterapia

Neurolingwistyczna psychoterapia (w skrócie NLPt) to terapia systemowa, zorientowana na realizację celów i ukierunkowana na przyszłość pacjenta. W dużej mierze opiera się na zaangażowaniu wyobraźni. Ma także charakter integratywno-poznawczy, co oznacza, że korzysta z różnych teorii i metod.

Głównym jej wyznacznikiem są pozytywne założenia. Dotyczą m.in. tego, że każda osoba posiada wewnętrzny potencjał (albo może go w sobie rozwinąć), by realizować swoje cele czy zamierzenia.

W związku z tym, punkt ciężkości pracy terapeutycznej dotyczy tego, jakie są rzeczywiste potrzeby i cele pacjenta oraz jak może je zrealizować. Psychoterapeuta pracujący w tym podejściu w mniejszym stopniu pyta klienta „Jaki masz problem?”, „Jak go przeżywasz?”, „Co do niego doprowadziło?”, a częściej „Co pragniesz osiągnąć?”, „Jaki jest twój cel?”, „Jak twoja zmiana ma wyglądać?” Uwaga psychoterapeuty jest skupiona na tym, jak znaleźć i odblokować u pacjenta potencjał, który może mu pomóc zrealizować jego pragnienia/cel lub w jaki sposób te zasoby wspólnie zbudować.

Sposób pracy, który wzmacnia pozytywne strony pacjenta przynosi bardzo korzystne efekty. Jest wzorowany m.in. na podejściu do pacjenta, jakim kierował się amerykański psychiatra i psychoterapeuta, Milton Erickson.

Najprościej ujmując, nazwa wskazuje na współzależności procesów, które zachodzą w umyśle pacjenta (neuro) i jego sposobów komunikowania się (lingwistyczna). To, CO i JAK pacjent mówi jest powiązane z procesami neuronalnymi, które dotyczą jego myślenia, odczuwania oraz działania. To właśnie m.in. lingwistyka oraz odkrycia związane z badaniem ludzkiego mózgu (neuro) miały istotny wpływ na rozwój modeli i metod neurolingwistycznego programowania, z którego dorobku czerpie NLPt.

Należy podkreślić, że w tym podejściu unika się analizy treści wypowiedzi pacjenta, nie dokonuje się jej interpretacji. Terapeuta bardzo dokładnie obserwuje pacjenta (kalibruje go) – odczytuje jego nieświadome, niewerbalne reakcje, gdyż bardzo istotne jest też to, co pacjent komunikuje poza słowami.

• Skoncentrowanie na wewnętrznych zasobach pacjenta

Ważny wyznacznik metody to skupianie się na mocnych stronach i rozwoju potencjału pacjenta w różnych dziedzinach życia. Często, na pierwszym planie, widoczne są problemy i dolegliwości. Jednak psychoterapeuta NLPt - tak szybko jak to tylko możliwe - pomaga pacjentowi odnajdować i wzmacniać jego ukryte możliwości, które są pomocne w rozwiązywaniu problemów i osiąganiu równowagi. Uwagę pacjenta kieruje się w taki sposób, by odczuwał i wzmacniał pozytywne stany. Ma to psychologiczne uzasadnienie, gdyż zmiana jest możliwa tylko wtedy, gdy osoba ma świadomość swoich mocnych stron i wie jak z nich korzystać, by sobie pomóc.

• Orientacja na teraźniejszość i przyszłość

Psychoterapia, z konieczności, uwzględnia przeszłość pacjenta - ważne dla niego zdarzenia, relacje i sytuacje oraz ich wpływ na jego obecny stan. W NLPt terapeuta poświęca temu niezbędne minimum uwagi, by następnie przejść do wprowadzania konstruktywnych zmian w teraźniejszości pacjenta. Następnie pacjent koncentruje się na kształtowaniu swojego pożądanego stanu w przyszłości.

• Zmiana jest ukierunkowana na wyznaczanie i realizację celów

Wielu pacjentów wpada w pułapkę, polegającą na tym, że koncentrują się na tym, czego nie chcą. Myślą o swoim problemie i oczekują, by trudność zniknęła. Często nie potrafią powiedzieć, jak ma wyglądać zmiana, co chcą osiągnąć. Neurolingwistyczna psychoterapia pomaga im wyjść ze stanu "zahipnotyzowania" swoim problemem czy objawem i otworzyć się na możliwości realizacji swoich celów.

Pacjenci uczą się nie tylko jak "radzić sobie" z problemami i dolegliwościami, ale również jak wzmacniać zdrowie, rozwijać relacje, zwiększać swoją skuteczność i podnosić jakość swojego życia. Poznają techniki pomagające skutecznie myśleć i działać oraz znajdować rozwiązania w trudnych dla nich sytuacjach.

• Psychoterapeuta NLPt pracuje zarówno ze świadomością, jak i nieświadomością pacjenta

W tym podejściu ważne jest pogłębione zrozumienie zarówno mechanizmów, które prowadzą do zaburzeń i problemów, jak też tych, które pomagają w procesie zdrowienia i rozwoju. Pacjent uczy się rozwijać samoświadomość w tym zakresie i dzięki temu może zwiększać kontrolę nad własnym życiem. Pacjent lepiej rozumie przyczyny swoich trudności; wie jak może wykorzystywać swoją wewnętrzną siłę i potencjał w optymalny dla siebie sposób.

Neurolingwistyczna psychoterapia uwzględnia też procesy znajdujące się poza świadomością człowieka (zwane nieświadomymi lub podświadomymi), których nie potrafimy kontrolować. One wywierają silny wpływ na stereotypy myślenia, reagowania czy dokonywane wybory. Dzięki stosowanym metodom, pacjent może konstruktywnie rozwiązywać także problemy istniejące na poziomie podświadomym.

1. Zbudowanie relacji terapeutycznej z pacjentem, w oparciu o poczucie bezpieczeństwa i motywującej do pozytywnej zmiany.
2. Określenie stanu obecnego, problemu. a) Zidentyfikowanie ewentualnych pozytywnych intencji, czyli wtórnych korzyści, związanych z tym, że pacjent podtrzymuje swój obecny, problemowy stan. Na przykład, osoba stosuje różne diety, które nie są dobre dla jej organizmu. Taki stan jej jednak odpowiada, bo np. podczas rodzinnych spotkań jest w centrum uwagi, inni poświęcają jej swoje zainteresowanie.b) Znalezienie alternatywnych i bardziej konstruktywnych sposobów realizacji pozytywnych intencji (w powyższym przypadku – zainteresowania rodziny), korzystnych dla pacjenta.
3. Zdefiniowanie stanu pożądanego (celu) z uwzględnieniem jego „ekologii”, czyli tego, czy osiągnięte rezultaty będą miały jednoznacznie pozytywny charakter. Psychoterapeuta NLPt bierze pod uwagę tzw. kontekst systemowy, w którym pacjent funkcjonuje, czyli np. rodzinę, relacje ze współpracownikami, relacje towarzyskie itp. Zmiana w jednym obszarze życia, wywołuje kolejne - w innych sferach ( dlatego często pacjent otrzymuje więcej niż się spodziewał).
4. Wybór i uaktywnienie przez pacjenta wewnętrznych zasobów, potrzebnych do realizacji wybranego celu lub celów. Wypracowanie sposobów osiągnięcia.
5. Zainicjowanie realizacji celu przez pacjenta.

Warto wiedzieć, że NLPt może przybierać formę psychoterapii zarówno krótkoterminowej (5-10 sesji), jak też długoterminowej, trwającej rok i dłużej, w zależności od indywidualnego przypadku i potrzeby pacjenta.

Ta metoda pracy jest adresowana głównie do pacjentów, którzy cierpią z powodu szerokiego spektrum zaburzeń nerwowych i psychicznych. Dlatego, aby zostać psychoterapeutą NLPt trzeba przejść pełne podyplomowe szkolenie. Zgodnie z wymogami psychoterapeutycznych organizacji krajowych i zagranicznych trwa co najmniej 4 lata i obejmuje wielorakie aspekty kształcenia, włącznie z własną psychoterapią, superwizją, stażem klinicznym itp.

Jako podejście psychoterapeutyczne NLPt zaczęło się rozwijać od połowy lat 80. XX w. w gronie niemieckojęzycznych psychoterapeutów, początkowo na terenie Austrii, a potem Niemiec i Szwajcarii. Neurolingwistyczna psychoterapia została po raz pierwszy oficjalne zarejestrowana w European Association for Psychoterapy (EAP) w 1997 r., a pełną akceptację jako odrębnej metody psychoterapeutycznej uzyskała w 1999.

W Europie NLPt jest reprezentowane przez European Association for Neuro-Linguistic Psychotherapy (EANLPt). Istnieje również Polskie Stowarzyszenie Neuro-Lingwistycznej Psychoterapii, które jest członkiem Polskiej Federacji Psychoterapii oraz członkiem założycielem (w 2006r.) Polskiej Rady Psychoterapii, skupiającej towarzystwa szkolące i/lub certyfikujące psychoterapeutów.

Ośrodkiem uprawnionym do szkolenia psychoterapeutów w podejściu NLPt i posiadającym akredytację EANLPt jest Polski Instytut Neurolingwistycznego Programowania.