Nie tylko krzywica i osteoporoza. Zobacz, jakie są skutki niedoboru witaminy D 

Po upływie 10 lat od czasu odkrycia witaminy A badania naukowców pozwoliły wyodrębnić z tranu następną podstawową substancję odżywczą. Witamina D, bo o niej mowa, to właściwie rodzina związków chemicznych, które określa się jako witaminy D1, D2 i D3. Witamina D różni się pod pewnymi względami od innych witamin – ma pewne "niezwykłe" właściwości. Może być produkowana przez organizm pod wpływem kontaktu ze światłem słonecznym, ale może być też czerpana ze spożywanego jedzenia.

Na pogorszenie produkcji tej witaminy mają wpływ rozmaite czynniki. Wśród nich wymienia się pigmentację skóry – im skóra ma ciemniejszy odcień, tym mniej produkuje witaminy D. Istotne są także przeszkody, które utrudniają dotarcie promieni ultrafioletowych do skóry. Są to bariery w postaci ubrań, zasłon, kapeluszy, okien, dymu, mgły i smogu.

Duży wpływ na wytwarzanie witaminy D ma również wiek – im jesteśmy starsi, tym obniża się zdolność do jej wytwarzania. Wiąże się to z koniecznością dłuższego przebywania na słońcu, bądź wyższą podażą tej witaminy w jedzeniu.

Właściwa ilość witaminy słońca w organizmie ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.

• Kości i zębyJedną z głównych funkcji jest regulowanie przyswajania i zużywania takich składników mineralnych, jak wapń i fosfor. Witamina D ma zatem duży wpływ na formowanie się kości i zębów. Ponadto witamina D przeciwdziała wydalaniu nadmiernej ilości wapnia oraz fosforu wraz z moczem i dba o to, by ich ilość była na stabilnym poziomie. To wszystko wspiera prawidłową mineralizację zębów oraz kości.

• SłuchWitamina D odpowiada za kondycję wszystkich kości – również kosteczek ucha.

• OdpornośćOd witaminy D zależy również nasza odporność – wpływa bowiem na wzmocnienie układu immunologicznego, który skuteczniej broni się przed zarazkami i infekcjami.

• NowotworyWłaściwa ilość witaminy D zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory i wspiera proces leczenia, pomagając w leczeniu m.in. raka okrężnicy, raka piersi i prostaty.

• Wydzielanie insulinyDzięki temu, że witamina D wspiera proces regulowania produkcji i wydzielania insuliny przez trzustkę, wpływa na gospodarkę cukrową.

• SkóraLepsza kondycja i stan skóry to również po części zasługa witaminy D, która działa ochronnie i łagodząco na powstawanie stanów zapalnych.

• Inne funkcjeWśród pozostałych funkcji witaminy D wymienia się utrzymanie zdrowego systemu nerwowego oraz układu mięśniowego. Oprócz tego, witamina D wpływa na wiele innych tkanek, a także na komórki jajników i sutka, niektóre komórki mózgu oraz rozwijający się mięsień sercowy. Witamina D może hamować wzrost gruczołu przytarczycowego i jego hormonu, co przekłada się pozytywnie na leczenie nadczynności przytarczyc.

W obliczu roli, jaką witamina D pełni dla funkcjonowania całego organizmu, należy mieć świadomość, jak destrukcyjnie działa na niego deficyt. Narażenie organizmu na długotrwały deficyt witaminy D może prowadzić do zniekształcenia kości wśród dzieci i osób dorosłych.

Osoby w podeszłym wieku narażone są zaś na utratę słuchu. Niedobór witaminy słońca przyczynia się do tego, że niewielka, zawinięta w spiralę kostka (tak zwany ślimak) nie jest w stanie prawidłowo przekierowywać informacji do nerwów, które prowadzą do mózgu.

Brak odpowiedniej ilości witaminy D negatywnie wpływa także na gęstość i masę kości, tym samym zwiększając ryzyko zachorowania na osteoporozę. Dodatkowo gen, który kontroluje receptory witaminy D na błonach komórkowych, stanowi zagrożenie dla predyspozycji tej choroby.

Niedobór witaminy D skutkować może również krzywicą – jest to choroba występująca wśród dzieci, której przyczyny upatruje się właśnie w braku odpowiedniej ilości witaminy D.

W wyniku tego schorzenia dochodzi do zniekształcenia i osłabienia kości w odpowiedzi na deficyt wapnia i fosforu. Kości, które są budulcem ludzkiego ciała i podstawą dla jego ciężaru uginają się, powodując szereg groźnych objawów. Głowa ulega zniekształceniu, kości klatki piersiowej zaczynają wyglądać jak pierś gołębia, zaś nadgarstki i kostki zwiększają swój rozmiar. W wielu przypadkach krzywica wśród niemowlaków nie zostaje wykryta. Choroba uaktywnia się, gdy dziecko zaczyna chodzić.

Długotrwały niedobór witaminy D może mieć także wpływ na rozmiękczenie kości wśród dorosłych. Po około dwumiesięcznej kuracji witaminowej, zarówno objawy krzywicy u dzieci, jak i rozmiękczania kości zaczynają częściowo ustępować. Chociaż większość strat, do których doszło w tkance kostnej można uzupełnić, to część uszkodzeń jest nieodwracalna – włączenie kuracji witaminowej hamuje jednak dalsze zniekształcenia.

Osoby cierpiące na niedobór witaminy D skarżą się zazwyczaj na szereg objawów. Najczęściej są to:

• bóle kończyn (kości, mięśni i pleców),
• zmęczenie,
• obniżoną odporność skutkującą częstymi infekcjami,
• powolne gojenie się ran,
• skurcze mięśni.

Ze względu na to, że witamina D wpływa również na pracę mózgu, często wśród pacjentów pojawiają się zaburzenia nastroju, stany lękowe, a nawet depresja. Dodatkowo u kobiet często dochodzi do obniżenia kondycji włosów i wypadania włosów. Niestety, łatwo można pominąć te objawy, szukając przyczyn gdzie indziej, dlatego warto regularnie kontrolować poziom witaminy D.

Wśród innych objawów występujących wśród dzieci zauważa się również: skrzywienie kończyn dolnych i kręgosłupa, osłabienie mięśni, późniejsze ząbkowanie, rozwój próchnicy oraz problem z nadmierną produkcją potu.

Źródło: Elizabeth Somer, "Encyklopedia witamin i składników mineralnych", wyd. Amber, 1997.

Źródła

1. Dagmara Dąbek