Nosicielami wirusa jest 90 proc. Polaków. Gdy się "obudzi", dewastuje mózg
Powszechny wirus, sprawca bolesnej przypadłości w obrębie ust, może drastycznie zwiększać ryzyko demencji, powodować zapalenie gałki ocznej lub siatkówki, a nawet śmiertelnie groźne zapalenie mózgu. Po zakażeniu już na zawsze pozostaje w organizmie nosiciela i może aktywować się w dowolnym momencie życia.
1. Wirus HSV zwiększa ryzyko choroby Alzheimera
Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, nosicielami wirusa opryszczki pospolitej HSV-1 jest 3,7 miliarda osób poniżej 50. roku życia, natomiast HSV-2 dotyczy 491 milionów osób w wieku 15-49 lat.
Badania opublikowane na łamach "Plos One" dowodzą, że co roku wirusem zaraża się nawet 20 mln osób. Dane opublikowane w 2017 r. na łamach Forum Dermatologicum pokazują z kolei, że w Polsce co trzecia osoba powyżej 15. roku życia doświadcza nawracających objawów opryszczki wargowej i niemal 90 proc. Polaków ma przeciwciała przeciw HSV-1.
- Wirus HSV, czyli wirus opryszczki pospolitej, należy do rodziny herpeswirusów, które powodują zakażenia latentne. Oznacza to, że po zakażeniu którymkolwiek z wirusów z tej rodziny, m.in. wirusem HSV, wirusem ospy wietrznej, EBV czy cytomegalii, patogen pozostaje już na zawsze w organizmie. Ukrywa się w różnych miejscach: w układzie nerwowym albo w limfocytach B - wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie immunolog i wirusolog prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska z UMCS w Lublinie.
Najnowsze badania, które ukazały się na łamach "Journal of Alzheimer’s Disease", przeprowadzone na ponad tysiącu 70-latków w Szwecji, dowiodły, że osoby narażone na kontakt z wirusem HSV-1 notują aż dwukrotnie wyższe ryzyko rozwoju choroby Alzheimera. To powiązanie okazało się niezależne od wieku i najsilniejszego dotychczas czynnika sprawczego w obrębie genów - APOE-4.
Hipoteza o związku wirusów z chorobami neurodegeneracyjnymi pojawiła się już w 1907 r., ale wówczas traktowana była z dużą dozą nieufności. W latach 90. ubiegłego wieku w mózgach zmarłych pacjentów z alzheimerem odkryto duże ilości DNA wirusa HSV-1, a w 2008 r. badacze zauważyli, że materiał genetyczny wirusa znajduje się aż w 90 proc. próbek materiału pobranego od zmarłych pacjentów z chorobą dementywną.
- W przypadku wirusa HSV pozostaje on w neuronach zwoju nerwu trójdzielnego albo w neuronach zwoju lędźwiowo-krzyżowego już do końca życia. Od dawna było podejrzenie i są na to dowody naukowe, że stała obecność wirusa w organizmie może usposabiać do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, między innymi choroby Alzheimera lub innych chorób otępiennych - przyznaje prof. Szuster-Ciesielska.
Opublikowana w ubiegłym roku analiza dokumentacji medycznej na łamach "Neuron" wykazała zresztą, że infekcje wirusowe, w tym powodujące zapalenia płuc czy mózgu, ospę wietrzną i półpasiec oraz niektóre infekcje jelitowe, drastycznie zwiększają ryzyko neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona i Alzheimera bądź stwardnienie zanikowe boczne (ALS).
2. Bardzo powszechny i bardzo groźny
- Oprócz charakterystycznego "zimna" na czerwieni wargowej wirus HSV może powodować wiele innych, w tym poważnych chorób: opryszczkowe zapalenie oczu, tj. jego okolic lub gałki ocznej oraz zapalenie mózgu. Jest ono połączone z gorączką, zaburzeniami świadomości, zaburzeniami zachowania i miejscowymi objawami neurologicznymi. W przypadku braku terapii przeciwwirusowej śmiertelność przekracza 70 proc., a tylko u 2,5 proc. wszystkich pacjentów powracają prawidłowe funkcje neurologiczne - przyznaje prof. Szuster-Ciesielska.
Opryszczkowe zapalenie mózgu należy do chorób, które są obowiązkowo raportowane. Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH - PIB wskazuje, że w okresie od 1 stycznia do 15 lutego 2024 r. w Polsce opryszczkowe zapalenie mózgu dotknęło dziewięciu osób, a opryszczkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - pięciu.
Jak zwraca uwagę prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Wydziału Lekarskiego z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, opryszczkowe zapalenie mózgu stanowi "trzy do czterech procent przyczyn wirusowych infekcji mózgu każdego roku".
- Wirus opryszczki może powodować zapalenie mózgu lub opon mózgowych i to są najbardziej dramatyczne infekcje, jakie obserwujemy. On nieodwracalnie niszczy mózg i powoduje ogromne uszkodzenia - mówiła wojewódzka konsultant epidemiologiczna w rozmowie z WP abcZdrowie.
- Zapalenie mózgu spowodowane opryszczką jest bardzo destruktywne, bo wirus uszkadza neurony mózgowe i rzadko który wirus potrafi takie szkody wywołać. To jedna z najgroźniejszych i najcięższych w przebiegu chorób w grupie zapaleń mózgu - podkreślała.
3. Uśpione zagrożenie
Prof. Szuster-Ciesielska wyjaśnia, że do zakażenia najczęściej dochodzi w okresie niemowlęcym, a wirusa przekazują dziecku najbliżsi w kontakcie bezpośrednim. Niewinny całus może być śmiertelny w skutkach.
- Nierzadko zdarzały się nawet zgony w populacji niemowlęcej wskutek uogólnionej replikacji wirusa HSV-1 po zakażeniu - przyznaje.
- Szczególnie niebezpieczne jest wrodzone zakażenie HSV nabywane przez dziecko wewnątrzmacicznie, drogą okołoporodową, która stanowi aż 85 proc. przypadków lub poporodową. To objawy skórne tj. bliznowacenie, zmiany pęcherzykowe o podłożu rumieniowym, objawy okulistyczne jak małoocze, dysplazja siatkówki, zanik nerwu wzrokowego, zapalenie naczyniówki i siatkówki oraz objawy neurologiczne, w tym małogłowie, brak kory mózgowej i/lub zwapnienia wewnątrzczaszkowe - wyjaśnia prof. Szuster-Ciesielska.
Ekspertka dodaje, że wirus opryszczki nie zawsze daje objawy, stąd nawet świadomość, w jaki sposób dochodzi do przeniesienia wirusa, może nie wystarczyć, by się przed nim ustrzec.
- Niekiedy mamy do czynienia z tzw. reaktywacją subkliniczną, kiedy wirus jest obecny w czerwieni wargowej, ale bez wystąpienia charakterystycznych pęcherzyków. To powoduje, że dana osoba nieświadomie może przekazać wirusa dalej podczas bezpośredniego kontaktu, np. właśnie dziecku. Dlatego HSV jest wirusem tak powszechnie obecnym w populacji - podkreśla prof. Szuster-Ciesielska.
Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
