Nowe badania dotyczące aspiryny. Część osób nie powinna jej przyjmować
Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych ostrzegają przed "profilaktycznym" stosowaniem aspiryny bez wskazań lekarskich. Ich zdaniem największe ryzyko dotyczy osób po 60. roku życia, u których stosowanie leku może zwiększać ryzyko krwawień wewnętrznych. Jest ona dostępna bez recepty, jednak muszą zaistnieć uzasadnione wskazania do jej zastosowania. - Aspiryna ma bardzo silne działanie zmniejszające gęstość krwi, hamuje powstawanie skrzepów - mówi farmakolog dr Leszek Borkowski.
1. Kiedy nie wolno brać aspiryny?
Aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy jest dość powszechnie stosowanym lekiem. Przyjmują go pacjenci zmagający się z przeziębieniem, ale również z chorobami sercowo-naczyniowymi.
Aspiryna ma działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, zbija gorączkę. Często jest stosowana również w profilaktyce przeciwudarowej i przeciwzawałowej. Kwas acetylosalicylowy hamuje sklejanie i zbrylanie się płytek krwi, co utrudnia powstawanie skrzeplin.
Jak każdy lek może też wywoływać skutki uboczne. Aspiryny nie powinno się podawać dzieciom i młodzieży. Lepiej jej unikać w trakcie miesiączki, bo nasila krwawienie. Jest zabroniona również w przypadku osób cierpiących na ostrą chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy. Przeciwskazaniem do jej stosowania jest również skaza krwotoczna oraz ciężka niewydolność serca, wątroby lub nerek. Nie powinny jej przyjmować kobiety w trzecim trymestrze ciąży - może prowadzić do różnych powikłań okołoporodowych m.in. wad serca i mniejszej masy urodzeniowej u dzieci.
- Aspiryna jest dobrym lekiem, pod warunkiem, że jest prawidłowo stosowana. Muszą być uzasadnione wskazania do jej zastosowania, mimo że jest lekiem dostępnym w niższych dawkach jako produkt OTC (bez recepty - przyp. red.) zdarza się, że jest nadużywana, bo przez wielu jest uważana za lek dobry na wszystko. Aspiryna ma bardzo silne działanie zmniejszające gęstość krwi, hamuje powstawanie skrzepów i często pacjenci niewymagający takiej interwencji używają jej profilaktycznie, co może doprowadzić do krwotoków. Zagrożenie stanowi zwłaszcza sytuacja, gdy dojdzie do krwotoków wewnętrznych, które są ujawniane po dłuższym czasie, z poważnymi konsekwencjami - wyjaśnia dr Leszek Borkowski, były prezes Urzędu Rejestracji, farmakolog kliniczny ze Szpitala Wolskiego w Warszawie. - Poza tym trzeba pamiętać, że aspiryna niszczy też śluzówkę żołądka. W związku z tym zawsze podkreślam, że aspiryna w większej dawce może być stosowana, ale pod warunkiem, że to zastosowanie jest uzasadnione - dodaje ekspert.
2. Lek zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień wewnętrznych
Badania przeprowadzone przez naukowców ze Stanów Zjednoczonych wskazują, że osoby po 60. roku życia, które do tej pory nie stosowały aspiryny, nie powinny jej przyjmować na stałe. Chodzi o ryzyko wystąpienia krwawień wewnętrznych.
- Codzienne zażywanie leków rozrzedzających krew, w tym aspiryny, zwiększa ryzyko poważnych krwawień wewnętrznych, w tym krwawienia z mózgu u ok. 30 proc., z żołądka lub jelita cienkiego o 60 proc. - przekonuje John Wong z Tufts Medical Center. - Rozpoczęcie terapii w wieku 60 lat lub więcej może spotęgować ryzyko wystąpienia skutków ubocznych przyjmowania leku - dodaje ekspert.
Podobne wnioski płynęły z wcześniejszych badań naukowców z Monash University w Australii, którzy wykazali, że wraz z wiekiem rośnie ryzyko działań niepożądanych wynikających z zażywania kwasu acetylosalicylowego.
Zobacz także: Przyjmował codziennie aspirynę, ponieważ chciał uniknąć zawału. Omal nie zmarł z powodu krwawienia w żołądku
Autorzy badania zaznaczają, że dotyczy to osób, które do tej pory nie przyjmowały aspiryny i nie są w grupie ryzyka, jeśli chodzi o udar lub zawał serca. Eksperci przyznają, że w przypadku pacjentów, którzy przeszli udarł lub zawał serca są przesłanki do przyjmowania leku, a korzyści przewyższają ryzyko. Ale w każdym przypadku decyzję powinien podjąć lekarz.
3. Wzrasta ryzyko zjawiska polipragmazji
Aspiryna bije rekordy popularności. Dane ze Stanów Zjednoczonych wykazały, że blisko 25 proc. Amerykanów po 40. roku życia bez chorób układu krążenia regularnie przyjmuje aspirynę. Z danych serwisu KtoMaLek.pl wynika, że tylko w lipcu 2022 r. w Polsce sprzedano ponad 1,5 mln opakowań leków zawierających kwas acetylosalicylowy. Analiza Ktomalek.pl wskazuje, że sprzedaż aspiryny i innych preparatów zawierających kwas acetylosalicylowy wyraźnie rośnie od września do marca - wtedy miesięcznie apteki sprzedają nawet 1,8-2 mln opakowań. Przy czym to zestawienie nie obejmuje preparatów złożonych, np. popularnych leków na przeziębienie, w których łączy się aspirynę z paracetamolem, witaminą C czy wapniem.
Eksperci przyznają, że profilaktyczne przyjmowanie aspiryny na własną rękę jest powszechną praktyką. To kolejne ryzyko, na które zwracają uwagę farmaceuci: większość pacjentów nie sprawdza składu leków, ani informacji o ewentualnych przeciwskazaniach. Jak tłumaczy dr Borkowski, kwasu acetylosalicylowego nie wolno łączyć m.in. lekami przeciwzakrzepowymi, np. z heparyną, z leki moczopędnymi, jak furosemid oraz lekami przeciwcukrzycowymi np. insulina, czy pochodne sulfonylomocznika.
- Mamy bardzo wiele produktów, które zawierają tę substancję czynną, czyli kwas acetylosalicylowy. Długofalowe stosowanie tego produktu wymaga nadzoru specjalisty. Może dojść do nieprawidłowego zastosowania lub przekroczenia dawek - kiedy pacjent przyjmuje kilka różnego rodzaju leków, które mogą zawierać aspirynę. Pacjenci z reguły zwracają uwagę na nazwę produktu, a nie na zawartość substancji czynnych. Są przypadki, kiedy pacjent przyjmuje produkty, które się wzajemnie wykluczają lub nasilają swoje działanie - wyjaśnia Tomasz Barszcz z Okręgowej Rady Aptekarskiej w Lublinie.
- To jest zjawisko polipragmazji, czyli niekontrolowanego przez specjalistę przyjmowania w tym samym czasie wielu leków bez wyraźnych wskazań - to dotyczy wszystkich leków, a nawet suplementów. Z różnego rodzaju badań wynika, że polipragmazja narasta, a więc rośnie też ryzyko powikłań z tym związanych. Są dane, które wskazują, że to zjawisko wysuwa się jedno z czołowych potencjalnych zagrożeń skutkujących śmiercią pacjentów - dodaje farmaceuta.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
