Trwa ładowanie...

Nukleotyd - budowa, funkcje, źródła i suplementacja

Avatar placeholder
Monika Grudzińska 20.06.2023 12:33
Nukleotyd to składnik kwasów nukleinowych i polinukleotydów (DNA i RNA).
Nukleotyd to składnik kwasów nukleinowych i polinukleotydów (DNA i RNA). (Adobe Stock)

Nukleotyd to organiczny związek chemiczny z grupy estrów fosforanowych. Jest podstawowym składnikiem kwasów nukleinowych i polinukleotydów (DNA i RNA). Pełni także inne funkcje. Odgrywa znaczącą rolę w metabolizmie i przekazywaniu sygnałów w komórce, wspiera regenerację organizmu oraz uczestniczy w procesach zachodzących w komórkach. Co warto o nich wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest nukleotyd?

Nukleotyd to organiczny związek chemiczny zaliczany do grupy estrów fosforanowych . Jest estrem nukleozydu i kwasu ortofosforowego (V). Stanowi podstawową jednostkę strukturalną kwasów nukleinowych.

Znane są dwa podstawowe rodzaje naturalnych kwasów nukleinowych: kwasy deoksyrybonukleinowe (DNA) i rybonukleinowe (RNA). Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) pełni rolę nośnika informacji genetycznej.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Zawiera informacje dotyczące budowy, wzrostu, rozwoju, funkcjonowania oraz reprodukcji wszystkich organizmów żywych oraz wirusów. Z kolei kwas rybonukleinowy (RNA) jest związkiem kluczowym w funkcjonowaniu komórki. Odpowiada między innymi za regulację ekspresji genów oraz procesy biosyntezy białek.

2. Budowa nukleotydu

Nukleotyd jest zbudowany z reszty cukrowej z pięcioma atomami węgla w cząsteczce (deoksyrybozy lub rybozy) połączonej wiązaniem N-glikozydowym z zasadą azotową (purynową, flawinową lub pirymidynową) oraz reszty kwasu ortofosforowego (co najmniej jednej reszty fosforanowej).

Rodzaje nukleotydów

W zależności od budowy wyróżnia się dwa rodzaje nukleotydów:

  • rybonukleotydy, znajdujące się w cząsteczkach RNA — zawierają rybozę,
  • deoksyrybonukleotydy, znajdujące się w cząsteczkach DNA — zawierają deoksyrobozę.

Cząsteczka kwasu rybonukleinowego (RNA) zawiera rybonukleotydy składające się z cukru (rybozy), zasad azotowych (adeniny, guaniny, cytozyny i uracylu) i kwasu fosforowego (V).

Cząsteczka kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) składa się z deoksyrybonukleotydów zbudowanych z cukru (deoksyrybozy), zasad azotowych (adeniny, guaniny, cytozyny i tyminy) oraz kwasu fosforowego. W przypadku DNA, zasady łączą się wiązaniami wodorowymi tworząc podwójną nić. RNA jest zazwyczaj jednoniciowe.

Z uwagi na rodzaj zasady azotowej, wyróżnia się:

  • guanozyno-5'-monofosforan,
  • cytydyno-5'-monofosforan,
  • adenozyno-5'-monofosforan,
  • tymidyno-5'-monofosforan,
  • urydyno-5'-monofosforan.

3. Funkcje nukleotydów

Nukleotydy pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Oprócz tego, że stanowią materiał budulcowy kwasów nukleinowych DNA i RNA:

  • są niezbędne w procesie powstawania nowych komórek,
  • pełnią funkcję mediatorów przy agregacji płytek krwi,
  • wspierają pracę i regenerację jelita cienkiego,
  • biorą udział w przekazywaniu energii,
  • uczestniczą w przekazywaniu sygnałów w obrębie komórki,
  • biorą udział w reakcjach chemicznych zachodzących przy udziale enzymów,
  • wspierają regenerację organizmu, wspierają odporność,
  • wpływają na gojenie się ran,
  • chronią komórki w przypadku stresu fizjologicznego,
  • sprzyjają odbudowie komórek skóry,
  • mają silne właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe.

Funkcja nukleotydów jest ściśle związana z sekwencją nukleotydów budujących ich łańcuchy. Pochodne nukleotydów są koenzymami enzymów, ale i odgrywają rolę przenośników energii w komórce.

4. Suplement - nukleotydy

Nukleotydy mogą być wytwarzane w organizmie człowieka, bezpośrednio w komórce. Bywa, że są odzyskiwane podczas rozpadu DNA i RNA innych komórek. Nukleotydy zawarte są również w mleku matki, przy czym ich stężenie zmniejsza się wraz z wydłużeniem czasu laktacji.

W niektórych okolicznościach niezbędne jest dostarczanie ich z zewnątrz wraz z pożywieniem lub przy pomocy suplementów diety. Kiedy tak się dzieje?

Zapotrzebowanie na nukleotydy jest wyższe w okresie szybkiego wzrostu komórek, (np. po urazach i chorobach (w procesie regeneracji tkanek), w stanach zapalnych czy obniżonej odporności. Dodatkowa suplementacja nukleotydami wspiera organizm w stanach związanych z zapotrzebowaniem na zwiększoną syntezę kwasów nukleinowych.

Nukleotydy w pożywieniu można znaleźć w produktach pochodzenia zwierzęcego, ale i roślinnego. To głównie jaja, ryby, rośliny strączkowe, nasiona, orzechy, podroby, wołowina, owoce morza czy soja.

Dobrze sprawdzają się też suplementy diety, czyli źródła nukleotydów z apteki. Stosując je bardzo ważne jest, by nie przekraczać zalecanych dawek, a i nie sięgać po nie w przypadku nadwrażliwości na składniki preparatu i podwyższonego stężenia kwasu moczowego.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze