Objaw Homansa – na czym polega i co oznacza?
Objaw Homansa to ból w dole podkolanowym oraz w łydce, który pojawia się po wyprostowaniu nogi i zgięciu stopy w kierunku jej grzbietu. Obserwuje się go w zakrzepicy żyły podkolanowej i piszczelowej tylnej, czyli zakrzepicy żył głębokich. Mówi się o niej, gdy dochodzi do utworzenia się zakrzepu w układzie żył głębokich, częściej w nogach niż kończynach górnych. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest objaw Homansa?
Objaw Homansa to jeden z symptomów zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Stwierdza się go w obrębie podudzia u około 30% chorych. Jego istotą jest pojawienie się bólu w obrębie łydki i dołu podkolanowego podczas grzbietowego zgięcia stopy (do goleni), przy zachowaniu wyprostowanego kolana. Dolegliwości wywołuje napinanie zmienionych zapalnie żył głębokich.
Objaw ten został opisany przez Johna Homansa w 1934 roku na łamach „New England Journal of Medicine” w artykule „Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych przyczyną zatorowości płucnej” („Thrombosis of the deep veins of the lower leg, causing pulmonary embolism”).
2. Czym jest zakrzepica żył głębokich?
Stwierdzenie objawu Homansa potwierdza rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych (łac. thrombophlebitis profunda, ang. deep vein thrombosis, DVT, ZŻG). To schorzenie polegające na powstaniu zakrzepu w układzie żył głębokich (najczęściej kończyn dolnych) pod powięzią głęboką. Często staje się to podłożem do powstania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Przyczyny zakrzepicy żył głębokich są bardzo różne. Wpływa na nią otyłość, wiek (powyżej 45. roku życia), ciąża, a także stany związane z dłuższym unieruchomieniem kończyny dolnej (unieruchomienie związane ze złamaniem kości udowej). Na zachorowanie bardziej narażone są osoby, które prowadzą mało aktywny i siedzący tryb życia.
Zakrzepicę żył może również wywołać:
- sepsa,
- infekcja,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- niewydolność serca,
- reumatoidalne zapalenie stawów.
To także powikłanie poważnych, rozległych zabiegów operacyjnych.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Choroba może przebiegać niezauważalnie (w połowie przypadków schorzenie rozwija się nie dając żadnych sygnałów), ale i wywoływać różne objawy. Objaw Homansa to tylko jeden z nich. Pozostałe symptomy zakrzepicy żył głębokich kończyn to:
- ból łydki, ból dołu podkolanowego lub bóle podkolanowe, bóle bóg,
- tkliwość uciskowa,
- obrzęk kończyny,
- wzmożone ucieplenie kończyny,
- bladość bądź zasinienie skóry,
- stan podgorączkowy lub gorączka.
O ile objaw Homansa nie podlega leczeniu, konieczna jest terapia choroby, która go wywołała. Nie wolno jej bagatelizować, ponieważ zdarza się, że zabija w ciągu kilku sekund.
Podstawą leczenia jest podawanie preparatów przeciwkrzepliwych (heparyny, doustne antykoagulanty). Zwykle terapia trwa kwartał, niemniej czasem pojawia się konieczność przedłużenia tego okresu. Bardzo ważne jest by pamiętać, że ogromne znaczenie ma aktywność fizyczna oraz racjonalna dieta.
3. Objaw Homansa a diagnostyka DVT
Aby zbadać objaw Homansa lekarz delikatnie unosi wyprostowaną nogę pacjenta do góry, a następnie zgina stopę w kierunku grzbietowym (ku przedniej części goleni). Test jest dodatni, jeśli grzbietowe zgięcie stopy powoduje ból łydki.
Przez wiele lat powyższe badanie było jednym z głównych sposobów wykrywania zakrzepicy żył głębokich. Dziś test ten ma niewielkie znaczenie diagnostyczne. Przede wszystkim ma to związek z możliwością wykonania wielu precyzyjnych badań obrazowych. Nie bez znaczenia także jest, że badanie cechuje się niską czułością i swoistością. Objaw wstępuje u około 30 % chorych: jego brak nie wyklucza zakrzepicy żył głębokich, zaś obecność nie musi na nią wskazywać.
Ponadto dziś wiadomo, że przeprowadzenie testu Homansa może być groźne. Lekarze podkreślają, że nie powinno się go wykonywać samemu w domu, bez obecności specjalisty. Możliwe bowiem jest, że w trakcie jego przeprowadzania zakrzep, który znajduje się w naczyniu żylnym kończyny dolnej oderwie się i zacznie krążyć w krwiobiegu. To może prowadzić do zatorowości płucnej.
Dziś w przypadku podejrzenia zakrzepicy żył wykonuje się różne badania laboratoryjne (badanie krwi na oznaczenie poziomu D-dimeru), ale i obrazowe. To przede wszystkim USG naczynia krwionośnego, które pozwala na stwierdzenie obecności skrzepliny w naczyniu krwionośnym. Czasem niezbędne jest wykonanie tomografii komputerowej (angio-TK), która uwidacznia naczynia krwionośne.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.