Objawy schizofrenii - symptomy, mity, życie z chorobą

Objawy schizofrenii mogą być trudne do rozpoznania dla zwykłego człowieka. Często bywają mylone z negatywnymi skutkami dojrzewania (pierwsze symptomy schizofrenii pojawiają się w końcowej fazie pokwitania). Inni oznaki choroby odczytują jako skutki uzależnienia od narkotyków, arogancję, nieuprzejmość, a nawet lenistwo. Mimo prób edukacji i informacji, w społeczeństwie wciąż krąży wiele błędnych przekonań i niedomówień związanych ze schizofrenią.

Trudności z rozpoznaniem objawów schizofrenii wynikają z faktu, iż nie istnieje żadna laboratoryjna metoda, za pomocą której orzeka się o wystąpieniu choroby. Dodatkowym problemem jest fakt, że schizofrenia (określana przez lekarzy ogólnie jako choroba schizoafektywna) może pojawić się nagle lub rozwijać przez wiele miesięcy.

Diagnozę wystawia się na podstawie wywiadu z pacjentem i relacji innych osób o jego zachowaniu, dlatego tak ważna jest znajomość podstawowych symptomów schorzenia. Może manifestować się w bardzo różny sposób. Główne objawy schizofrenii to:

• zaburzenia myślenia i rozumowania – myśli są zdezorganizowane, niespójne, niedostosowane do sytuacji, przyspieszone lub spowolnione. Chory nie potrafi zhierarchizować informacji ani wyrazić tego, co ma na myśli;

• zmienne nastroje, dysforia, drażliwość, spłycenie uczuciowe;

• trudności z koncentracją i uwagą oraz problemy z pamięcią (głównie pamięcią świeżą);

• urojenia – polegają na fałszywych przekonaniach i sądach. Mogą się przejawiać w różnych formach, np. chory wierzy, że jest reinkarnacją sławnej osoby, że potrafi rozmawiać z istotami pozaziemskimi lub że jest ofiarą spisku itd. Bardzo trudno jest przekonać osobę chorą na schizofrenię, że jej przekonania są błędne;

• omamy – najczęściej mamy do czynienia z omamami głosowymi (słyszenie nieistniejących głosów i dźwięków). Występują one u dwóch na trzech chorych. U niektórych pacjentów pojawiają się również halucynacje na poziomie zmysłu dotyku (choremu wydaje się, że ktoś go dotyka, kiedy nie ma nikogo w pobliżu), wzroku, powonienia i smaku;

• negatywne emocje – u chorych na schizofrenię często obserwuje się wrogość i podejrzliwość, następuje utrata motywacji i zainteresowania. Schizofrenik zamyka się w sobie. Zdarza się również, że emocje pojawiają się w niewłaściwych momentach (śmiech bez powodu lub jako reakcja na dramatyczne wydarzenie);

• zaburzenia zachowania – chory może mieć okresy poruszenia lub przeciwnie – stany otępienia. Podniecenie katatoniczne przejawia się podwyższoną, przesadną aktywnością. Mogą pojawić się również zachowania agresywne lub akty przemocy. Z drugiej strony, katatonia polega na pozostawaniu bez ruchu, w tej samej pozycji, nawet przez kilka dni. Ponadto obserwuje się zmiany w wyglądzie zewnętrznym chorego i unikanie kontaktów międzyludzkich oraz aktywności społecznych.

Nie wszystkie objawy schizofrenii występują u wszystkich chorych, również ich intensywność jest różna u poszczególnych pacjentów.

Na temat schizofrenii krąży wiele fałszywych twierdzeń i niedomówień. Często błędnie uważa się, że wszyscy chorzy cierpią na rozdwojenie osobowości. Równie powszechne jest przekonanie, że schizofrenicy są niebezpieczni dla otoczenia i brutalni. Tymczasem agresja u takich osób pojawia się rzadko i tylko w czasie ostrych napadów choroby. Poza tym nie należy zapominać o tym, że schizofrenia jest chorobą, która wymaga leczenia i że sama chęć wyleczenia lub zmiana otoczenia nie wystarczą, żeby pozbyć się zaburzeń.

Wieloletnie obserwacje i badania mające na celu wykazać, jak rozwija się schizofrenia, udowodniły, że najwcześniejsze objawy schizofrenii pojawiają się we wczesnej fazie dorosłości. U mężczyzn okres ten przypada zazwyczaj między 18. a 22. rokiem życia. Nieco później wyznacza się go u kobiet. W ich przypadku pierwsze objawy schizofrenii występują najczęściej w wieku dwudziestu kilku lat lub bezpośrednio po ukończeniu 30. roku życia.

Przyczyny schizofrenii są związane z produkcją neuroprzekaźnika zwanego dopaminą. Jeśli w jednej części mózgu substancja jest produkowana w nadmiernych ilościach, wpływa negatywnie na odbierane ze środowiska zewnętrznego bodźce. W sytuacji, gdy dopaminy jest za mało, występują uczucia apatii, zmęczenia, osamotnienia oraz dezorientacji, a więc symptomy podobne do depresji.

Schizofrenia może być kontrolowana, jeśli chory przyjmuje regularnie odpowiednie leki. Ponadto zalecana jest terapia u psychiatry. Jednak oprócz tego, warto zatroszczyć się samemu o sprawność swojego mózgu, np. poprzez pozytywne myślenie oraz unikanie sytuacji stresowych.

• Nie dopuść do obniżenia sprawności mózgu.

• Unikaj spożywania alkoholu oraz narkotyków, które mają destrukcyjny wpływ na mózg.

• Jeśli przyjmujesz leki, uważaj na to, co jesz i pijesz, a leki zawsze przyjmuj regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza. Przede wszystkim bądź świadomy swojego zachowania, tzn. obserwuj się i wyłapuj wszelkie zmiany.

• Dowiedz się jak najwięcej o swojej chorobie.

• Zapytaj lekarza, jaki rodzaj schizofrenii został u ciebie zdiagnozowany oraz interesuj się jego fachową opinią o zmianie twojego stanu psychicznego.

• Nie zamykaj się w swoim świecie.

• Otwórz się na innych i mów im o swoich uczuciach. Tym bardziej, że choroba jest związana z ogromnym stresem, co w konsekwencji może prowadzić do prób samobójczych, sięgania po narkotyki lub utraty pracy. Bardzo ważne jest, by rozmawiać z bliskimi o swoich uczuciach, obawach i problemach.

• Jeśli masz problemy finansowe związane z utratą pracy, zwróć się do opieki społecznej po zasiłek dla niepełnosprawnych.

• Otocz się rodziną i przyjaciółmi, gdyż samotność pogłębia problem schizofrenii. Dołącz do grup wsparcia, gdzie znajdziesz specjalistów oraz inne osoby dotknięte tym problemem. Będziesz mógł  z nimi swobodnie rozmawiać o trudnej sytuacji, z którą próbujesz się uporać.