Oligospermia – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Oligospermia to zaburzenie, istotą którego jest osłabienie jakości nasienia poprzez zmniejszenie się ilości plemników w ejakulacie. Choć jest to jedna z najczęstszych przyczyn niepłodności mężczyzn, nieprawidłowość ta nie przekreśla szans na zostanie ojcem. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest oligospermia?
Oligospermia, inaczej oligozoospermia, to zbyt niska liczba plemników w nasieniu. Mówi się o niej, gdy w jednym mililitrze nasienia jest mniej niż 15 milionów plemników. To jedna z częstszych przyczyn męskiej niepłodności. Co ważne patologia może mieć charakter stały lub przejściowy.
Istnieją różne typy oligospermii, zależne od liczby plemników w nasieniu. Wyróżnia się:
- łagodną oligospermię: 10-15mln plemników/ml,
- umiarkowaną oligospermię: 5-10 mln plemników/ml,
- ciężką oligospermię: 0-5 mln plemników/ml,
- kryptozoospermię: w nasieniu obecne są nieliczne plemniki,
- azoospermię. To najcięższa forma oligospermii, oznaczająca brak plemników w nasieniu.
Zaburzenie to charakteryzuje się obniżoną koncentracją plemników, co może mieć wpływ na zdolności reprodukcyjne mężczyzny. Oznacza to, że choć oligozoospermia nie daje żadnych objawów, para ma trudności z zajściem w ciążę.
Mała ilość plemników w ejakulacie może utrudniać zapłodnienie, ale nie zawsze je uniemożliwia. Naturalne zapłodnienie, bez większych problemów, jest możliwe wyłącznie w przypadku łagodnej odmiany oligospermii. W pozostałych przypadkach niezbędne może okazać się leczenie. W przypadku każdego stopnia schorzenia, oprócz azoospermii, możliwe jest wykonanie zabiegu inseminacji domacicznej. Zabieg polega na wprowadzeniu - w czasie owulacji - nasienia bezpośrednio do dróg rodnych kobiety (przy użyciu specjalnego cewnika).
2. Przyczyny oligospermii
Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na spadek liczby plemników, przyczyniający się do pojawienia się oligospermii. Odpowiadają za nią na przykład:
- zaburzenia procesu spermatogenezy, czyli produkcji plemników,
- niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie, braku nasieniowodów, torbiele na nasieniowodach,
- schorzenia endokrynologiczne: hipergonadotropowy hipogonadyzm, izolowany niedobór gonadotropin, zespoły genetyczne, na przykład zespół Klinefeltera, który odpowiada za nieprawidłowy rozwój płciowy chłopców w okresie dojrzewania,
- żylaki powrózka nasiennego,
- wnętrostwo,
- infekcje (zapalenie jąder, świnkowe zapalenie jąder), zmiany po stanach zapalnych okolic intymnych,
- niehigieniczny styl życia. Największe znaczenie mają używki (alkohol, papierosy, substancje toksyczne) i niektóre leki (np. sterydy anaboliczne), ale również przegrzewanie jąder (przyczynia się do tego noszenie obcisłej bielizny ze sztucznych materiałów czy korzystanie z sauny).
Zdarza się, że przyczyn oligospermii nie można ustalić. W sytuacji, gdy możliwe patologie wykluczone, rozpoznaje się zaburzenie o nieustalonym podłożu. Oligospermia idiopatyczna jest najczęstszą formą męskiej niepłodności.
3. Diagnostyka i leczenie
Oligospermia nie zawsze jest stanem stałym. Często wskutek leczenia i zmiany trybu życia, wprowadzenia diety i suplementacji, sytuacja wraca do normy i się stabilizuje. Oligozoospermia może mieć zatem charakter przejściowy.
Aby zdiagnozować oligospermię wykonuje się badanie nasienia. Polega ono na obserwacji nasienia wymieszanego z wodą destylowaną. Seminogram sprawdza liczbę plemników, objętość ejakulatu, kwasowość, ruchliwość plemników, prawidłową budowę, żywotność oraz krwinki białe. Materiał do badania oddawany jest do jałowego pojemnika, przed tym wymagana jest krótka abstynencja seksualna.
Seminogram to podstawowe badanie zlecane mężczyznom, którzy bezowocnie starają się z partnerką o dziecko od roku. Czasem niezbędne są dodatkowe badania hormonów: FSH, LH, prolaktyny i testosteronu.
By móc podjąć się leczenia oligospermii, konieczne jest zdiagnozowanie przyczyny, ponieważ można ją leczyć zarówno farmakologicznie (na przykład za pomocą terapii hormonalnej), jak i chirurgicznie (gdy oligospermia wynika z żylaków powrózka nasiennego lub wnętrostwa).
W leczeniu oligospermii idiopatycznej bardzo duże znaczenie mają czynniki zewnętrzne i zmiana stylu życia. Kluczowe jest przestrzeganie zasad racjonalnej diety, stosowanie suplementów diety (ważna jest witamina C i E, cynk, selen i kwas foliowy), a także wprowadzenie codziennej i umiarkowanej aktywności fizycznej oraz unikanie używek oraz stresu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.