Ossikuloplastyka

Najczęstsze przyczyny mogące doprowadzić do zniszczenia struktur anatomicznych ucha środkowego to urazy oraz przewlekłe stany zapalne. Uszkodzenie błony bębenkowej oraz łańcucha kosteczek słuchowych może prowadzić do pogorszenia słuchu, ponieważ zaburza przewodzenie dźwięków do ucha wewnętrznego, co objawia się niedosłuchem przewodzeniowym. Jeśli u chorego współistnieją zmiany w uchu wewnętrznym, które powodują pogorszenie zdolności odbiorczych ucha (tzw. niedosłuch odbiorczy), mówi się wówczas o niedosłuchu mieszanym. Uszkodzenie łańcucha przewodzącego dźwięki w uchu środkowym leczy się operacyjnie. Zabieg ten określa się mianem ossikuloplastyki.

1. Na czym polega ossikuloplastyka?

Ossikuloplastyka to dokładnie plastyka kosteczek słuchowych, czyli operacja rekonstrukcji łańcucha przewodzącego dźwięki w uchu środkowym, która ma na celu poprawę słuchu. W wielu przypadkach zabieg ten wykonywany jest jednocześnie z rekonstrukcją zniszczonej błony bębenkowej (myringoplastyka) lub stanowi końcowy etap operacji, mającej na celu usunięcie zmian zapalnych i perlaka. Rekonstrukcja kosteczek słuchowych może być również wykonywana po uprzednich zabiegach usunięcia zmian chorobowych z ucha.

Sam zabieg zależy od typu uszkodzenia kosteczek i może polegać na:

• zastąpieniu zniszczonych kosteczek słuchowych przez materiały z tkanek własnych pacjenta lub odpowiednią protezą;
• rekonstrukcji kosteczek za pomocą cementu;
• połączeniu rozerwanego łańcucha kosteczek (klejem, cementem, tasiemką metalową) lub mobilizacji jego nieruchomych fragmentów.

W ten sposób zostaje przywrócona odpowiednia ruchomość łańcucha kosteczek słuchowych i następuje polepszenie przewodzenia dźwięków. Ossikuloplastyka wykonywana jest zazwyczaj przez przewód słuchowy zewnętrzny, tak że na zewnątrz niewidoczne są jakiekolwiek ślady czy blizny. Istnieje również możliwość operacji po wykonaniu cięcia za małżowiną uszną, ale ta forma ossikuloplastyki jest rzadziej stosowana. Po zabiegu w uchu pozostaje opatrunek. Efekt słuchowy operacji ujawnia się dopiero po wyjęciu opatrunku, co następuje najczęściej po około tygodniu.

2. Przebieg plastyki kosteczek słuchowych

Materiały stosowane w ossikuloplastyce można podzielić na trzy grupy:

• tkanki własne pacjenta;
• materiały sztuczne;
• przeszczepy tkanek.

Jeśli to możliwe, otochirurg w pierwszej kolejności stara się wykonać rekonstrukcję kosteczek słuchowych z tkanek własnych pacjenta. Najczęściej wykorzystywane są do tego celu pozostałe fragmenty kosteczek słuchowych, które po odpowiednim przygotowaniu są implantowane do ucha. Stosuje się także takie materiały, jak chrząstka pobierana najczęściej z małżowiny usznej czy odpowiednio uformowane niewielkie fragmenty tkanki kostnej pobranej z kości skroniowej.

Jeśli jednocześnie wykonywana jest myringoplastyka, czyli rekonstrukcja błony bębenkowej, to najczęściej pobiera się niewielki fragment ochrzęstnej, cienki płatek chrząstki czy fragment powięzi mięśnia skroniowego. W innych przypadkach wykonuje się rekonstrukcje z użyciem specjalistycznych cementów i klejów, dających możliwości połączenia, a nawet odbudowania zniszczonego w wyniku stanów zapalnych fragmentu kosteczki słuchowej. W innych sytuacjach stosuje się protezi, zastępujące odpowiednie fragmenty łańcucha kosteczek słuchowych. Są one wykonane z tworzyw sztucznych, cementów szkłojonomerycznych lub metali. W wielu przypadkach materiały sztuczne łączy się z tkankami własnymi. Ossikuloplastyka wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Zapewnia to bezpieczeństwo pacjentowi i komfort chirurgowi. Możliwe jest stosowanie znieczulenia miejscowego, ale należy ograniczyć je do przypadków, gdy jako jedyne jest ono dopuszczalne z powodów medycznych. Po operacji pacjent wymaga przyjmowania niewielkich dawek leków przeciwbólowych.

Rekonwalescencja po ossikuloplastyce i możliwe powikłania

Najtrudniejsze są pierwsze godziny po narkozie. Mogące wystąpić zawroty głowy i nudności na ogół ustępują w ciągu pierwszych kilkunastu godzin. Okres pobytu w szpitalu obejmuje zwykle kilka dni po operacji. Po całkowitym usunięciu opatrunku z ucha (około 7 dni po operacji) pacjent może odczuwać, że dźwięki są głośne (czasami nawet drażniące). Po kilku dniach zjawisko to ustąpi i zostanie zaakceptowany nowy poziom słyszenia. Kontrolne badania słuchu wykonywane są w różnych odstępach czasu, jednak obiektywny wynik zabiegu można ocenić po około 4 tygodniach od operacji. Przez około miesiąc od zabiegu nie wolno moczyć operowanego ucha. Operacja uszu może skutkować powikłaniami natury ogólnej bądź chirurgicznej. Powikłania ogólne wiążą się z infekcjami, znieczuleniem, podawanymi lekami, unieruchomieniem, chorobami współistniejącymi itp. Powikłania chirurgiczne obejmują:

• głęboki niedosłuch lub całkowitą głuchotę operowanego ucha;
• uszkodzenie nerwu twarzowego, co prowadzi do porażenia mięśni twarzy po operowanej stronie;
• uszkodzenie struny bębenkowej, co objawia się zaburzeniami czucia, smaku na języku po stronie operowanej;
• długotrwałe zaburzenia równowagi;
• powstanie lub nasilenie się szumów usznych;
• perforację błony bębenkowej;
• brak poprawy słuchu.

Powyższe powikłania są bardzo rzadkie i zależą od stopnia nasilenia zmian chorobowych w uchu oraz doświadczenia zespołu chirurgów.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.