Parathormon - działanie, wskazania do badania, interpretacja wyników
Parathormon (PTH) jest hormonem produkowanym przed gruczoły przytarczyczne. Chemicznie jest to linijny polipeptyd zbudowany z 84 aminokwasów. W organizmie parathormon może być magazynowany tylko w niewielkich ilościach, ponieważ ulega rozpadowi już w miejscu biosyntezy. Wydzielanie parathormonu przez przytarczyce zależy od kalcemii, czyli poziomu wapnia we krwi. Co warto wiedzieć o parathormonie?
1. Działanie parathormonu
Parathormon jest wydzielany przez przytarczyce pod wpływem spadku poziomu wapnia we krwi, czyli tzw. hipokalcemii. Cząsteczka parathormonu po uwolnieniu do krwi łączy się ze swoistym receptorem błonowym na komórce docelowej.
Doprowadza to do aktywacji enzymu o nazwie cyklaza adenylowa, która zaczyna produkować mediator działania parathormonu, czyli cAMP (cykliczny adenozynomonofosforan).
Efekt działania parathormonu polega głównie na zwiększeniu stężenia wapnia we krwi, czyli podniesieniu kalcemii. Wapń do krwi pod wpływem parathormonu przenika z kości, co doprowadza do zmniejszenia ich mineralizacji.
Poza tym parathormon zmniejsza stężenie fosforanów w osoczu poprzez zwiększenie ich wydzielania z moczem.
2. Wskazania do badania poziomu parathormonu
- podejrzenie nadczynności przytarczyc,
- podejrzenie niedoczynności przytarczyc,
- podejrzenia nowotworu,
- zaburzenia gospodarki fosforanowej,
- podejrzenia zatrucia witaminą D,
- operacja usunięcia przytarczyc,
- hipokalcemia,
- hiperkalcemia.
3. Normy parathormonu
Poziom parathormonu oznacza się z próbki krwi pobranej na antykoagulant. Krew pobiera się na czczo (co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku). Po pobraniu krwi, a przed wykonaniem pomiaru parathormonu, osocze należy szybko oddzielić od krwinek.
Próbka może być przechowywana jedynie do 24 godzin w lodówce (konieczność dłuższego przetrzymywania próbki wymaga jej zamrożenia, maksymalnie do 2 godzin od pobrania).
Poziom parathormonu oznacza się z osocza lub surowicy za pomocą metod radioimmunologicznych lub nieizotopowych metod immunochemicznych z użyciem automatycznych analizatorów. Wartości parathormonu stanowiące normę wahają się w granicach: 1,1 - 6,7 pmol/l (10 - 60 pg/ml).
4. Interpretacja wyników parathormonu
Niedobór parathormonu może świadczyć o zniszczeniu przytarczyc, które może nastąpić w wyniku urazu, stanu zapalnego, nowotworu, procesu autoimmunologicznego lub radioterapii.
Nadmiar parahormonu występuje w przebiegu pierwotnej nadczynności przytarczyc, najczęściej spowodowanej pojedynczym gruczolakiem, który produkuje parathormon niezależnie od poziomu kalcemii.
Zdarza się, że zbyt duży poziom PTH to wynik ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek (głównie wskutek hiperfosfatemii, czyli zwiększenia stężenia fosforanów we krwi ponad normę, które występuje w tych chorobach).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
