Tabletka dzień po - cena, działanie, skutki uboczne, decyzja TK

Antykoncepcja awaryjna, doraźna, kryzysowa, ratunkowa to inne określenia tabletki dzień po, którą stosuje się po odbyciu stosunku seksualnego. Jest to forma ochrony przed ciążą w sytuacji, kiedy zawiodą inne formy zabezpieczenia. Ile kosztuje tabletka dzień po, kiedy można ją zastosować i w jaki sposób działa? Jakie są skutki uboczne tabletki dzień po? Czy istnieją przeciwwskazania do jej spożycia? Czym różni się antykoncepcja awaryjna od tabletek wczesnoporonnych?

1. Co to jest tabletka dzień po?

Tabletka dzień po, czyli morning after pill lub EC - emergency contraception to awaryjna antykoncepcja, której celem jest stworzenie warunków uniemożliwiających zapłodnienie. Pigułka nie doprowadza do poronienia i nie zagraża zarodkowi, który już zagnieździł się w macicy.

W Polsce istnieją dwa rodzaje pigułek "dzień po", obie są dostępne wyłącznie na receptę. Zostanie ona wypisana gdy podczas stosunku seksualnego zawiedzie inna metoda zabezpieczenia, kobieta zostanie zgwałcona lub zapomni zażyć tabletki antykoncepcyjnej. Produkt stosuje się jednorazowo, bez względu na dzień cyklu miesiączkowego.

Wyróżnia się dwie podstawowe tabletki "po" - Escapelle i EllaOne.

2. Cena tabletki dzień po

Produkty różnią się ceną w zależnością od ich rodzaju. Tabletka dzień po EllaOne kosztuje 90-120 złotych. Natomiast za Escapelle trzeba zapłacić od 35 do 60 złotych. W każdej aptece cena antykoncepcji awaryjnej może być nieco inna, warto sprawdzić ją w kilku najbliższych punktach i wybrać najbardziej korzystny.

3. Jak działa tabletka dzień po?

Tabletka dzień po Escapelle ma w składzie syntetyczny progesteron, który zahamuje owulację, jeżeli zostanie zażyty tuż przed jajeczkowaniem. Wtedy w ciele kobiety nie zachodzą warunki, umożliwiające zapłodnienie. Jednocześnie hormon zmienia strukturę błony śluzowej macicy, tak aby zarodek nie mógł się w niej zagnieździć.

Tabletka dzień po nie ma działania poronnego, jeżeli ciąża już zaczęła się rozwijać to z pewnością jej nie przeszkodzi. Pigułkę Escapelle (inaczej Levonelle) należy zażyć w ciągu 72 godzin od stosunku seksualnego. Natomiast drugi rodzaj, czyli tabletka dzień po EllaOne działa w inny sposób.

Substancja czynna octan uliprystalu hamuje wypuszczanie komórki jajowej przez jajniki. Dodatkowo doprowadza też zmian w macicy, które znacznie utrudniają implementację pęcherzyka ciążowego. EllaOne zadziała po przyjęciu w ciągu 120 godzin od współżycia.

Warto pamiętać, że tabletki dzień po są najbardziej skuteczne w ciągu 24 godzin od zbliżenia. Szacuje się, że w tym czasie na 98% uchronią przed ciążą. Jeśli w ciągu 3 godzin po połknięciu preparatu wystąpią wymioty należy przyjąć kolejną dawkę.

4. Kiedy zażyć tabletkę dzień po?

Tabletka dzień po nie jest metodą antykoncepcyjną. Została stworzona do stosowania w szczególnych, awaryjnych okolicznościach. Recepta na tabletkę dzień po powinna zostać wypisana jedynie w przypadku następujących sytuacji:

• stosunek seksualny bez zabezpieczenia,
• pękniecie prezerwatywy,
• zsunięcie się prezerwatywy,
• nieprawidłowe stosowanie tabletek antykoncepcyjnych,
• stosunek seksualny w dni płodne bez antykoncepcji,
• zbyt późne wyjęcie penisa podczas stosunku przerywanego,
• oderwanie plastra antykoncepcyjnego,
• wydalenie wkładki wewnątrzmacicznej,
• nieprawidłowe stosowanie globulek antykoncepcyjnych,
• spóźnione o ponad 14 dni wstrzyknięcie noretysteronu,
• spóźniona iniekcja estrogenu,
• spóźnione wstrzyknięcie progesteronu,
• gwałt.

Tabletka dzień po EllaOne obniża skuteczność antykoncepcji hormonalnej, po jej spożyciu należy na 5 dni zrezygnować z tej formy zabezpieczenia. Dzięki temu nie ma też ryzyka wystąpienia niepożądanych interakcji. Natomiast kobiety, które regularnie stosują tabletki antykoncepcyjne powinny zdecydować się na Escapelle.

Tabletka dzień po Escapelle jest polecana również dla osób, które karmią piersią ale rzadziej niż co 3 godziny. Następnego dnia można już wrócić do stosowania tradycyjnych pigułek hormonalnych.

5. Jak często można stosować tabletki dzień po?

Tabletka po może być stosowana tylko w sytuacjach awaryjnych i nie można jej stosować jako metody antykoncepcyjnej. Zażycie pigułki uzasadnione jest tylko w przypadku kiedy podczas stosunku pęknie prezerwatywa, kiedy zapomni się o przyjęciu tabletek antykoncepcyjnych lub w przypadku gwałtu. Przyjęcie większej liczby tabletek niż zaleca producent skutkuje poważnymi zaburzeniami hormonalnymi.

6. Skutki uboczne tabletki dzień po

Tabletka dzień po może wywołać wiele dolegliwości, które zazwyczaj nie są groźne i nie wymagają konsultacji lekarskiej. Gdyby jednak były bardzo uciążliwe warto spotkać się ze specjalistą. Skutki uboczne, które mogą pojawić się w ciągu kilku godzin po zażyciu tabletki dzień po to:

• nudności i wymioty,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• uczucie rozbicia,
• wrażenie opuchlizny na ciele,
• wrażliwość piersi,
• ból piersi,
• zmęczenie,
• huśtawki nastrojów,
• ból mięśni,
• ból kręgosłupa,
• ból miednicy.
• pokrzywka,
• świąd skóry,
• obrzęk twarzy.

Tabletka dzień po może wywołać również skutki, które pojawiają się w późniejszym czasie i są to:

• bolesne miesiączkowanie,
• opóźnienie miesiączki o ponad tydzień,
• krwawienia między miesiączkami,
• zaburzenia hormonalne.

U części kobiet po spożyciu tabletki dzień po pojawiania się krwawienie w ciągu 7 dni. Niektórzy czekają na nie o wiele dłużej i bywa, że jest o wiele bardziej bolesne niż wcześniej. Wielokrotne przyjmowanie pigułki dzień po może doprowadzić do całkowitego rozregulowania cyklu menstruacyjnego.

7. Kto nie powinien stosować tabletki dzień po?

W niektórych sytuacjach przyjęcie tabletki dzień po może być niebezpieczne dla zdrowia. Przed spożyciem pigułki należy porozmawiać z lekarzem, gdy występuje:

• ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej,
• chora wątroba,
• nowotwór,
• zaburzenia zakrzepowo-zatorowe,
• astma,
• zapalenie przydatków,
• choroba Leśniewskiego-Crohna.

7 powodów, dla których antykoncepcja może być nieskuteczna [10 zdjęć]

Wydawać by się mogło, że antykoncepcja gwarantuje 100% zabezpieczenia przed ciążą. Niestety bywają takie...

zobacz galerię

8. Tabletka dzień po a tabletki wczesnoporonne

Wszystkie kontrowersje, związane z tabletką dzień po wynikają z różnego definiowania zapłodnienia. Z naukowego punktu widzenia nie został określony moment rozpoczęcia ciąży, ponieważ jest to proces.

Niektórzy uważają zatem, że zapłodnienie rozpoczyna pojawienie się plemników w drogach rodnych lub ich wniknięcie do komórki jajowej. Lekarze twierdzą, że o zapłodnieniu można mówić, gdy w macicy jest zagnieżdżony zarodek.

Z oświadczenia Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że tabletka dzień po działa inaczej niż pigułka wczesnoporonna. Antykoncepcja doraźna nie ma wpływu na obumarcie zarodka, w przeciwieństwie do środków poronnych. Środki tego typu utrudniają jedynie zapłodnienie.

Możliwa jest jednak ciąża mimo zażycia tabletki dzień po, jeżeli na przykład została zastosowana zbyt późno. Zadaniem tabletki wczesnoporonnej jest natomiast usunięcie zarodka z macicy i można jej użyć po dłuższym czasie od stosunku seksualnego.

Z tego względu w Polsce nie ma możliwości zakupienia francuskiej tabletki Mifegyne (RU 486). To produkt sterydowy, zawierający prostaglandynę, która wywołuje skurcze macicy i bezpośrednio prowadzi do poronienia.

Pigułka ma wielu przeciwników, ponieważ jest metodą aborcji, a gdy nie zadziała poprawnie skutkuje wieloma deformacjami płodu. Dziecko wówczas rodzi się z poważnymi problemami zdrowotnymi, często musi przejść wiele operacji i nie ma pewności, że wróci do zdrowia.

9. Czy tabletka dzień po jest legalna? Decyzja Trybunału Konstytucyjnego

Do kwietnia 2015 roku każdy powyżej 15. roku życia mógł zakupić tabletkę ellaOne bez recepty. Escapelle zawsze była dostępna jedynie na receptę. Wówczas Komisja Europejska twierdziła, że produkty tego typu mogą być bezpiecznie używane bez recepty.

Sytuacja zmieniła się w lipcu 2017 roku i obecnie tabletka dzień po jest sprzedawana wyłącznie na receptę. Wszystko zaczęło się od słów Ministra Zdrowia Konstantego Radziwiłła, który stwierdził wszystkie środki antykoncepcyjne są w Polsce dostępne na receptę, poza tabletką dzień po.

25 maja 2017 roku przegłosowano projekt ustawy, wprowadzającą recepty na tabletki dzień po. Dokładnie od 22 lipca 2017 roku nie ma możliwości zakupu środków tego typu bez wcześniejszej wizyty u lekarza. Co ciekawe, tabletki dzień po bez recepty są sprzedawane jedynie w Bośni i Hercegowinie, Rosji, na Ukrainie i Węgrzech.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 roku zmieniło przesłanki, umożliwiające przeprowadzenie legalnej aborcji. Decyzja ta nie ma wpływu na tabletki "po", ponieważ są one traktowane jako forma antykoncepcji, a nie środek wczesnoporonny.

Należy jednak pamiętać, że tabletka dzień po nie powinna być traktowana jako standardowy sposób antykoncepcji, ponieważ duża dawka hormonów zawarta w pigułce nie jest obojętna dla organizmu – powoduje burzę hormonalną, rozregulowuje cykl miesiączkowy i obciąża wątrobę.