Pijawki - wpływ na zdrowie, leczenie pijawkami, przeciwwwskazania

Pijawki lekarskie są pasożytami żywiącymi się krwią kręgowców, mogą jednorazowo wessać 10-15 ml krwi. Ślina pijawek zawiera hirudynę – substancję, która zapobiega krzepnięciu krwi, a także specyficzną histaminę, powodującą rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Przyssanie się pijawki do skóry jest bezbolesne, później pojawia się swędzenie i obrzęk. W medycynie stosuje się leczenie pijawkami hodowanymi w sterylnych warunkach, jest to tzw. hirudoterapia. Co warto wiedzieć o pijawkach?

1. Wpływ pijawek na zdrowie

Wiadomo, że już starożytni Egipcjanie polecali przystawianie pijawek, aby wysysały zepsutą krew. Praktyki upustu krwi stosowano m.in. w starożytnej Grecji i w całej średniowiecznej Europie.

Aż do połowy XIX wieku leczenie pijawkami stosowane było głównie przez tzw. znachorów. Medycyna konwencjonalna wzbraniała się przed uznaniem stawiania pijawek za metodę skuteczną.

Zobacz film: "Rak prostaty. Historia Stanisława"

Jednak liczne badania potwierdzają efektywność pijawek lekarskich w terapii wielu chorób. Obecnie leczenie pijawkami, czyli hirudoterapia, wraca do łask i niesie ze sobą wiele korzyści.

Pijawki są obecnie najsilniejszym znanym lekiem, poprawiającym funkcjonowanie układu krążenia u człowieka. Pijawki, a właściwie związki, które wpuszczają ze śliną do krwi, pomagają na:

• wrzody żołądka i dwunastnicy,
• żylaki,
• zakrzepowe zapalenie żył,
• alergie,
• bóle głowy,
• reumatyzm,
• zapalenie korzonków,
• rwę kulszową,
• choroby płuc i oskrzeli,
• miażdżycę,
• chorobę niedokrwienną serca,
• trudno gojące się rany,
• krwiaki i zakrzepy,
• hemoroidy,
• nadciśnienie,
• niedociśnienie,
• choroby kręgosłupa,
• choroby skóry,
• impotencję,
• prostatę,
• depresję,
• niektóre choroby kobiece,
• cellulit.

Pijawki stosowane są także u chorych po operacji przyszycia palców, uszu, prącia oraz w kuracjach odmładzających. Lista chorób, które mogą być leczone za pomocą pijawek lekarskich jest imponująca. Rezultaty terapii zależą jednak od wielu czynników, m.in. od płci, wagi ciała oraz zaawansowania choroby.

Stawianie pijawek lekarskich nie należy już dzisiaj do znachorskich praktyk. Hirudoterapia w wielu krajach refundowana jest przez kasy chorych. W 1996 roku potwierdzono badaniami naukowymi korzystne działanie hirudozwiązków na stymulację wzrostu komórek nerwowych.

W związku z tym duże nadzieje wiąże się z możliwością leczenia poporodowych porażeń mózgowych u dzieci oraz choroby Parkinsona i Alzheimera u osób w podeszłym wieku. Jest to metoda całkowicie nieinwazyjna, dlatego też poleca się ją jako alternatywę dla standardowego leczenia.

2. Jak wygląda leczenie pijawkami?

Pijawka przystawiana jest w chore miejsce na ciele pacjenta. Wczepia się w skórę otworem gębowym wyposażonym w mikroskopijne ząbki, dlatego nie można jej odrywać.

Pacjenci podczas hirudoterapii często obawiają się bólu. Zabieg nie jest bolesny, ponieważ wśród związków wpuszczanych przez pijawkę do krwiobiegu są takie, które mają działanie przeciwbólowe i lekko znieczulające.

Chorzy pytają również o to, czy pijawki będą się poruszać po ciele i przemieszczać. Podczas zabiegu pijawka przystawiana jest w ściśle określone miejsce i tam pozostaje. Cały zabieg trwa do półtorej godziny.

Sam proces przystawiania pijawek nie jest zabiegiem zbyt skomplikowanym, pod warunkiem, że jest wykonany przez osobę zaznajomioną teoretycznie i praktycznie z zasadami hirudoterapii.

Według medycyny ludowej, w całym procesie hirudoterapeutycznym należy zastosować tyle pijawek, aby na 1 kg masy ciała chorego przypadała jedna pijawka.

Współcześnie uważa się, że do ilości tych należy podchodzić z dużą rezerwą i brać pod uwagę płeć, wiek, rodzaj schorzenia i jego zaawansowanie, okres trwania choroby, temperament pacjenta, budowę jego ciała i psychiczne nastawienie do terapii pijawkowej.

W jednym seansie terapeutycznym przystawia się jednorazowo 2, 3, 5, 7 lub 9 pijawek w pięciodniowych odstępach czasu. Przed i po seansie hirudoterapii należy zmierzyć pacjentowi ciśnienie krwi.

Zdarza się bowiem, że występują zawroty głowy, osłabienie i lekka hipotonia. Przy stawianiu pijawek zawsze należy przestrzegać zasad aseptyki. Stosowane podczas zabiegu opatrunki muszą być sterylne.

Przed seansem najlepiej wymyć ręce mydłem i pracować w gumowych rękawiczkach. W czasie pierwszej doby po seansie hirudoterapii nie wolno ranki moczyć wodą. Pełną kąpiel można wziąć dopiero na trzeci dzień. Po kąpieli rankę trzeba zabezpieczyć niewielkim opatrunkiem.

3. Przeciwwskazania do leczenia pijawkami

Istnieje szereg sytuacji, które albo uniemożliwiają zastosowanie leczenia pijawkami – są to tzw. przeciwwskazania bezwzględne, albo wymagają wiedzy i doświadczenia lekarza warunkowo ordynującego zabiegi – są to tzw. przeciwwskazania względne.

Do przeciwwskazań bezwzględnych należą:

• hemofilia,
• poważna anemia,
• ciąża,
• wiek poniżej 10. roku życia,
• uczulenie na hirudozwiązki,
• nowotwory złośliwe.

Do przeciwwskazań względnych należą:

• umiarkowana anemia,
• zaburzenia krzepliwości krwi,
• niskie ciśnienie krwi,
• krwawienie miesięczne u kobiet,
• alergie.

Terapia pijawkami wymaga od osoby leczącej doświadczenia i wiedzy. Należy zwrócić uwagę na leki, które zażywa pacjent – często istnieje konieczność modyfikacji dawek lub odstawienia medykamentów.

Inne czynniki istotne dla hirudoterapii, to: wiek pacjenta, wydolność organizmu, indywidualne reakcje obronne (w tym alergiczne), choroby współwystępujące.

4. Gabinety hirudoterapii

Zwolennicy tej metody podkreślają, że w wydzielinie, którą produkują pijawki, znajduje się blisko 100 cennych związków pomagających człowiekowi uporać się z różnymi dolegliwościami. Sceptycy zauważają z kolei, że hirudoterapia to metoda leczenia niepoparta żadnymi badaniami naukowymi. Gdzie leży prawda?

Pijawki stały się modne. Niemal w każdym dużym polskim mieście bez trudu znajdziemy gabinet stosujący hirudoterapię. O jej zaletach przekonują gwiazdy show biznesu.

– Traktuję stawianie pijawek jako zabieg kosmetyczny – mówi w „Newsweeku” Ewa Kasprzyk. – Wierzę, że odmładzają, pomagają zachować urodę i dobre samopoczucie. Tego zaś, że wzmagają odporność, jestem pewna, bo przed zabiegami często chorowałam, a teraz wcale – zapewnia aktorka.

Miłośniczką takich zabiegów jest także Demi Moore, która specjalnie przylatuje do znanej austriackiej kliniki, gdzie stosuje się pijawki lekarskie. W wywiadach hollywoodzka gwiazda przekonuje, że dzięki nim nie tylko lepiej wygląda, ale przede wszystkim świetnie się czuje.

Czy hirudoterapia jest tylko krótkotrwałą modą, czy może skuteczną odpowiedzią medycyny alternatywnej na problemy zdrowotne współczesnego człowieka?

W czerwcu 2004 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków uznała pijawki za środek leczniczy i dopuściła je do obrotu. Hirudoterapia jest oficjalnie praktykowana, także przez lekarzy, w Wielkiej Brytanii, Niemczech czy Rosji. W Polsce zasady stosowania pijawek wciąż nie są uregulowane, co nie przeszkadza wielu osobom w korzystaniu z zabiegów. Jednak warto być rozważnym.

– W hirudoterapii należy używać wyłącznie pijawek z hodowli laboratoryjnej, które posiadają odpowiednie świadectwo pochodzenia – tłumaczy dr n. med. Marzena Gajewska, specjalista chorób wewnętrznych i alergolog w Centrum Medycznym ENEL-MED.

– Lekarz kładzie na skórze pacjenta pijawkę, która przylega za pomocą otworu gębowego, wyposażonego w przyssawki i trzy promieniście ułożone szczęki z chitynowymi zębami. Po nakłuciu pobiera krew z żywiciela.

Z ciała osoby ukąszonej potrafi wyssać ilość krwi odpowiadającą jej dziesięciokrotnej masie, jednocześnie z jej gruczołów ślinowych do krwiobiegu człowieka uwalniane są liczne substancje lecznicze. Po zabiegu pijawki są niszczone, gdyż zabronione jest stosowanie tych samych osobników w leczeniu różnych pacjentów – wyjaśnia specjalistka.

Jeszcze do lat 60. XX wieku uważano, że przystawienie pijawki powoduje tylko upust krwi. Później jednak wykryto pierwszą substancję wydzielaną przez to stworzenie, czyli hirudynę – najmocniejszy obecnie znany lek przeciwzakrzepowy.

Do dziś udało się wyizolować blisko 100 związków produkowanych przez pijawki. Są to m.in.: inhibitory agregacji płytek (apyraza, saratyna), inhibitory proteaz o działaniu przeciwzapalnym (hirustaza, bdeliny), endorfiny, neuroprzekaźniki (dopamina, acetylocholina, serotonina, histamina), inhibitory wzrostu mikroorganizmów czy hormony (kortyzol, progesteron, estradiol, testosteron).

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.