Plamki Fordyce‘a - przyczyny, zapobieganie, leczenie, samodzielne usuwanie
Plamki Fordyce'a to łagodne, małe zmiany, pojawiające się na ciele. Zwykle nie przekraczają kilku milimetrów, mają jasny żółtawy lub czerwonawy kolor. Są rozpoznawane najczęściej na ustach, powiekach, sutkach, prąciu czy wargach sromowych. Mogą pojawić się również w jamie ustnej. Co warto wiedzieć o plamkach Fordyce'a?
1. Czym są plamki Fordyce‘a?
Plamki Fordyce’a (krostki Fordyce’a) to niewielkie, bezbolesne, białe, żółtawe lub czerwonawe grudki. Ich wielkość nie przekracza 5 mm, zazwyczaj rozwijają się na narządach płciowych u mężczyzn i kobiet, na ustach, powiekach lub sutkach.
Mogą pojawić się także w obrębie mieszków włosowych, występować pojedynczo lub w grupach. Krostki Fordyce'a nie bolą, nie swędzą i nie można się nimi zarazić.
Początkowo u wielu osób budzą niepokój, ponieważ przypominają niektóre choroby weneryczne, opryszczkę, a nawet nowotwory. Zwykle internista, dermatolog, ginekolog lub urolog w zależności od obszaru zajętego plamkami Fordyce'a bez problemu rozpoznaje schorzenie.
2. Przyczyny powstawania plamek Fordyce'a
Plamki Fordyce'a pojawiają się na skutek gromadzenia się sebum w gruczołach łojowych. Krostki te występują u około 80% ludzi na świecie, bez względu na płeć. Najczęściej są one spotykane u osób starszych, ale nie jest to reguła.
Plamki Fordyce'a są obecne w skórze od urodzenia, ale wraz z upływem czasu ulegają powiększeniu i stają się coraz bardziej widoczne. Bez względu na rozmiar są wyłącznie defektem kosmetycznym i nie stanowią powodu do niepokoju.
3. Plamki Fordyce'a na penisie, mosznie, wargach sromowych
Plamki Fordyce’a mogą umiejscowić się nie tylko w obrębie ust, ale również narządów płciowych. Te białawe, jasnożółte lub czerwone nie są zaraźliwe i nie wymagają leczenia. U mężczyzn mogą objawiać się jako grudki na mosznie lub penisie. W przypadku kobiet, zmiany te zazwyczaj występują w obrębie warg sromowych lub sutków.
Pojawienie się plamek Fordyce’a w okolicach miejsc intymnych warto skonsultować z dermatologiem. Choć zmiany te mają charakter wyłącznie fizjologiczny, mogą objawiać się w bardzo podobny sposób co krostki spowodowane chorobami przenoszonymi drogą płciową. Choroby nabyte w trakcie kontaktu seksualnego wymagają odpowiedniego leczenia za pomocą środków farmakologicznych.
4. Diagnostyka plamek Fordyce’a
Zdarza się, że krostki Fordyce'a stanowią przyczynę zmartwienia i niepokoju, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. W razie wątpliwości, czy czerwone lub białe kropeczki na ustach, mosznie lub wargach sromowych są w rzeczywistości plamkami Fordyce’a, warto skorzystać z konsultacji dermatologicznej. Odpowiednia diagnostyka umożliwia wykluczenie chorobowego podłoża zmian skórnych.
Po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego, specjalista wykona badanie dermatoskopowe i postawi odpowiednią diagnozę w oparciu o wygląd kliniczny grudek. Plamy na mosznie czy wargach sromowych mogą być mylone z plamkami, które są wywoływane nowotworem złośliwym lub chorobą przenoszoną drogą płciową. To właśnie z tego powodu ostateczną diagnozę powinien postawić doświadczony specjalista.
5. Kiedy krostki Fordyce’a są objawem choroby?
Warto zdawać sobie sprawę, że białe grudki na ustach, wargach sromowych, prąciu lub mosznie mogą być spowodowane zbyt wysokim stężeniem cholesterolu oraz trójglicerydów w organizmie. Zależność tę zaobserwowali naukowcy współpracujący z największą na świecie biblioteka medyczną prowadzoną przez rząd federalny USA (tj. United States National Library of Medicine).
Badanie przeprowadzone na dwustu siedemdziesięciu sześciu osobach wykazało, że „liczba grudek Fordyce znacząco wzrastała wraz ze wzrostem poziomu triglicerydów, cholesterolu i LDL”. Dodatkowo, badaczom udało się zaobserwować, że liczba białych grudek była mniejsza u pacjentów, którzy posiadali większe stężenie dobrego cholesterolu HDL. O podobnej zależności można mówić, gdy u pacjentów występują nie tyle białe kropki na ustach (plamki Fordyce’a na ustach), co białe grudki pod oczami.
O ile jedna biała plamka na ustach nie powinna budzić niepokoju, o tyle, duża ilość grudek może sugerować podwyższone stężenie cholesterolu i trójglicerydów. Warto zdawać sobie sprawę, że podwyższony cholesterol należy do czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Hipercholesterolemia niesie ze sobą ryzyko wystąpienia miażdżycy, udaru, zawału serca, złogów w obrębie tętnic, nadciśnienia, choroby niedokrwiennej serca.
6. Leczenie plamek Fordyce'a
Krostki Fordyce’a nie wywołują bólu ani świądu, nie istnieje również możliwość zarażenia innej osoby, nawet poprzez dotyk. Z tego względu większość osób nie wykonuje żadnych działań, mających na celu usunięcie plamek.
Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy grudki są bardzo widoczne i wywołują dyskomfort. Wówczas pacjentom proponuje się zabieg laserem CO2, który jest mało bolesny i nie wymaga pobytu w szpitalu.
Metoda ta pozwala na usunięcie zmian bez uszkadzania okolicznych tkanek. Widoczność plamek Fordyce'a zmniejszają również kremy do użytku miejscowego, zawierające tretinoinę, która wspomaga złuszczanie się komórek, ograniczających ujście mieszków włosowych.
Uzasadnione jest również zastosowanie płynów przeznaczonych do skóry trądzikowych, ze względu na zawartość nadtlenku benzylu i kwasu salicylowego.
7. Samodzielne usuwanie plamek Fordyce'a
Samodzielne usuwanie krostek Fordyce'a nie jest dobrym pomysłem i rzadko kończy się powodzeniem. Jedynie w nielicznych przypadkach po naciśnięciu grudki pojawia się niewielka ilość płynu z jego wnętrza, najczęściej jednak próby wyciskania kończą się krwawieniem i pojawianiem się siniaków.
Samodzielnie usuwanie krostek wywołuje dość duży ból i może skutkować wystąpieniem stanu zapalnego, a nawet blizn. Zazwyczaj nieestetyczne ślady pojawiają się na skutek prób wyciskania plamek, zlokalizowanych w okolicy ust.
8. Profilaktyka
Wykazano, że plamki Fordyce'a pojawiają się najczęściej u osób, które spożywają produkty, obfitujące w węglowodany proste i tłuszcze (zwłaszcza trans), co przekłada się na podwyższenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu we krwi.
W profilaktyce plamek Fordyce'a największą rolę odgrywa zdrowa, odpowiednio zbilansowana dieta, bogata w warzywa i pełnoziarniste pieczywo, ryże czy makarony.
Bardzo istotne jest ograniczenie spożycia cukru i jego pochodnych, soli i wyeliminowanie produktów wysoko przetworzonych. Warto pamiętać, że na wygląd i kondycję skóry ogromny wpływ ma palenie papierosów i picie alkoholu.
Kolejnym krokiem jest picie 1,5-2 litry wody dziennie, a także suplementacja witamin w przypadku stwierdzenia ich niedoborów w profilaktycznych badaniach krwi (wykonywanych minimum raz w roku).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
