Płyny ustrojowe - czym są i jakie pełnią funkcje
Człowiek w niemal 70 procentach składa się z wody, a więc płynów. Szacuje się, że dorosły człowiek, w zależności od wielu czynników, ma w sobie od 45 do 65 procent wody w przeliczeniu na całkowitą masę ciała. Płyny krążą w naszym organizmie non stop, ale czy wiemy, co dokładnie jest nazywane płynami ustrojowymi?
1. Co to są płyny ustrojowe
Płyny ustrojowe to wodny roztwór substancji elektrolitowych i nieelektrolitowych, znajdujących się w naszym organizmie. Są to najogólniej mówiąc, wszystkie płyny, które przepływają przez organizm człowieka, od krwi aż po łzy czy mocz. Jest ich naprawdę wiele, a każdy z nich ma nieco inną funkcję.
Płyny ustrojowe mogą zmieniać swój skład. Dzieje się to na skutek czynników zewnętrznych, jednak nasz organizm stale walczy o to, aby zachować względną równowagę i zadbać o to, aby nasze środowisko wewnętrzne było ciągle takie samo. Ten proces, jak i całe zjawisko, nazywane jest homeostazą. To inaczej wrodzona zdolność organizmu do zachowania stałego środowiska wewnętrznego. Zapobiega to wahaniom flory bakteryjnej i nieprawidłowej pracy wielu układów i narządów.
2. Rodzaje płynów ustrojowych
Wśród płynów ustrojowych wyróżnia się kilka podstawowych grup, choć wewnątrz nich istnieje także o wiele więcej substancji, które wspólnie tworzą wodne środowisko w naszym organizmie.
2.1. Ślina
Ślina bierze udział w procesie trawienia, jest jego począkowym (wstepnym) etapem. Produkowana jest przez gruczoły ślinowe. Jej zadaniem jest wstępne rozłożenie pokarmów w jamie ustnej i ułatwienie przetransportowania ich dalej, w stronę przełyku, a później żołądka.
Ślina pomaga przełknąć jedzenie i ułatwia zmianę konsystencji pokarmu na bardziej płynną, "papkowtą". Dlatego też produkowana jest już na myśl o jedzeniu - mózg prowokuje gruczoły do jej wytwarzania, aby przygotować jamę ustną na przyjęcie pokarmów.
Zapobiega też rozwojowi próchnicy i chorób dziąseł.
2.2. Płyn mózgowo-rdzeniowy
Mózg znajduje się w czaszce i jest otoczony trzema oponami – twardą, pajęczą i miękką. Przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia płyn mózgowo-rdzeniowy. Jest bezbarwny i przejrzysty. Płyn chroni tkankę nerwową mózgu i rdzenia przed urazami mechanicznymi. Dodatkowo wyrównuje zmiany ciśnienia wewnątrz czaszki i odżywia mózg.
2.3. Soki trawienne
To duża grupa płynów ustrojowych, do której zaliczają się:
- sok żołądkowy
- sok jelitowy
- sok trzustkowy
- żółć wątrobowa
Zalicza się do nich także ślinę. Ich podstawowym zadaniem jest rozkład pokarmów to takiego stopnia, aby mogły opuścić organizm w formie stolca. Dzięki nim także wyodrębnione zostają także składniki odżywcze, które później wchłaniają się do krwi przez jelita. Sole zawarte w żołądku rozkładają przede wszystkim cukry i tłuszcze - jest to odpowiednio amylaza i lipaza.
Żółć produkowana jest w wątrobie. Jej zadaniem jest udział w trawieniu tłuszczów, a także wsparcie metabolizowania pokarmów.
2.4. Krew
Jest tkanką łączną płynną, która krąży w naczyniach krwionośnych lub jamach ciała, pełniąc różnego rodzaje funkcje. Transportuje tlen i dwutlenek węgla, witaminy, substancje pokarmowe, wydalnicze i hormony. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, chroni organizm przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, reguluje temperaturę ciała i pomaga w procesie homeostazy.
Krew jest bardzo ważnym płynem ustrojowym, gwarantującym prawidłowy przepływ tlenu i funkcjonowanie całego organizmu. Jeśli utracimy jej za dużo (np. na skutek wypadku), konieczna jest transfuzja.
2.5. Limfa
Limfa jest płynem ustrojowym, zwanym inaczej chłonką. Składa się przede wszystkim z osocza. Ma lekko żółte zabarwienie, ponieważ bierze udział w transporcie tłuszczów pokarmowych. Jej głównym zadaniem jest jednak wspieranie procesów odpornościowych organizmu.
2.6. Łzy
Łzy to roztwór soli fizjologicznej, który uwalniany jest z naszych oczu z wielu powodów. Zadaniem łez jest ochrona i nawilżenie powierzchnię oka, a także oczyszczanie go z wszelkich pyłków i zanieczyszczeń. Zawierają także białka, które działają bakteriobójczo. Łzy uwalniane są na skutek kontaktu z drażniącą substancją lub pod wpływem emocji.
Zobacz też:
2.7. Mocz
Mocz jest jedną z końcowych faz przemiany materii. Wraz z nim toksyczne substancje i resztki są uwalniane z organizmu. Wytwarzany jest w nerkach w procesie filtracji. On również jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ pomaga oczyścić go z toksyn.
3. Jaką funkcję pełnią płyny ustrojowe
W zależności od rodzaju, główne zadanie każdego z płynów ustrojowych jest nieco inne. Jednak wspólnie wspierają one prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu i zapewniają jego nawodnienie. To dzięki nim odbywa się wiele procesów naprawczych i metabolicznych. Bez nich trawienie byłoby znacznie utrudnione, a serce mogłoby nie dostawać dostatecznej ilości tlenu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
