Pierwsza pomoc - kiedy wezwać pogotowie ratunkowe, zgłoszenie wypadku, jak udzielić pierwszej pomocy
Pierwsza pomoc może przydać się w razie konieczności udzielenia przedmedycznej opieki ofiarom różnych wypadków. Znajomość podstawowych zasad pierwszej pomocy niejednemu człowiekowi może uratować życie. Co warto wiedzieć o pierwszej pomocy?
- 1. Jak przeprowadzić pierwszą pomoc?
- 2. Kiedy wezwać pogotowie ratunkowe?
- 3. Zgłoszenie wypadku
- 4. Jak udzielić pierwszej pomocy?
- 4.1. Pierwsza pomoc przy zranieniu
- 4.2. Pierwsza pomoc przy złamaniach
- 4.3. Pierwsza pomoc przy omdleniach
- 4.4. Pierwsza pomoc przy oparzeniach
- 4.5. Pierwsza pomoc przy zadławieniu
- 4.6. Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem
- 4.7. Pierwsza pomoc przy zawale serca
- 4.8. Pierwsza pomoc przy udarze mózgu
- 4.9. Jak pomóc przy użądleniu przez pszczołę lub osę
- 4.10. Pomoc przy ukąszeniu przez węża
- 5. Reanimacja krążeniowo-oddechowa
1. Jak przeprowadzić pierwszą pomoc?
Pierwsza pomoc może przydać się każdemu dosłownie wszędzie. Jeśli jesteś świadkiem wypadku, na pierwszym miejscu sprawdź swoje bezpieczeństwo.
Następnie delikatnie zbadaj poszkodowanego – sprawdź, czy jest przytomny, czy ma tętno i czy oddycha. Ostrożnie przechyl jego głowę ku tyłowi – manewr ten niekiedy przywraca regularny oddech. W przypadku niewyczuwalnego oddechu należy przejść do sztucznego oddychania.
Gdy pierwsza pomoc jest potrzebna osobie u której występuje krwawienie, należy je zatamować. Jeżeli nie odczuwasz ani tętna, ani oddechu wezwij pogotowie i rozpocznij reanimację.
Jeśli u poszkodowanego podejrzewasz uszkodzenia pleców albo szyi w żadnym przypadku nie należy takiej osoby przenosić. Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest pierwsza pomoc w razie pożaru, wybuchu lub podobnej sytuacji.
W przypadku pierwszej pomocy dla ofiar zderzenia samochodowego za każdym razem podejrzewać należy uraz kręgosłupa. Jeżeli prawdopodobne jest zagrożenie zdrowia lub życia ofiary po udzieleniu pierwszej pomocy niezbędna jest także pomoc lekarska.
2. Kiedy wezwać pogotowie ratunkowe?
Wezwanie pogotowia ratunkowego powinno nastąpić najszybciej, jak tylko jest to możliwe. Jeżeli pierwszej pomocy udzielają dwie osoby, jedna z nich powinna zawiadomić pogotowie od razu po stwierdzeniu braku oddechu u ofiary.
W przypadku, gdy ratujący jest tylko jeden, dorosła ofiara nie oddycha, a podejrzenie pada na schorzenie serca, trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie przed rozpoczęciem udzielenia pierwszej pomocy.
Jeżeli występuje utrata przytomności spowodowana brakiem oddechu w następstwie zadławienia, zatrucia, urazu, czy tąpnięcia, a także gdy ofiarą jest niemowlę lub dziecko, pierwsza pomoc powinna obejmować zabiegi przywracające podstawowe czynności życiowe, wykonywane przez blisko jedną minutę.
3. Zgłoszenie wypadku
Zgłoszenie wypadku powinno zawierać dane na temat:
- rodzaju zdarzenia – czy był to wypadek samochodowy, podtopienie, upadek z wysokości, itp.,
- miejsca, gdzie nastąpiło,
- ilości ofiar,
- stanu zdrowia ofiar,
- pomocy udzielonej do tej pory,
- własnych danych osobowych.
Jeżeli zaistniało dodatkowe zagrożenie, np. wybuch łatwopalnych substancji, należy to zgłosić. Osoba zgłaszająca wypadek nie powinna pierwsza odkładać słuchawki.
4. Jak udzielić pierwszej pomocy?
4.1. Pierwsza pomoc przy zranieniu
Pierwsza pomoc przy zranieniach nie jest wcale taka łatwa. Należy pamiętać, że każde uszkodzenie skóry należy pozostawić w takim stanie, w jakim je odkrywamy. Jedynym co można zrobić, jest nałożenie na ranę jałowego opatrunku.
Podczas nakładania opatrunku ofiara powinna pozostać w pozycji leżącej lub siedzącej. Niewskazane są jakiekolwiek próby usuwania ciał obcych z rany, gdyż tamują one krwotok.
4.2. Pierwsza pomoc przy złamaniach
Pierwsza pomoc przedmedyczna przy złamaniach opiera się na unieruchomieniu sąsiadujących kości w przypadku urazu stawu lub obu stawów, gdy uszkodzona jest kość.
Jeżeli masz do czynienia ze złamaniem otwartym, któremu towarzyszy intensywne krwawienie, natychmiast je zatamuj, jednak nie staraj się samodzielnie nastawiać złamania, ani oczyszczać otwarcia. Wystarczy jeżeli wezwiesz pogotowie ratunkowe i opatrzysz ranę.
Pamiętaj, aby podczas udzielania pierwszej pomocy osobie ze złamaniem nie przesuwać poszkodowanego, jeżeli istnieje podejrzenie urazu szyi, kręgosłupa lub miednicy.
4.3. Pierwsza pomoc przy omdleniach
Pierwsza pomoc przedmedyczna przy omdleniach powinna obejmować ułożenie poszkodowanego na plecach i sprawdzenie czy oddycha. Następnie należy unieś nogi ponad poziom głowy i lekko rospiąć strój.
Jeżeli jesteście w pomieszczeniu zamkniętym uchyl okno lub przenieś ofiarę w chłodniejsze miejsce. Gdy stan omdlenia utrzymuje się ponad 1-2 minuty należy przykryć ofiarę i niezwłocznie zadzwonić po pomoc.
4.4. Pierwsza pomoc przy oparzeniach
Pierwsza pomoc przy oparzeniach - jeżeli oparzenie nie jest rozległe przyłóż do uszkodzonego odcinka skóry kostki lodu i trzymaj aż do złagodzenia bólu. Nie wolno używać żadnego rodzaju tłuszczów ani kremów. W przypadku pojawienia się pęcherzy, zabronione jest ich przebijanie. Należy opatrzyć je sterylnym opatrunkiem.
4.5. Pierwsza pomoc przy zadławieniu
Pierwsza pomoc przy zadławieniu powinna obejmować zastosowanie manewru Hieimlicha: stojąc z tyłu, obejmij poszkodowanego na wysokości brzucha, nasadę złączonych dłoni połóż między pępkiem a dolnymi żebrami. Ściskając do siebie ofiarę, lekko w górę, wypchnij powietrze z dolnej części płuc poszkodowanego. Należy wykonać pięć serii po pięć razy.
4.6. Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem
Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem – ratując osobę porażoną należy zachować szczególną ostrożność. Najlepiej zacząć od odcięcia prądu, co uchroni cię przed porażeniem.
Następnie należy powiadomić pogotowie ratunkowe oraz straż pożarną. Nie wolno dotykać ofiary aż do momentu odcięcia dopływu prądu. Gdy upewnisz się o swoim bezpieczeństwie sprawdź podstawowe funkcje życiowe u ofiary. Jeżeli istnieje taka konieczność zastosuj resuscytację krążeniowo-oddechową.
Sprawdź także, czy u poszkodowanego nie nastąpiły złamania lub poważne obrażenia wewnętrzne.
4.7. Pierwsza pomoc przy zawale serca
Zawał serca jest to upośledzenie dostarczania krwi do mięśnia sercowego, spowodowany niewydolnością wieńcową. Następstwem zawału jest uszkodzenie ścian serca.
Zazwyczaj przyczyną zawału jest miażdżyca, która powstaje m.in. za sprawą odkładającego się cholesterolu.
Do czynników ryzyka prowadzących do zawału można zaliczyć:
- cukrzycę;
- papierosy;
- otyłość;
- zbyt dużą ilość „złego cholesterolu”;
- niezdrowa dieta;
- mała aktywność fizyczna.
Na zachorowanie wpływ ma także płeć, wiek oraz występowanie zawału w rodzinie.
Najczęstszym objawem zawału serca jest silny ból w klatce piersiowej. Jest on piekący, dławiący i promieniuje do lewego ramienia, szyi lub do brzucha. Zawałowi towarzyszą poty, kołatanie serca, duszność, przyspieszone bicie serca. Czasem występują również wymioty, nudności, bóle brzucha, omdlenia.
Często zapowiedzią zawału są zaburzenia seksualne, które mogą nastąpić już kilka lat przed zawałem.
Podczas oczekiwania na przyjazd pogotowia układamy poszkodowanego w pozycji z lekko podwyższonym tułowiem. Jest to pozycja odciążająca serce. Ważne jest ułatwienie poszkodowanemu oddychania. Należy rozluźnić u niego ciasne elementy garderoby (koszulę, krawat, spodnie).
Istotne jest uspokojenie chorego, gdyż dodatkowe emocje mogą jedynie pogorszyć jego stan.
Jeśli chory miał już zawał serca może przy sobie posiadać leki z nitrogliceryną. Należy wtedy preparat podać choremu. Lek w formie tabletek wkładamy pod język. Choremu można także podać pod język aspirynę, etopirynę, acard itp.
4.8. Pierwsza pomoc przy udarze mózgu
Udar mózgu to inaczej zaburzenie jego czynności. Jest to stan zagrażający życiu, dlatego po jego wystąpieniu ważna jest każda minuta. Wraz z upływem czasu rośnie obszar trwałej martwicy nerwowych tkanek. Skutkuje to niepełnosprawnością, kalectwem, a także zgonem.
Zarówno zawał jak i udary często przytrafiają się we wczesnych godzinach porannych. Związane jest to ze zmianą stężenia hormonów.
Do objawów występujących przy udarze mózgu zaliczamy:
- zaburzenia świadomości;
- utratę przytomności;
- zaburzenia koordynacji ruchowej;
- porażenie mięśni;
- problemy z mową;
- zaburzenia widzenia;
- problemy w rozumieniu poleceń;
- sztywność karku;
- ból głowy i oczu.
Zadaniem osoby ratującej jest podtrzymanie funkcji życiowych.
W przypadku wystąpienia udary należy:
- wezwać pogotowie;
- pacjenta nieprzytomnego ułożyć w stabilnej pozycji (pomoże to uniknąć zachłyśnięcia się wymiocinami lub zapadnięcia języka);
- zastosować sztuczne oddychanie, w przypadku braku oddechu;
- pacjenta przytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej.
4.9. Jak pomóc przy użądleniu przez pszczołę lub osę
Użądlenie przez osę lub pszczołę może być niebezpieczne. Szczególnie jeśli osoba użądlona uczulona jest na jad owada.
W przypadku użądlenia należy stosować się do poniższych kroków:
- jeśli w skórze pozostało żądło należy je usunąć i odkazić zranione miejsce. Pamiętajmy, aby żądła nie wyciskać;
- gdy poszkodowany skarży się na duży ból, można podać środki przeciwbólowe;
- w przypadku pojawienia się reakcji uczuleniowej należy jak najszybciej podać przeciwuczuleniowe leki;
- gdy poszkodowany traci przytomność ułóż go w bezpiecznej pozycji i kontroluj funkcje życiowe. Może być konieczne wykonanie masażu serca i sztucznego oddychania.
4.10. Pomoc przy ukąszeniu przez węża
W Polsce nie ma wielu gatunków jadowitych węży. Jednak niektóre z nich takie jak np. żmija zygzakowata mogą ukąsić.
Żmija zygzakowata to wąż o długości nieprzekraczającej metra. Kryje się w międzyskalnych szczelinach, szczelinach, korzeniach drzew, krzakach i między kamieniami.
Można ją poznać po charakterystycznym zygzaku na grzebiecie oraz spłaszczonej głowie. Żmije posiadają różne ubarwienie (czarne, brązowe, szare, miedziane, żółtawe, oliwkowozielone).
Żmija kąsa rzadko. Przed atakiem ostrzega głośnym syczeniem. Zazwyczaj wybiera jednak ucieczkę.
Jad żmii jest groźny dla osób starszych i dzieci. U nieuczulonych dorosłych ukąszenie nie zaraża życiu, lecz powoduje nieprzyjemne objawy.
Aby udzielić pierwszej pomocy osobie ukąszonej przez żmiję powinniśmy:
- nad miejscem ukąszenia założyć uciskającą opaskę i zacisnąć tak mocno, aby wyczuć na kończynie tętno;
- nie dopuszczać poszkodowanego do niepotrzebnego poruszania się, zalecana jest pozycja na plecach lub na boku;
- nie zakładać na ranę opatrunku, wyciekająca krew może zawierać trujący jad;
- przygotować się na podjęcie reanimacji w przypadku wstrząsu;
- wezwać służby medyczne;
- kontrolować stan osoby poszkodowanej.
5. Reanimacja krążeniowo-oddechowa
Pierwsza pomoc obejmuje również reanimację krążeniowo-oddechową. Reanimacja taka wygląda jednak inaczej w przypadku osoby dorosłej, a inaczej w przypadku dzieci.
W przypadku reanimacji osoby dorosłej należy ułożyć na twardym podłożu w pozycji na plecach. Gdy masz do czynienia z kobietą w ciąży podłóż klin pod prawy bok – w ten sposób krew będzie swobodnie dopływała do płodu. Odegnij głowę i dwa razy wdmuchnij powietrze do płuc poszkodowanego. Następnie ułóż dłoń w miejscu ucisku, odginając palce do góry tak, aby nie dotykały one klatki piersiowej i umieść na niej drugą rękę.
Ramiona ułóż prostopadle do klatki piersiowej. Prostując łokcie, naciskaj na mostek mniej więcej 100 razy na minutę.
Masaż serca u dziecka przeprowadź wyłącznie jedną ręką, a u niemowlęcia dwoma palcami.
Pamiętaj, że pierwsza pomoc może uratować życie.
Nie wahaj się udzielić pierwszej pomocy.
Gdy brak oddechu: | Niemowlę | Dziecko do okresu pokwitania | Dorosły |
---|---|---|---|
Sztuczne oddychanie | 30 wdechów/min | 20 wdechów/min | 12 wdechów/min |
Objętość (jeden wdech) | 6-7 ml/kg masy ciała | 6-7 ml/kg masy ciała | 6-7 ml/kg masy ciała |
Gdy brak krążenia: | Niemowlę | Dziecko do okresu pokwitania | Dorosły |
Rozpoczęcie od | 5 wdechów, a następnie 30 ucisków | 5 wdechów, a następnie 30 ucisków | 30 ucisków |
Miejsce ucisku | 1 palec poniżej linii sutkowej | 1 palec powyżej dołu mostka | 2 palce powyżej dołu mostka |
Głębokość ucisku | 1,5-2,5 cm | 2,5-3,5 cm | 4-5 cm |
Częstotliwość ucisku | 100 uciśnięć/min. | 100 uciśnięć/min. | 100 uciśnięć/min. |
Oddech: | 2:30przy dwóch ratownikach 2:15 | 2:30przy dwóch ratownikach 2:15 | 2:30 |
Powyższa tabela zawiera schemat postępowania pierwszej pomocy w przypadku osób w różnym wieku.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.