Trwa ładowanie...

Powikłania po szczepieniu

Powikłania po szczepieniu
Powikłania po szczepieniu (Zdjęcie dziewczynki przyjmującej szczepionkę / Shutterstock)

Ewentualne skutki uboczne szczepień są testowane na wielu etapach ich produkcji i użytkowania. Każda nowa szczepionka jest testowana klinicznie na tysiącach ochotników. Skutki uboczne szczepień są niezwykle rzadkie, występują średnio u jednej osoby na 10 lub 100 tysięcy, a nawet na milion. Z drugiej strony pojawia się pytanie, czy wiele szczepień w krótkim czasie, stosowanych szczególnie u noworodków, może osłabić organizm?

spis treści

1. Szczepienia a układ odpornościowy

Szczepienia nie powodują osłabienia organizmu, przeciwnie, mają na celu wzmocnienie odporności i ochronę przed niektórymi chorobami.

Układ odpornościowy to mechanizm obronny, którego zadaniem jest ochrona organizmu i zwalczanie niebezpiecznych dla zdrowia bakterii, wirusów i grzybów. Organizm walczy z infekcjami, produkując przeciwciała, które atakują mikroby.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy szczepionka skojarzona jest niebezpieczna?"

Podobnie szczepionki pomagają walczyć z niektórymi chorobami, stymulując produkcję odpowiednich przeciwciał. Szczepienia wzmacniają system immunologiczny w walce przeciwko konkretnym infekcjom, nie osłabiając równocześnie zdolności do zwalczania infekcji, na które nie zostaliśmy zaszczepieni.

Według dostępnych badań podawanie wielu szczepionek w krótkim czasie nie wpływa negatywnie na układ odpornościowy. System immunologiczny jest niezwykle skuteczny i wydajny. Może reagować na miliony mikroorganizmów jednocześnie.

Poza tym równocześnie podaje się tylko te szczepionki, które zostały przebadane pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa podawania ich razem.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

2. Dolegliwości po szczepieniu

Szczepienia to temat dość kontrowersyjny. Zdaje się, że zwolenników szczepień jest tyle samo, co ich przeciwników. Zasadniczo istnieją dwa rodzaje powikłań po szczepieniu. Są to:

  • poszczepienne odczyny, czyli prawidłowe, spodziewane reakcje organizmu. Zwykle mają one łagodny przebieg,
  • poszczepienne powikłania – są to nieprawidłowe, niepożądane reakcje organizmu na poprawnie podane szczepionki.
6 szczepionek dla dorosłych, które mogą uratować ci życie
6 szczepionek dla dorosłych, które mogą uratować ci życie [9 zdjęć]

Szczepienia kojarzą nam się głównie z dziećmi, ale istnieją także szczepionki dla dorosłych, które mogą

zobacz galerię

2.1. Odczyny poszczepienne

Odczyny poszczepienne są prawidłową reakcją naszego organizmu na szczepienie. Szczepionka ma za zadanie wywołać reakcję układu odpornościowego, która polega na wytworzeniu jak najlepszej pamięci odpornościowej. Jednak czasem wywołana reakcja jest nieprawidłowa. Oprócz nich mogą pojawić się także powikłania po szczepieniu.

Występują miejscowo lub dotyczą całego organizmu. Objawy po szczepieniu zależą od:

  • rodzaju wprowadzonego drobnoustroju,
  • rodzaju szczepionki (zabita-żywa, wielkość i kolejność dawki, miejsce podania),
  • wrażliwość osoby szczepionej.

Poszczepienne odczyny występują miejscowo i ogólnie. To, czy są częste i jaki mają charakter, zależy od rodzaju szczepionki i rodzaju drobnoustrojów. Zwykle pojawiają się one po 24-48 godzinach od podania szczepionki. Te miejscowe odczyny występują w miejscu wbijania igły w skórę i są to:

  • zaczerwienienie,
  • ból,
  • obrzęk,
  • naciek.

Dodatkowo mogą im towarzyszyć odczyny ogólne:

  • złe samopoczucie,
  • przedłużający się płacz dziecka,
  • niepokój i towarzysząca temu nadpobudliwość,
  • apatia i zbytnia senność,
  • ból głowy i mięśni,
  • wyższa temperatura ciała,
  • wysypka uczuleniowa (pokrzywka, obrzęk powiek).

Odczyny poszczepienne, zarówno te miejscowe, jak i ogólne, nie są przeciwwskazaniem do szczepienia. Zwykle ustępują one same po 2-3 dniach i nie pozostawiają trwałych następstw neurologicznych. Drgawki, hipotonia mięśniowa, zapalenie mózgu, encefalopatia to powikłania poszczepienne, które mogą ujawnić się po dwóch dniach. Są one niebezpieczne i osoby, u których wystąpiły, powinny zgłosić się do lekarza.

Zobacz także

2.2. Niepożądane objawy poszczepienne

Szczepionki niezwykle rzadko powodują działanie niepożądane. Wyróżniamy kilka typów skutków ubocznych szczepień:

- Reakcje miejscowe, natychmiastowe (ból) lub długotrwałe (zmiany skórne), zapalenie węzłów chłonnych, które może wystąpić po szczepionce przeciw gruźlicy (BCG).

- Reakcje ogólne: gorączka i ból głowy, które występują zazwyczaj po szczepionce przeciwko durowi brzusznemu, mogą również pojawić się na skutek szczepienia przeciwko krztuśćcowi i śwince.

- Zaburzenia neurologiczne, które zwykle trudno odróżnić od objawów choroby pojawiającej się niezależnie od szczepienia. Neurologiczne skutki uboczne szczepień to m.in.:

  • konwulsje spowodowane przez bardzo wysoką gorączkę;
  • długotrwałe wycie i krzyki, które mogą pojawić się u niemowlaków między 3. a 6. miesiącem życia po 6 do 12 godzin od pierwszego zastrzyku szczepienia na krztusiec;
  • encefalopatia lub zapalenie mózgu to możliwe skutki uboczne szczepienia przeciwko krztuścowi lub odrze.
  • inne możliwe objawy to neuropatie, paraliże twarzy, zapalenie nerwu wzrokowego i Zespół Guillaina-Barrégo, których przypadki zostały zanotowane po szczepieniu na zapalenie wątroby typu B. Jednak nie jest do końca jasny związek między tymi objawami a szczepieniem.

- Inne poważne skutki uboczne szczepień to:

  • szok anafilaktyczny (poważna reakcja alergiczna występująca w ciągu 15 minut od szczepienia), szok opóźniony (ryzyko śmierci łóżeczkowej]);
  • objawy pojawiające się od razu po szczepieniu lub po dłuższym czasie: choroby autoimmunologiczne (cukrzyca, toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów itd.), choroby nowotworowe itd.

W odniesieniu do poszczególnych rodzajów szczepionek można mówić o następujących niepożądanych objawów poszczepiennych:

  • po szczepieniu przeciw różyczce – przewlekłe zapalenie stawów,
  • po szczepieniu przeciw odrze – plamica małopłytkowa,
  • po szczepieniu przeciw krztuścowi i odrze – zapalenie mózgu,
  • po szczepieniu przeciw krztuścowi – objawy neurologiczne,
  • po szczepieniu doustnym przeciw polio – poszczepienne porażenne poliomyelitis,
  • po każdym szczepieniu – wstrząs anafilaktyczny.

Występują bardzo rzadko i mogą być spowodowane:

  • szczepieniem podskórnym zamiast śródskórnym – nieprawidłowe wykonanie szczepionki może spowodować powstanie głębokich nacieków, ropni i owrzodzeń,
  • zastosowanie szczepionek, które są przeterminowane lub źle przechowywane,
  • patologiczna reakcja ustroju na prawidłowo podaną szczepionkę: wstrząs anafilaktyczny, zapalenie mózgu, przewlekłe zapalenie stawów, itd.

Szczepienie ochronne zawsze wiąże się z ryzykiem pojawienia się powikłań poszczepiennych. Te jednak są stosunkowo niegroźne w porównaniu z ryzykiem zachorowania na chorobę, przeciw której było szczepienie. Dlatego warto szczepić siebie i swoją rodzinę. Najgroźniejsze są poszczepienne powikłania w obrębie układu nerwowego.

Powikłania po szczepionkach występują naprawdę rzadko i nie należy się nimi kierować, udając się na szczepienie. Pamiętajmy, że groźniejsze dla nas jest narażenie się na niebezpieczne choroby, przeciw którym możemy się zaszczepić.

3. Szczepienia u dzieci

Chociaż objawy towarzyszące szczepieniu dziecka, m.in. właśnie gorączka, są dosyć nieprzyjemne, zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców (powodują pewien dyskomfort, głównie psychiczny), to jednak nie wolno pomijać obowiązkowych szczepień dla dzieci. Niemowlęta rodzą się z pewną pulą przeciwciał, inne dostają wraz z mlekiem matki. Ich działanie jest jednak tymczasowe. Dlatego też ważne jest, aby poprzez szczepienie „wyposażyć” dziecko w nowe przeciwciała i zwiększyć ich odporność na różnego rodzaju choroby.

Oprócz gorączki poszczepiennej u niemowlęcia mogą pojawić się także inne objawy po szczepieniu. Są to:

  • zaczerwienienie w miejscu wkłucia igły,
  • bolesność i tkliwość w miejscu wkłucia igły,
  • łagodne lub umiarkowane rozdrażnienie,
  • kapryśność dziecka.

Objawy po szczepieniu ustępują po kilku dniach. W rzadkich przypadkach może dojść do poważnych reakcji poszczepiennych u dziecka, do których zaliczamy m.in. świszczący oddech, trudności w oddychaniu, pokrzywkę, osłabienie, omdlenie, zawroty głowy oraz zaburzenia rytmu serca. Takie objawy pojawiają się zazwyczaj kilka minut lub kilka godzin po szczepieniu i wymagają interwencji lekarza. Mogą być one wynikiem uczulenia na konkretny składnik lub złej jakości szczepionki.

3.1. Przyczyny gorączki po szczepieniu u dziecka i jej leczenie

Pojawiająca się gorączka po szczepieniu jest znakiem, iż szczepionka została zaaplikowana prawidłowo oraz że układ odpornościowy pacjenta działa sprawnie. Świadczy to bowiem tym, że system odpornościowy walczy z drobnoustrojami zawartymi w szczepionce i przygotowuje organizm na infekcje mogące mieć miejsce w przyszłości. Szczepionki zawierają zabite lub żywe, ale o zmniejszonej zjadliwości szczepy drobnoustrojów chorobotwórczych. Organizm traktuje je jak ciało obce i uaktywniają się elementy układu odpornościowego, które niszczą je i zapamiętują. Organizm podwyższa także swoją temperaturę, w wyniku czego pojawia się gorączka. Wysoka temperatura pomaga zabić bakterie i wirusy, jak również zwiększa syntezę białych krwinek, przeciwciał oraz innych elementów biorących udział w zwalczaniu infekcji.

Objawy po szczepieniu mogą być dla dziecka nieprzyjemne, ale można próbować je w pewien sposób łagodzić. Przede wszystkim najważniejsze jest wsparcie emocjonalne dziecka przez rodziców. Należy przytulić dziecko po szczepieniu, aby miało poczucie bezpieczeństwa oraz wsparcia ze strony rodziców. Jeżeli w okolicach wkłucia igły pojawia się obrzęk i zaczerwienienie, zaleca się przykładanie lodu lub szmatki zwilżonej zimną wodą. Gdy pojawia się gorączka, należy stale monitorować jej wysokość oraz podawać dziecku dużą ilość płynów, aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu. Nie zaleca się podawania żadnych leków dziecku w tym czasie. Jeżeli jednak jest to konieczne, niezbędna jest konsultacja z lekarzem.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Zapobieganie powikłaniom po szczepieniu przeciw grypie
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze