Premedykacja - wskazania, stosowane leki, powikłania

Premedykacja to ogół czynności i działań, które uspokajają oraz stabilizują organizm przed zabiegiem operacyjnym. Przygotowanie farmakologiczne poprawia samopoczucie, niweluje napięcie nerwowe oraz ból

Dzięki niemu możliwe jest skrócenie czasu leczenia, ponieważ pacjent chętniej współpracuje z lekarzem i nie jest zestresowany. Premedykacja jest stosowana bez względu na wiek, ponieważ obawy związane z operacją pojawiają się u każdego.

Najczęściej przed terapią podawane są leki uspokajające i nasenne, neuroleptyki, cholinolityki oraz środki przeciwbólowe.

W trakcie premedykacji pacjent otrzymuje leki, dzięki którym czuje się lepiej, nie odczuwa bólu i niepokoju przed czekającą go operacją.

W zależności od planowanego zabiegu leki mogą uspokoić bez ograniczania odruchów lub całkowicie wyeliminować odruchy, które mogą przeszkadzać w przeprowadzeniu operacji.

Niektóre leki mogą spowodować u chorego niepamięć wsteczną, co oznacza, że pacjent nie będzie pamiętał traumatycznych wydarzeń. Cele premedykacji to:

• zniesienie lęku,
• redukcja niepokoju,
• zniesienie bólu,
• poprawa nastroju,
• zahamowanie wydzielania śliny,
• zahamowanie produkcji treści oskrzelowej,
• ochrona autonomicznych reakcji odruchowych,
• wywołanie niepamięci,
• zahamowanie pobudliwości nerwu błędnego,
• ułatwienie wprowadzenia do znieczulenia,
• zniwelowanie nudności i wymiotów po zabiegu,
• zmniejszenie skutków ubocznych leków używanych do znieczulenia,
• umożliwienie podania mniejszych dawek znieczulenia.

Do premedykacji stosuje się:

• leki uspokajające,
• środki nasenne,
• benzodiazepiny (diazepam, midazolam, flunitrazepam, lorazepam),
• barbiturany (fenobarbital, pentobarbital),
• neuroleptyki (droperidol, prometazyna),
• leki przeciwbólowe (np. opioidy),
• cholinolityki (atropina, skopolamina).

Chory otrzymuje leki na kilka lub kilkanaście godzin przed zabiegiem. Dobór środków oraz sposób ich podania zależy od rodzaju operacji, a także od planowanego znieczulenia. Środki podaje się w formie zastrzyków domięśniowych lub dożylnych.

Przed znieczuleniem ogólnym chory otrzymuje cholinolityki, neuroleptyki, leki nasenne i przeciwbólowe. Częstymi skutkami tych środków jest senność oraz suchość w ustach.

Dzieci często odczuwają strach przed leczeniem, co ma negatywny wpływ na ich samopoczucie, a także na efekty terapii. Najczęściej stosowana premedykacja dla najmłodszych to tak zwany "głupi Jaś", który wycisza, zmniejsza ból i powoduje krótkotrwałą amnezję.

Dzieciom podaje się również pochodne benzodiazepiny, na przykład diazepam (relanium), lorafen oraz flurazepam. Czasami stosuje się także krem EMLA, który znieczula miejsce do wkłuć dożylnych.

Premedykacja w stomatologii jest przeznaczona dla osób, które boją się dentysty i nie są w stanie poradzić sobie z lękiem. Dzięki temu są w stanie przetrwać wizytę w gabinecie i wyleczyć ubytki.

Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego, a następnie podanie leków anksjolitycznych, które uspokajają i uniemożliwiają zapamiętanie stresujących wydarzeń.

Zalicza się do nich pochodne benzodiazepiny (midazolam, diazepam, oksazepam, flurazepam oraz hydroksyzynę). Najczęściej pacjent zażywa środek doustnie 30 minut przed planowaną wizytą.

Chemioterapia to walka z nowotworem za pomocą leków cytostatycznych. W trakcie tej metody chory otrzymuje jeden lub kilka różnych środków, które mają wpływ na cały organizm.

Premedykacja ma działanie wspomagające, środki powstrzymują nudności oraz umożliwiają normalne jedzenie. Często pacjent otrzymuje też niektóre leki, aby sprawdzić czy wystąpią reakcje uczuleniowe lub skutki uboczne.

W trakcie premedykacji należy słuchać lekarza, który przygotowuje do operacji i znieczulenia. Nieprzestrzeganie zaleceń może być niebezpieczne dla zdrowia.

Często pacjent zostaje pouczony, by pozostać na czczo przez kilka godzin. Pominięcie tej zasady może wywołać przedostanie się treści z żołądka do płuc i wywołać ciężkie zapalenie płuc.

Chory ma obowiązek poinformowania specjalisty o wszystkich stosowanych lekach, zatajenie tych informacji może skutkować poważnymi reakcjami organizmu.

Źródła

1. Postępowanie anestezjologiczne u pacjentów z otyłością znacznego stopnia
2. Mayzner-Zawadzka E. (red.), Oksfordzki podręcznik anestezjologii, Medipage, Warszawa 2009, ISBN 978-83-89769-98-5
3. Mayzner-Zawadzka E. (red.), Anestezja praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3328-4,
4. Kübler A. (red.), Anestezjologia tom 1-2, Urban & Partner, Wrocław 2008, ISBN 978-83-7609-009-2