Przeszczep komórek macierzystych izolowanych z krwi obwodowej

Komórki macierzyste to małe, okrągłe komórki z jądrem i skąpa cytoplazmą. Gdy inne typy komórek w ciele mają ograniczoną żywotność i umierają po określonej liczbie podziałów, komórki macierzyste są w stanie odtworzyć się zawsze. Komórki macierzyste są nieśmiertelne (w zakresie komórkowym). Mogą zrzec się nieśmiertelności i przekształcić w zwykłe krwinki – czerwone (erytrocyty), białe (leukocyty) lub duże (megakariocyty). Stosunkowo mała ilość komórek macierzystych może odtworzyć szpik kostny, zapewniając nieograniczone dostawy komórek, odtwarzając wszystkie rodzaje komórek i system immunologiczny.

Istnieje wiele rodzajów przeszczepów, w zależności od pochodzenia materiału do przeszczepu. Wyróżniamy przeszczep autogeniczny, czyli przeszczepianie własnej tkanki, m.in. krwi pępowinowejz komórkami macierzystymi. Nie ma ryzyka odrzucenia takiego przeszczepu ponieważ na powierzchni komórek przeszczepionych nie ma obcych antygenowo struktur białkowych. Przeszczep izogeniczny to przeszczep pomiędzy bliźniętami jednojajowymi, w tym przypadku też nie ma ryzyka odrzucenia przeszczepu ze względu na identyczność antygenową. Przeszczep allogeniczny to taki, w którym dawca i biorca nie mają identycznej informacji genetycznej, są jednak w swoim genotypie bardzo podobni, tak by zminimalizować ryzyko odrzucenia przeszczepu.

W normalnych warunkach rzadko spotyka się komórki macierzyste w krwiobiegu. Aby pozyskać odpowiednią liczbę komórek z krwi, są one wywabiane ze szpiku za pomocą specjalnych środków farmakologicznych i nakłaniane do przejścia do krwi obwodowej. Krew jest filtrowana przez specjalną maszynę i komórki są odławiane. Można je wtedy wykorzystać do przeszczepu szpiku lub zachować na wszelki wypadek.

Przed transplantacją pacjent otrzymuje dużą dawkę chemioterapii i/lub radioterapii, by zniszczyć chore komórki. Następnie komórki macierzyste wracają do organizmu pacjenta, gdzie mogą produkować nowe komórki krwi i zastąpić te zniszczone. Komórki macierzyste podawane są dożylnie, a będąc już we krwi, kierują się prosto do szpiku kostnego.

Komórki macierzyste można także pobrać z krwi pępowinowej. Pobrane stamtąd są młodsze od pozostałych źródeł, dlatego ich zdolność odtwórcza jest zdecydowanie większa. Pobieranie krwi pępowinowej możliwe jest tylko bezpośrednio po porodzie ze sznura pępowinowego. Zabiegu pobrania krwi pępowinowej dokonuje przeszkolony personel medyczny za pomocą specjalnie przygotowanego sprzętu. Następnie krew badana jest w laboratoriach i przechowywana w specjalnych warunkach, tak by komórki nie traciły swoich właściwości. Obecnie komórki macierzyste krwi pępowinowej stosuje się w onkologii i hematoonkologii. Krew pępowinowa służy przede wszystkim osobom, od których została pobrana, czasami wykorzystuje się ją w przypadku zgodności antygenowej do przeszczepu komórek macierzystych wśród rodzeństwa lub osób spokrewnionych.

Źródła

1. Historia i podstawowe wiadomości o szpiku
2. Dmoszyńska A. (red.), Atlas hematologii klinicznej, Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-88063-93-6
3. Hołowiecki J. (red.), Hematologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3938-2
4. Sułek K. (red.), Hematologia, Urban & Partner, Wrocław 2000, ISBN 83-87944-70-X