Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Krzysztof Jach

Pseudoefedryna - charakterystyka, działanie, stosowanie, skutki uboczne, kontrowersje wokół leku

Pseudoefedryna to składnik środków na przeziębienie
Pseudoefedryna to składnik środków na przeziębienie (Grafika / Shutterstock)

Pseudoefedryna to substancja dodawana do wielu leków, które stosujemy w czasie przeziębienia i grypy. Tabletki zawierające chlorowodorek pseudoefedryny skutecznie niwelują takie problemy jak zapalenie zatok, zatkany nos, ból głowy czy katar. Jakie ma działanie pseudoefedryna i czy zawsze możemy ją bezpiecznie zażywać? Czy leki z pseudoefedryną można przyjmować w okresie ciąży?

spis treści

1. Co to jest pseudoefedryna?

Pseudoefedryna to związek chemiczny pozyskiwany syntetycznie. Jest pochodną efedryny, czyli substancji występującej naturalnie i pochodzącej z rośliny o nazwie przęśl skrzypowata.

Pseudoefedryna jest bardzo często wykorzystywana w leczeniu zapalenia górnych dróg oddechowych. Pseudoefedryna w formie siarczanu lub chlorowodorku jest składnikiem wielu leków bez recepty na katar i ból zatok. W preparatach może być jedyną substancją czynną lub występować z innymi składnikami o działaniu przeciwbólowym (np. ibuprofenem, paracetamolem) oraz lekami przeciwhistaminowymi.

2. Jak działa pseudoefedryna?

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Jak rozpoznać grypę?"

Jakie jest działanie pseudoefedryny? Pseudoefedryna to substancja, która wywiera bezpośredni i pośredni wpływ na układ współczulny. Wykorzystywana jest przede wszystkim do leczenia infekcji górnych dróg oddechowych. Rozszerza oskrzela, zmniejsza przekrwienie błony śluzowej nosa, likwiduje obrzęk śluzówki. Poza tym pseudoefedryna udrożnia drogi oddechowe – odblokowuje zatkany nos i oczyszcza zatoki.

Pseudoefedryna redukuje również ilość wydzieliny, dlatego często jest polecana na uporczywy katar. Preparaty zawierające chlorowodorek pseudoefedryny (Pseudoephedrini hydrochloridum) stosuje się w celu złagodzenia objawów związanych z:

Często wykorzystuje się ją do leczenia nieżytu nosa w alergii oraz w czasie przeziębienia.

Pseudoefedryna działa również na narząd słuchu. Poprawia drożność trąbki Eustachiusza. Można ją też zażywać w czasie lotu samolotem albo nurkowania, ponieważ wyrównuje ciśnienie w uchu środkowym. Tabletkę z pseudoefedryną należy przyjąć około 30 minut przed lotem, aby w czasie podróży samolotem nie odczuwać przykrych dolegliwości, takich jak ból uszu, związanych ze zmianą wysokości.

Pseudoefedryna bywa również stosowana do leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu.

10 produktów, które pomogą ci w walce z chorymi zatokami
10 produktów, które pomogą ci w walce z chorymi zatokami [10 zdjęć]

Niektórzy twierdzą, że pomaga im ciepły kompres umieszczony na wysokości zatok. Daje on ukojenie, uśmierza

zobacz galerię

3. Jak stosować pseudoefedrynę?

Pseudoefedryna występuje w tabletkach. Bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Już w ciągu 30 minut od zażycia kapsułki z pseudoefedryną, można zauważyć efekty w postaci lepszej drożności nosa i zatok, a przez to zmniejszeniu problemów z oddychaniem.

Pseudoefedryna – jak długo w organizmie działa ta substancja czynna?

Pseudoefedryna działa przez około 3-4 godziny. Na rynku dostępne są też środki o przedłużonym działaniu – wtedy efekty utrzymują się nawet do 12 godzin od zażycia środka.

Dawkowanie pseudoefedryny

Leki na bazie pseudoefedryny należy stosować według zaleceń podanych w ulotce, nie dłużej niż 3–5 dni i w dawce nie przekraczającej 130/80 mmHg. Objawy toksyczne mogą pojawić się u pacjentów po zastosowaniu czterokrotnej bądź pięciokrotnej zalecanej dawki leku. W przypadku pseudoefedryny dawka śmiertelna u dziecka to około 480 mg substancji. Po zażyciu właśnie takiej ilości zmarło 2-letnie dziecko.

4. Pseudoefedryna – przeciwwskazania

Kto nie powinien zażywać pseudoefedryny? Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na ten składnik. Pseudoefedryny powinny unikać osoby z ciężkim nadciśnieniem, chorobą niedokrwienną serca oraz przyjmujący inhibitory MAO (inhibitory monoaminooksydazy, stosowane w terapii depresji i niedociśnienia tętniczego). Razem z pseudoefedryną nie należy zażywać preparatów z furazolidonem.

Ostrożność powinny również zachować osoby z cukrzycą, nadczynnością tarczycy, rozrostem prostaty, chorobami wątroby oraz nerek. W okresie przyjmowania leków zawierających pseudoefedrynę nie powinno się pić alkoholu.

Pseudoefedryna w ciąży

Czy kobiety ciężarne mogą bez obaw sięgać po tabletki z pseudoefedryną lub inne preparaty zawierające tę substancję czynną? Odpowiedź na to pytanie brzmi: nie! Niewskazane jest stosowanie pseudoefedryny w ciąży.

Preparaty zawierające chlorowodorek pseudoefedryny mogą być przyjmowane przez pacjentki ciężarne jedynie w wyjątkowych przypadkach, gdy w opinii lekarza korzyść dla matki przeważa nad potencjalnym zagrożeniem dla płodu. Warto zaznaczyć również, że pseudoefedryna na katar czy chore zatoki nie jest wskazana w okresie laktacji. Substancja czynna zawarta w preparatach może przenikać do naturalnego mleka karmiącej matki.

5. Pseudoefedryna - interakcje

Pseudoefedryna, podobnie jak inne substancje czynne zawarte w lekach, może wchodzić w interakcje z innymi środkami farmaceutycznymi. Połączenie tabletek z pseudoefedryną oraz innych leków z grupy sympatykomimetyków może nasilić działanie przyjmowanych środków.

Stosowanie pseudoefedryny w połączeniu z trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, z inhibitorami MAO i sympatykomimetykami może skutkować zwiększonym ciśnieniem tętniczym krwi u pacjentów. Dla porównania, leki stosowane w celu zobojętnienia soku żołądkowego w połączeniu z pseudoefedryną, powodują zwiększone wchłanianie tej substancji czynnej. Zastosowanie pseudoefedryny oraz glikozydów naparstnicy może powodować zaburzenia rytmu serca.

Pseudoefedryna a alkohol

Jednoczesne stosowanie pseudoefedryny i alkoholu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem uszkodzenia błony śluzowej w obrębie przewodu pokarmowego. Osoby stosujące leki z pseudoefedryną powinny zaprzestać picia alkoholu na czas terapii.

6. Działania niepożądane pseudoefedryny

Pseudoefedryna, jak każda substancja, może wywoływać działania niepożądane. Skutki uboczne pseudoefedryny to najczęściej:

  • wzrost ciśnienia,
  • zaburzenia rytmu serca,
  • częstoskurcz,
  • ból głowy,
  • nudności,
  • problemy ze snem,
  • drżenie mięśni,
  • skórne reakcje alergiczne (takie jak świąd czy wysypka).

W jaskrze wzmaga ciśnienie śródoczne. Skutkiem ubocznym może być też nadwrażliwość na światło, pobudzenie oraz problemy z koncentracją. Przedawkowanie pseudoefedryny może wywołać syndrom Raynauda.

Stosowanie pseudoefedryny może prowadzić do stanów lękowych i zaburzeń psychomotorycznych. Przy długim zażywaniu występuje wzrost agresji i psychotyczne zaburzenia. Wiele osób stosujących pseudoefedrynę skarży się na zaburzone oddawanie moczu oraz nieprzyjemną suchość śluzówek jamy ustnej. U niektórych osób objawy szkodzące są silniejsze niż korzyści z jej stosowania. Warto pamiętać, że po zażyciu leku nie wolno prowadzić samochodu.

Zobacz także:

7. Pseudoefedryna – w jakich lekach występuje?

W niemal każdej aptece znaleźć można leki zawierające pseudoefedrynę. Pacjenci borykający się z problemem chorych zatok czy zatkanego nosa, mogą zakupić bez recepty tabletki czy krople do nosa z pseudoefedryną.

W preparatach farmaceutycznych pseudoefedryna może występować jako pojedyncza substancja czynna. Czasami występuje w połączeniu z innymi substancjami takimi jak paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy. Producenci leków często łączą pseudoefedrynę z substancjami przeciwhistaminowymi np. loratadyną i cetyryzyną.

Lekami zawierającymi w sobie pseudoefedrynę są między innymi:

  • Sudafed – na zatoki i zapalenie błony śluzowej nosa. W 1 tabletce leku występuje 60 mg chlorowodorku pseudoefedryny. Działanie Sudafedu opiera się na zmniejszeniu przekrwienia błony śluzowej górnych dróg oddechowych, szczególnie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. W przypadku leku, jakim jest Sudafed skutki uboczne to najczęściej zawroty głowy, uczucie suchości w jamie ustnej, nudności, wymioty, bezsenność.
  • Ibuprom zatoki – tabletki wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Skutecznie zwalczają ból oraz niedrożność zatok. W 1 tabletce powlekanej znajduje się 200 mg ibuprofenu oraz 30 mg chlorowodorku pseudoefedryny. W przypadku leku Ibuprom zatoki skutki uboczne mogą obejmować np. nudności i wymioty, dolegliwości bólowe brzucha, zgagę. Stosowanie pseudoefedryny na zatoki może powodować u niektórych także zaparcia oraz wzdęcia. Czy ibuprom zatoki jest szkodliwy? Jeśli jest stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza, nie zagraża zdrowiu pacjenta. Pod żadnym pozorem po lek ten nie powinny jednak sięgać kobiety ciężarne. Przeciwwskazaniem do stosowania środka jest także uczulenie na kwas acetylosalicylowy.
  • Cirrus – lek charakteryzuje się działaniem przeciwalergicznym, skutecznie udrażnia nos i niweluje objawy zapalenia błony śluzowej nosa. 1 tabletka Cirrus zawiera 5 mg dichlorowodorku cetyryzyny oraz 120 mg chlorowodorku pseudoefedryny. Możliwe skutki uboczne Cirrus to: nerwowość, bezsenność, zawroty głowy pochodzenia błędnikowego, zawroty głowy pochodzenia ośrodkowego, bóle głowy, senność.
  • Acatar Acti-Tabs – to preparat przeznaczony do zwalczania stanu zapalnego błony śluzowej nosa. Może być także stosowany doraźnie w czasie alergicznego nieżytu nosa. 1 tabletka zawiera 60 mg pseudoefedryny i 2,5 mg triprolidyny. Najczęściej wymieniane skutki uboczne Acatar acti-tabs to: senność, zaburzenia snu, przyspieszona czynność serca (tachykardia), podwyższone ciśnienie tętnicze.

8. Kontrowersje związane z lekiem

Łatwy dostęp do leków z pseudoefedryną sprawia, że wielu młodych ludzi wykorzystuje te środki w celach innych niż leczenie objawów przeziębienia i grypy. Konsekwencje niekontrolowanego przyjmowania leków z pseudoefedryną mogą być bardzo poważne, dlatego pojawiają się propozycje reglamentacji niektórych leków na przeziębienie.

8.1. Czy można się uzależnić od pseudoefedryny?

Nadużywanie środków zawierających pseudoefedrynę może prowadzić do uzależnienia. W ostatnim czasie media donosiły o przypadkach odurzania się lekami na przeziębienie na bazie pseudoefedryny przez młodzież. W dużych dawkach środki te działają na układ nerwowy podobnie jak amfetamina – poprawia się pamięć i koncentracja, obserwuje się pobudzenie, a zażywający odczuwają euforię. Poza tym duża ilość pseudoefedryny hamuje apetyt, co wykorzystuje wiele młodych dziewcząt jako metodę odchudzania.

Odurzanie się pseudoefedryną ma wiele niekorzystnych skutków ubocznych, takich jak bezsenność, zaburzenia erekcji, problemy z oddawaniem moczu. W skrajnych przypadkach może dojść do zatrucia pseudoefedryną, które powodują:

  • halucynacje,
  • wzrost agresji,
  • niepokój,
  • drgawki.

8.2. Czy pseudoefedryna jest szkodliwa?

Stosowanie środków farmaceutycznych, które bazują na takich substancjach jak siarczan bądź chlorowodorek pseudoefedryny, jest potencjalnie niebezpieczne. Stosowanie pseudoefedryny w nadmiernych ilościach lub przez długi okres może prowadzić do uzależnienia oraz poważnych działań niepożądanych. Konsekwencją długotrwałego przyjmowania pseudoefedryny może być wystąpienie objawów charakterystycznych dla choroby Parkinsona.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze