Psychodrama - co to jest i na czym polega
Psychodrama narodziła się w latach 20 XX wieku dzięki Jakubowi Moreno. Powstała, aby pomóc pacjentom poradzić sobie z problemami psychicznymi możliwie jak najbardziej samodzielnie. Obecnie jest to bardzo szeroka i chętnie stosowaną metodą w psychoterapii. Tak naprawdę każdy może z niej skorzystać.
1. Czym jest pychodrama
Psychodrama to jedna z metod psychoterapii, której celem jest prawidłowe rozpoznanie przyczyny zaburzeń psychicznych, a następnie zlikwidowaniu jej i wyleczeniu choroby. Stosuje się ją zarówno w drobnych zaburzeniach lękowych, jak i w przypadku poważnych fobii i zaburzeń psychonerwicowych.
Psychodrama może być prowadzona w grupie lub indywidualnie - sam na sam z terapeutą. Wykorzystuje elementy teatru (dramy) i stwarza sytuację, w której pacjent jest aktorem. "Scenariusz" dotyczy zawsze bieżącego problemu i jest wyjątkowo przemyślanym elementem terapii.
W psychodramie pacjent-aktor potrzebuje widza. Jest nim właśnie terapeuta, którego rolą jest obserwacja, ale nie ocenianie. To pacjent musi wyciągnąć wnioski z wykonanej przez siebie pracy. Psychodrama opiera się na odgrywaniu zaimprowizowanych scenek, podczas których pacjent może wyrazić własne uczucia i skonfrontować je z terapeutą lub innymi członkami grupy.
Tak naprawdę nie ma jednej definicji psychodramy. To bardzo indywidualna technika, którą dopasowuje się do potrzeb i możliwości pacjenta.
2. Dla kogo psychodrama
Psychodrama jest w stanie pomóc niemal każdemu. Do psychoterapeuty można zgłosić się z łagodnymi stanami lękowymi, depresyjnymi, a także, kiedy nie możemy sobie poradzić z trudną sytuacją (np. stratą bliskiej osoby lub zmianą miejsca zamieszkania). Psychodrama służy też osobom cierpiącym na poważniejsze zaburzenia psychiczne.
Wymaga jednak ogromnych chęci i silnej woli ze strony pacjenta, a także wykwalifikowanego psychoterapeuty z doświadczeniem.
3. Czemu służy psychodrama
Celem psychodramy jest pomóc pacjentowi wejrzeć w głąb siebie i poprzez odgrywanie różnych ról spojrzenie na problem z kilku różnych perspektyw - nie tylko potencjalnej ofiary. Psychodrama służy przede wszystkim służy oczyszczeniu emcjonalnemu i ponownemu przeżyciu określonych sytuacji, tym razem bardziej "na zimno".
Psychodrama prowokuje pacjenta do przepracowania własnych doświadczeń, emocji i uczuć, jakie towarzyszą mu w danym momencie lub kiedy myśli o konkretnym wydarzeniu. Dzięki temu znacznie ułatwia postawienie prawidłowej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia - do terapeuty zajmującego się psychodramą mogą zgłosić się także pacjenci, którzy jeszcze nie zostali zdiagnozowani i dopiero szukają przyczyny swoich problemów.
Psychodrama ponadto:
- Aktywizuje do odtwarzania sytuacji z przeszłości, które nie zostały odreagowane i spowodowały stan chorobowy.
- Daje szansę na poprawę relacji międzyludzkich pacjenta z otoczeniem.
- Zapewnia prawo do obrony własnego stanowiska przez pacjenta.
- Zwiększa możliwość prezentowania nieuświadomionych przeżyć emocjonalnych i osiągnięcia w nie wglądu.
- Umożliwia trening nowych, funkcjonalnych zachowań i sposobów rozwiązywania konfliktów.
- Umożliwia osiągnięcie katharsis – oczyszczenia i spontanicznego wyrażenia lęków oraz nadziei.
- Pełni funkcję profilaktyczną poprzez możliwość ćwiczenia samokontroli.
4. Elementy psychodramy
Aby metoda ta była skuteczna, muszą zostać zachowane pewne zasady. Przede wszystkim ważna jest scena, czyli przestrzeń, w której protagonista - pacjent - będzie mógł poprowadzić swoją grę. W psychodramie pojawia się także pojęcie ego pomocniczego, czyli wszystkie elementy i postaci, które protagonista wprowadza na scenę podczas całej sesji. Element ten jest kluczowy, ponieważ pozwala na obserwację rzeczywistości z różnych perspektyw.
W psychodramie ważny jest także lider (terapeuta), który kieruje całym przedstawieniem, a także ewentualna grupa, która jeszcze mocniej podkreśla wartość spojrzenia na problem z perspektywy osób trzecich.
5. Techniki psychodramy
Istnieje wiele technik przeprowadzania psychodramy. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z pacjentem indywidualnym, czy zajęciach grupowych, przebieg całego procesu będzie się różnił.
Wśród technik monodramy wyróżnia się przede wszystkim:
- granie samego siebie, czyli wcielanie się we własną rolę.
- monolog (monodramę), czyli wcielanie się w kolejne role narzucone ego pomocniczemu.
- dublowanie, czyli swego rodzaju wewnętrzny głos protagonisty, który "mówi" poprzez terapeutę. To nadawanie liderowi roli sumienia pacjenta.
- odbicie lustrzane, czyli możliwość zobaczenia siebie z perspektywy osoby trzeciej - widza.
6. Fazy i przebieg psychodramy
Całość metody, jaką jest psychodrama, można podzielić na trzy fazy: wstępną, główną i końcową. Faza wstępna obejmuje swego rodzaju rozgrzewkę. Tutaj zwykle stosuje się choreoterapię, czyli wykorzystanie tańca, a także pantomimę, czyli odgrywanie przedstawienia bez użycia słów, tylko przy pomocy gestów i ruchów mimicznych.
Po etapie rozgrzewki czas na fazę główną, która obejmuje przede wszystkim skupienie się na bieżącym problemie, który mamy do rozwiązania. Tutaj kluczową rolę odgrywa scena, ego pomocnicze, a także sam pacjent. Na tym etapie terapeuta ma pełną dowolność - może przeprowadzić terapię przy pomocy wybranej przez siebie techniki, a także stopniowo korzystać z każdej po kolei.
Faza końcowa to szeroko pojęta dyskusja. Pacjent, razem z terapeutą i ewentualną grupą wspólnie rozmawiają na temat odegranej przed chwilą dramy i próbują wyciągnąć spójne wnioski, których celem jest pomoc pacjentowi zrozumieć swoje emocje.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
